Χρηματοδότηση, μελέτες και άμεσα έργα για τον Β.Ο.Α.Κ.

• Ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης περιγράφει την υφιστάμενη κατάσταση του παραμελημένου οδικού δικτύου του νησιού και καταθέτει προτάσεις για την υλοποίηση των αναγκαίων παρεμβάσεων

Το μείζον πρόβλημα της κακής κατάστασης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης και της επιτακτικής ανάγκης για άμεση αναβάθμιση του οδικού δικτύου του νησιού, που διαθέτει έναν από τους έξι βασικούς οδικούς άξονες της χώρας, χωρίς ορατό χρονοδιάγραμμα μετατροπής του σε αυτοκινητόδρομο, επαναφέρει ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης με ένα κείμενο προτάσεων που πρόκειται να καταθέσει στο υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων, στο πλαίσιο της διαβούλευσης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ενίσχυσης της Προσπελασιμότητας.

Το πλήθος των δυστυχημάτων και ατυχημάτων που σημειώνονται κατά μήκος του Β.Ο.Α.Κ., τα περιορισμένα κονδύλια που έχουν διατεθεί στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια, παρά τον αυξανόμενο κυκλοφοριακό φόρτο που καταγράφεται, όπως και η καθυστέρηση ωρίμανσης μελετών, που αποσκοπούν στη δημοπράτηση και την χρηματοδότηση αναγκαίων οδικών παρεμβάσεων, τίθενται υπόψιν του υπουργείου, από το οποίο ο Ο.Α.Κ. ζητά επίσπευση των διαδικασιών για την εξεύρεση πόρων, ωρίμανση μελετών και ανασχεδιασμό για το βασικό οδικό δίκτυο του νησιού. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται, επίσης, στην ανάγκη εύρεσης χρηματοδότησης για την υλοποίηση προγράμματος οδικής ασφάλειας, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η αιματοχυσία στην άσφαλτο.

Χαρακτηριστικά, στο κείμενο όπου περιγράφονται η υφιστάμενη κατάσταση του Β.Ο.Α.Κ. και οι προτάσεις του αρμοδίου φορέα υλοποίησης των παρεμβάσεων, ο Ο.Α.Κ. επισημαίνει τα εξής: «Η μη υλοποίηση των προτάσεων, παραπέμπει την ολοκλήρωση του Β.Ο.Α.Κ. στο άγνωστο και μη ορατό μέλλον, με περαιτέρω επιδείνωση της συχνότητας και του αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων και θυμάτων λόγω του βεβαρημένου κυκλοφοριακού φόρτου, ιδίως κατά την τουριστική περίοδο».

Το θέμα συζητήθηκε χθες στη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού, κατά τη διάρκεια της οποίας τα μέλη του Δ.Σ. ενημερώθηκαν για το περιεχόμενο των προτάσεων και αποφάσισαν να συμμετάσχουν στη διαβούλευση που βρίσκεται σε εξέλιξη, με βασικό ζητούμενο να συμπεριληφθούν στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυσης της Προσπελασιμότητας, οι οδικές παρεμβάσεις στον Β.Ο.Α.Κ.

Επισημαίνεται ότι το σύνολο των δαπανών που διατέθηκαν μέχρι σήμερα για την κατασκευή και αναβάθμιση του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης, τα τελευταία 20 χρόνια, είναι μόλις 373 εκατ. ευρώ από τρία κοινοτικά προγράμματα, όταν το σύνολο της κατασκευής απαιτεί μία δαπάνη πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Ως παράδειγμα επί των έργων που έχουν υλοποιηθεί σε άλλες περιοχές της χώρας, ο Ο.Α.Κ. αναφέρει ότι για την «Εγνατία Οδό», που έχει διπλάσιο μήκος από τον Β.Ο.Α.Κ., διατέθηκαν συνολικά περί τα 7 δισ. ευρώ και παράλληλα προσθέτει ότι η Κρήτη, πέραν των οδικών τμημάτων, δεν διαθέτει εναλλακτικά δίκτυα μαζικών μεταφορών, όπως ο σιδηρόδρομος και το μετρό που χρηματοδοτούνται εκ παραλλήλου σε άλλες περιφέρειες της χώρας.

Σε ότι αφορά την υφιστάμενη κατάσταση, ο Οργανισμός τονίζει τη ραγδαία ανάπτυξη της Κρήτης, η οποία δημιουργεί συνεχώς αυξανόμενους κυκλοφοριακούς φόρτους, κι επισημαίνει ότι προκύπτει η ανάγκη αναβάθμισης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης, εννοώντας την βελτίωση των γεωμετρικών χαρακτηριστικών σε οριζοντιογραφία, μηκοτομή και της διατομής, είτε με βελτίωση της σημερινής του μορφής (διαπλάτυνση), είτε με νέα χάραξη, έτσι ώστε η μέση ταχύτητα κυκλοφορίας να είναι περί τα 90 km/h.

Σημειώνεται ότι η Κρήτη βρίσκεται εκτός χρηματοδότησης στο Στρατηγικό Πλαίσιο Επενδύσεων Μεταφορών για την περίοδο 2014-2025, δηλαδή για τα επόμενα 11 χρόνια, όπως περιλαμβάνεται στα πλάνα του υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, κι αυτό έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στους φορείς του νησιού. Προ δεκαημέρου, μάλιστα, το εξουσιοδοτημένο γνωμοδοτικό όργανο του Περιφερειακού Συμβουλίου, δηλαδή τα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης, γνωμοδότησε αρνητικά για το Σχέδιο Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του παραπάνω Στρατηγικού Πλαισίου, απορρίπτοντας επί της ουσίας ομόφωνα τον ίδιο τον προτεινόμενο σχεδιασμό επενδύσεων μεταφορών και η Επιτροπή Περιβάλλοντος με επιστολή της στον πρωθυπουργό έκανε λόγο για συνεχιζόμενο εμπαιγμό και αδικία σε βάρος του νησιού.

Ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, κ. Λευτέρης Κοπάσης, αναφερόμενος στους στόχους που τίθενται εν όψει της κατανομής των κονδυλίων για την υλοποίηση οδικών έργων, ανέφερε στα «Ρ.Ν.»: «Αποφασίσαμε να συμμετέχουμε στη διαβούλευση με ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου. Η πρότασή μας περιλαμβάνει την ολοκλήρωση μελετών που είναι σε εξέλιξη, της τάξεως των 8 εκατ. ευρώ. Αυτές οι μελέτες μέχρι το 2015 θα προκαλέσουν έργα, πέρα από τα ήδη ενταγμένα των 125 εκατ. ευρώ, επιπλέον 600 εκατ. ευρώ περίπου. Αυτά προσδοκούμε να δώσουν, μαζί με τα 41 υφιστάμενα χιλιόμετρα, σύγχρονο αυτοκινητόδρομο 60 χιλιόμετρα ακόμα.

Αν θα ενταχθεί είναι καθαρά θέμα οικονομικής διαχείρισης και προτεραιοτήτων, αλλά και θέμα πολιτικό σε πολύ μεγάλο βαθμό. Εμείς επεξεργαζόμαστε μια τεχνοκρατική πρόταση, η οποία είναι εφικτή και αναγκαία. Για την πρόταση του Οργανισμού θα ενημερωθούν οι βουλευτές και οι ευρωβουλευτές της Κρήτης».

Στο κείμενο που αποφασίστηκε να αποσταλεί στο υπουργείο Υποδομών, στο πλαίσιο της διαβούλευσης που βρίσκεται σε εξέλιξη, η Διεύθυνση Συγκοινωνιακών Έργων του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης, αναφέρεται σε μια σειρά προτάσεων που κρίνεται απαραίτητο να υλοποιηθούν. Οι προτάσεις υλοποίησης είναι οι εξής:

– Στον Β.Ο.Α.Κ. εκπονούνται μελέτες συνολικού μήκους περί τα 135 Km. Από αυτές εννέα μελέτες στον Β.Ο.Α.Κ. και μία μελέτη στον Ν.Ο.Α.Κ. βρίσκονται κυρίως σε μεσαία ωριμότητα και εφόσον χρηματοδοτηθούν το 2014 με 5.000.000 ευρώ και 3.000.000 ευρώ για το 2015, τότε θα αποκτήσουν υψηλή ωριμότητα και σε ένα έτος περίπου θα μπορούν να ενταχθούν έργα συνολικού μήκους 65 Km και δαπάνης 643,5 εκατομμύρια ευρώ. Συγκεκριμένα θα ενταχθούν για δημοπράτηση 51 Km για τον Β.Ο.Α.Κ. με Π/Υ 553,5 εκατομμύρια ευρώ και 14 Km διπλού κλάδου με Π/Υ 90 εκατομμύρια ευρώ για τον Ν.Ο.Α.Κ.

– Μέχρι σήμερα έχουν δημοπρατηθεί και είναι υπό ένταξη στο Σ.Ε.Σ. τρία οδικά τμήματα του Β.Ο.Α.Κ. (Γούρνες – Χερσόνησος, Πάνορμος – Εξάντης, συνδετήριος Μουρνιές – Χανιά) συνολικού μήκους 19 Κm και με προϋπολογισμό 162 εκατ. ευρώ.

– Εφόσον οι παραπάνω μελέτες γίνουν «ώριμες στρατηγικές» και ενταχθούν τα αντίστοιχα έργα τότε, ο οδικός άξονας Χανιά – Άγιος Νικόλαος συνολικού μήκους 201 km θα αναβαθμιστεί σε διατομή αυτοκινητοδρόμου (διπλού κλάδου) συνολικό μήκος 96,25 Km (62,25+34), ενώ άλλα 17 km μονού κλάδου θα αναβαθμίσουν το υφιστάμενο εθνικό δίκτυο προς Σητεία και Καστέλλι Κισσάμου, που παρουσιάζουν χαμηλότερους κυκλοφοριακούς φόρτους.

– Με την υλοποίηση των παραπάνω απομένουν για αναβάθμιση του Β.Ο.Α.Κ., άλλα 134 Km, από τα οποία τα 105 Km αφορούν διατομή αυτοκινητοδρόμου και 29 Km διατομή μονού κλάδου.

– Μέσα από τη μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού του Β.Ο.Α.Κ., θα προκύψουν ο ενιαίος σχεδιασμός, οι βασικές προτεραιότητες, με τις αντίστοιχες δαπάνες τους και οι εναλλακτικοί τρόποι κατασκευής και χρηματοδότησης για τα οδικά τμήματα που δεν θα ενταχθούν να κατασκευασθούν ως δημόσια έργα στο Σ.Ε.Σ.

– Η μελέτη αυτή, θα χωροθετήσει τον όλο άξονα γεωγραφικά, θα ιεραρχήσει την σκοπιμότητα και αναγκαιότητα των επί μέρους τμημάτων όχι με τοπικιστικά κριτήρια, αλλά με βάση αντικειμενικές παραμέτρους, όπως ο τωρινός αλλά και αναμενόμενος μελλοντικά κυκλοφοριακός φόρτος, στατιστικά ατυχημάτων, επιδιωκόμενη χρονο-απόσταση μεταξύ βασικών προορισμών, όπως αεροδρόμια, λιμάνια, κλπ., ταχύτητες κυκλοφορίας, κ.α. Επίσης θα εξετάσει οικονομοτεχνικά, με μελέτες κόστους οφέλους και απόσβεσης τη δυνατότητα κατασκευής ολοκληρωμένου τμήματος ή ενιαίων λειτουργικών τμημάτων (π.χ. μεταξύ πρωτευουσών νομών) με την μέθοδο της παραχώρησης – αυτοχρηματοδότησης κατά τη διαδικασία που εφαρμόζεται και στους άλλους βασικούς οδικούς άξονες της χώρας (Κόρινθος – Πάτρα, ΠΑΘΕ, Ε65, κ.α.). Η μελέτη αυτή είναι στο στάδιο της προκήρυξης σε συνεργασία με κεντρικές υπηρεσίες (ΔΜΕΟ-ΕΠΕΠ) του ΥΠΥΜΕΔΙ.

Επειδή η υλοποίηση των έργων είτε ως δημόσια έργα, είτε ως έργα παραχώρησης, έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας και προκειμένου τα τροχαία ατυχήματα να μειωθούν και το οδικό περιβάλλον στον Β.Ο.Α.Κ. να βελτιωθεί μεσο-βραχυπρόθεσμα με χρονικό ορίζοντα τριετίας, ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης ζητά από το υπουργείο την άμεση υλοποίηση προγράμματος οδικής ασφάλειας. Οι βελτιώσεις θα αφορούν ασφαλτικά οδοστρώματα, στηθαία ασφαλείας, κατακόρυφη και οριζόντια σήμανση, ευστάθεια πρανών, απορροή ομβρίων υδάτων και των λοιπών στοιχείων της οδού.

Σχετικά ο Οργανισμός αναφέρει τα παρακάτω:

– Ο Ο.Α.Κ. Α.Ε. έχει προτείνει στις κεντρικές υπηρεσίες του ΥΠΥΜΕΔΙ τη συνεργασία με την Εγνατία Οδό Α.Ε., προκειμένου να εκπονήσει περί τις 2-4 βραχυπρόθεσμες μελέτες στον Β.Ο.Α.Κ. και Ν.Ο.Α.Κ. με συνολική δαπάνη αμοιβής περί τις 500.000 ευρώ, προκειμένου να ενταχθούν και δημοπρατηθούν έργα οδικής ασφάλειας στον Β.Ο.Α.Κ. με προϋπολογισμό περί τα 15 εκατ. ευρώ και αναλόγου προϋπολογισμού στον Ν.ΟΑ.Κ.

– Το πρόγραμμα αυτό είναι υπό την αιγίδα του ΥΠΥΜΕΔΙ και τελεί υπό έγκριση (ορισμός αποφαινομένων οργάνων).

– Οι νεκροί επί του Β.Ο.Α.Κ. είναι περί τους 60, ενώ οι σοβαρά τραυματίες περί τους 100, με βασικό κριτήριο τον ανθρώπινο παράγοντα, θα πρέπει να υλοποιηθούν συστηματικές κοινωνικές δράσεις, όπως η δημιουργία «κοινωνικής ενημέρωσης – συμφωνίας» για τις «εντολές – κανόνες οδικής συμπεριφοράς στον Β.Ο.Α.Κ.», σε συνεργασία με τους μελετητές, την Τροχαία, το ΕΚΑΒ, τους εκπροσώπους των επαγγελματικών αυτοκινήτων (φορτηγά, ταξί, rent cars), των ξενοδόχων, των δήμων και της περιφέρειας. Οι κανόνες αυτοί θα τυπωθούν σε ενημερωτικό φυλλάδιο σε 3-4 βασικές γλώσσες και θα διανέμεται από τους φορείς. Βασικό ρόλο σε συνεργασία και με άλλους θεσμικούς φορείς μπορεί να διαδραματίσει ο Ο.Α.Κ. Α.Ε.

– Επαρκής ετήσια χρηματοδότηση για την τακτική και έκτακτη συντήρηση του Β.Ο.Α.Κ., τόσο του Ο.Α.Κ. Α.Ε., όσο και της Περιφέρειας Κρήτης που είναι οι υπεύθυνοι φορείς για την συντήρησή του. Η απαιτούμενη χρηματοδότηση του Ο.Α.Κ. Α.Ε. για την υλοποίηση των υποχρεώσεων συντήρησης του Β.Ο.Α.Κ., στην περιοχή ευθύνης του (τμήματα διπλού κλάδου) ανέρχονται σε 2.500.000 ευρώ/έτος και αφορούν συντήρηση στοιχείων οδού, Η/Μ εργασιών και δαπάνη ηλεκτροφωτισμού των ανισόπεδων κόμβων στην ΔΕΔΔΗΕ.

Ως συμπέρασμα καταγράφεται ότι ο Β.Ο.Α.Κ. έχει ήδη ξεπεράσει προ πολλού τη λειτουργική του δυνατότητα, ενώ οι ανάγκες των μετακινήσεων και των μεταφορών στην Βόρεια Κρήτη συνεχώς αυξάνονται.

Συνεπώς πρέπει να αυξηθεί ο ρυθμός εξέλιξης της κατασκευής του το συντομότερο, όχι μόνο στα πλαίσια των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων (ΕΣΠΑ-ΣΕΣ κ.λ.π.), αλλά ενδεχομένως σε συνδυασμό και με άλλες μεθόδους χρηματοδότησης (π.χ. παραχώρηση).

– Η χρηματοδότηση των υπό εκπόνηση μελετών, προκειμένου αυτές να αποκτήσουν υψηλή ωριμότητα και να ενταχθούν τα αντίστοιχα έργα στο Σ.Ε.Σ. Απαιτούμενη χρηματοδότηση για το 2014: 5.000.000 ευρώ και 3.000.000 ευρώ για το 2015.

– Η ένταξη και δημοπράτηση στο Σ.Ε.Σ. δέκα έργων B.O.A.K. – N.O.A.K., με συνολικό προϋπολογισμό 643,5 εκατομ. ευρώ και μήκος οδικών τμημάτων για κατασκευή 65 Κm.

– Τεχνικοοικονομική διερεύνηση στα πλαίσια ενός στρατηγικού σχεδίου αναφοράς, για τις δυνατότητες – μεθόδους και τρόπους χρηματοδότησης όλων εκείνων των οδικών τμημάτων – έργων του B.O.A.K., για τα οποία δεν θα εξασφαλισθούν είτε πλήρεις μελέτες, είτε πόροι, με προοπτική ο B.O.A.K. να ολοκληρωθεί συνολικά το συντομότερο δυνατόν και με χρονικό ορίζοντα 15ετίας. Έτσι θα πρέπει να υλοποιηθεί η ένταξη και άμεση εκπόνηση μιας μελέτης Στρατηγικού Σχεδιασμού για όλο τον B.O.A.K. από την μία άκρη μέχρι την άλλη.

– Υλοποίηση προγράμματος οδικής ασφάλειας στον B.O.A.K. και Ν.Ο.Α.Κ. με σκοπό την βραχυπρόθεσμη δημοπράτηση και εκτέλεση έργων βελτίωσης του οδικού περιβάλλοντος με προϋπολογισμό τουλάχιστον 15 εκατ. ευρώ, ύστερα από την εκπόνηση 2-4 μελετών οδικής ασφάλειας αμοιβής περί τις 500.000 ευρώ. Εφαρμογή προγράμματος συστηματικών κοινωνικών δράσεων με την σύνταξη «κανόνων οδικής συμπεριφοράς στον B.O.A.K.», σε συνεργασία με τους μελετητές, την Τροχαία, το ΕΚΑΒ, τους εκπροσώπους των συναφών επαγγελματικών φορέων των δήμων και της περιφέρειας.

– Η χρηματοδότηση και ενίσχυση του φορέα υλοποίησης, δηλαδή του Ο.Α.Κ. Α.Ε., που έχει το κύριο βάρος της υλοποίησης, τόσο σε στελεχιακό δυναμικό όσο και με χρηματοδότηση των λειτουργικών του δαπανών. Απαιτείται η χρηματοδότηση για τις λειτουργικές του δαπάνες, ως ποσοστό μέχρι 5% επί των προϋπολογισμών των έργων, πράγμα που απαιτεί νομοθετική ρύθμιση και δεν έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα.

– Η επιτάχυνση και συντόμευση των απαιτούμενων αδειοδοτήσεων (περιβαλλοντικές, αρχαιολογικές, κλπ. εγκρίσεις) των εκπονουμένων μελετών.

«Η μη υλοποίηση των προτάσεων, παραπέμπει την ολοκλήρωση του B.O.A.K. στο άγνωστο και μη ορατό μέλλον, με περαιτέρω επιδείνωση της συχνότητας και του αριθμού των τροχαίων ατυχημάτων» επισημαίνει ο Ο.Α.Κ.