Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ Α. ΝΗΜΑ*
Μία πολύ ευχάριστη έκπληξη μας επιφύλαξε η αγαπητή συνάδελφος και φίλη Χριστίνα Αργυροπούλου, επίτιμη σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου – υπεύθυνη για τα φιλολογικά μαθήματα. Πρόκειται για ένα ακόμη σπουδαίο βιβλίο της που εκδόθηκε προσφάτως και αναφέρεται στη ζωή και στο έργο, κυρίως σ’ αυτό, του μεγάλου Κρητικού δημιουργού και αγαπημένου μας συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη.
Στα «Καζαντζακικά Μελετήματα», όπως τιτλοφορείται (Εκδόσεις Έναστρον, σσ. 389), μας παρουσιάζει τα σπουδαιότερα έργα του Ν. Καζαντζάκη και τα αναλύει σχολαστικά και σε βάθος, ξαναφέρνοντάς τα στη μνήμη μας, αφού ήδη από τη νεότητά μας τα είχαμε διαβάσει και μας είχαν συναρπάσει. Σ’ αυτό ανιχνεύονται «πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν όχι μόνον τη δυναμική της γραφής και την παιδεία του αλλά και τον ελληνικό πολιτισμό, όπως και την ελληνική κοινωνία της εποχής που αναπαρίσταται, με τις αξίες και την ιστορική και πολιτισμική φόρτισή της», όπως δηλώνει η συγγραφέας στον κατατοπιστικό Πρόλογό της (σσ. 15-16).
Ειδικότερα το εν λόγω βιβλίο, που χωρίζεται σε έξι (6) ενότητες, αρχίζει με τα Εργοβιογραφικά του Ν. Καζαντζάκη και παραθέτει κάποια εισαγωγικά στοιχεία για τη ζωή, το έργο και την αναγνώρισή του παγκοσμίως, καθώς και τις σημαντικότερες κρίσεις λογοτεχνών και μελετητών για το έργο του (σσ. 17-42), σημειώνοντας ότι ο δημιουργός Καζαντζάκης είναι μεγάλης εμβέλειας και ότι το έργο του ξεπερνάει την εποχή του, ότι είναι ένας κλασικός συγγραφέας πέρα από τόπο και χρόνο. «Τα μυθιστορήματά του, που συγκινούν αναγνώστες απ’ όλον τον κόσμο, αναδεικνύουν τον άνθρωπο με τις διαχρονικές αγωνίες του, ο δημιουργός πλάθει ανθρώπινους χαρακτήρες οικουμενικούς». Είναι ο μοναδικός έλληνας πεζογράφος που επικοινωνεί πολύ καλά με το διεθνές κοινό. Σημειώνει επίσης εδώ η συγγραφέας ότι με την δική της ανάγνωση και τη σε βάθος μελέτη του έργου του Καζαντζάκη, προσπάθησε να αναδείξει «μερικά στοιχεία του έργου του μεγάλου Κρητικού σε μια κειμενοκεντρική ερμηνευτική μελέτη και σε διάφορους άξονες, που δεν φαίνονται με την πρώτη ανάγνωση».
Στο δεύτερο κεφάλαιο, που τιτλοφορείται «Μελέτες σε Μυθιστορήματα» (σσ. 43-209) αναλύονται διεξοδικά τα πιο γνωστά και πολυδιαβασμένα σε όλον τον κόσμο μυθιστορήματα του Καζαντζάκη «Βίος και Πολιτεία τον Αλέξη Ζορμπά» και «Καπετάν Μιχάλης».
Το τρίτο κεφάλαιο τιτλοφορείται «Ταξιδιωτική Λογοτεχνία» (σσ. 210-285). Σ’ αυτό παρουσιάζονται και εξετάζονται τα ταξιδιωτικά έργα του Καζαντζάκη που έχουν τον γενικό τίτλο «Ταξιδεύοντας». Η Χρ. Αργυροπούλου, στο «Ταξιδεύοντας Αγγλία» το οποίο εξετάζει εκτενέστερα, σημειώνει πως το έργο αυτό του Καζαντζάκη αποτελεί έναν θησαυρό αξιών, ιστορικών πληροφοριών και γλωσσικού πλούτου.
Το τέταρτο κεφάλαιο τιτλοφορείται «Ο στοχασμός του Ν. Καζαντζάκη στην Ασκητική, Salvatores Dei» (σσ. 264-285). Εξετάζεται η δομή του έργου και γίνεται συνοπτική παρουσίαση του κάθε μέρους.
Το πέμπτο κεφάλαιο τιτλοφορείται «Το σκωπτικό στοιχείο» (σσ. 286-341), το οποίο διαιρείται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ερευνώνται και σχολιάζονται το σκωπτικό και χιουμοριστικό στοιχείο στο ποιητικό και επιλεγμένο θεατρικό έργο (ποιητικό και ποίηση σε πρόζα) του Ν. Καζαντζάκη. Στη δεύτερη διερευνώνται το κωμικό και σκωπτικό στοιχείο μέσα από τις μικροϊστορίες στο έργο του Καζαντζάκη Ο Καπετάν Μιχάλης.
Το έκτο κεφάλαιο (τελευταίο) τιτλοφορείται «Μεταφράσεις παιδικής λογοτεχνίας από τον Νίκο Καζαντζάκη» (σσ. 342-353). Η Χριστίνα Αργυροπούλου αποφαίνεται ότι ο Νίκος Καζαντζάκης μεταφράζοντας μάς ταξιδεύει στον κόσμο της Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας.
Το βιβλίο κλείνει με την παράθεση της πλούσιας «Βιβλιογραφίας» (σσ. 355-364), που χρησιμοποίησε η συγγραφέας (σημειώνονται 207 τίτλοι αυτοτελών βιβλίων και μελετών σε περιοδικά), καθώς και με ένα σχολαστικό «Ευρετήριο» (Πίνακας όρων, ορολογιών και επιλογές τίτλων από έργα, καθώς και Πίνακες ονομάτων (σσ. 369-389).
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι το βιβλίο αυτό της Χριστίνας Αργυροπούλου φέρνει κάτι νέο στις καζαντζακικές μελέτες. Εξετάζει τα σπουδαιότερα έργα του μεγάλου Έλληνα λογοτέχνη Νίκου Καζαντζάκη σε βάθος, αναδεικνύει αθέατες και ανεξερεύνητες πτυχές τους, τις οποίες εμείς μάλλον δεν είχαμε προσέξει.
* Ο Θεόδωρος Α. Νημάς είναι Διδάκτωρ Φιλολογίας
