Τέσσερα χρόνια μετά τη νέα γεωγραφική κατανομή και τη δημιουργία των «Καλλικρατικών» Δήμων, κανένας από τους πέντε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, δεν έχει ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό, αν και θεωρείται βασικό «αναπτυξιακό εργαλείο».
Αντίθετα καταγράφεται ανισότητα, καθώς ανάλογα με τις πρωτοβουλίες που είχαν ληφθεί από τις Δημοτικές Αρχές την εποχή του «Καποδίστρια», υπάρχουν σε κάποιους Δήμους ολοκληρωμένα ΣΧΟΟΑΠ, δηλαδή για σημερινές Δημοτικές Ενότητες και για κάποιες άλλες καθόλου.
Συνολικά διαμορφωμένο σχέδιο, που να απαντά στη διαχείριση των χωρικών δεδομένων που δημιούργησε ο «Καλλικράτης», δεν υπάρχει ακόμα για κανέναν από τους Δήμους.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός είναι ο βασικός τρόπος άσκησης αναπτυξιακής πολιτικής, καθώς καθορίζει τις χρήσεις γης και προβλέπει τις επιτρεπόμενες λειτουργίες. Αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο ρύθμισης του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου σε επίπεδο οικισμού, πόλης ή πολεοδομικού συγκροτήματος. Για τη ρύθμιση του χώρου σε επίπεδο υπερκείμενο της πόλης ή του διευρυμένου Δήμου, χρησιμοποιείται ο χωροταξικός σχεδιασμός. Και στις δύο περιπτώσεις, είτε δηλαδή με την μορφή Γ.Π.Σ. είτε ως ΣΧΟΟΑΠ αποσκοπεί στην ορθολογική οργάνωση του χώρου με βάση τις αρχές της επιστήμης της Πολεοδομίας.
Την ευθύνη σύνταξης των ΣΧΟΟΑΠ έχουν αποκλειστικά οι Δήμοι. Η διαδικασία είναι πολυετής, δαπανηρή και δαιδαλώδης, καθώς συνήθως προκύπτουν διάφορα ζητήματα αλλά και αντιδράσεις.
Η διαχείριση του χώρου δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς μικρά ή μεγάλα συμφέροντα προσκρούονται μεταξύ τους και προκαλούν χρονοτριβή.
Παράλληλα όμως η ανυπαρξία χωροταξικού σχεδιασμού μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην αναπτυξιακή προοπτική ενός τόπου, αφού αφενός μπορεί να προσδιορίσει και να προβλέψει και αφετέρου μπορεί να αποτρέψει λάθος παρεμβάσεις και αλόγιστες δαπάνες, που σημαίνει ότι τελικά αποτελεί απαραίτητο «εργαλείο».
Στον Δήμο Ρεθύμνου ολοκληρωμένο είναι το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Καποδιστριακού Δήμου και το ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Λαππαίων. Για τις Δημοτικές Ενότητες Αρκαδίου και Ν. Φωκά δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός. Η κατεύθυνση για τον Δήμο Ρεθύμνου, είναι, ότι θα πρέπει να ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ανάγκες της σημερινής γεωγραφικής του οντότητας, κρίσιμο θέμα, για το οποίο δεν έχει γίνει καμία ενέργεια.
Στον Δήμο Αμαρίου οι δύο προηγούμενοι Δήμοι είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση ΣΧΟΟΑΠ. Τα δύο σχέδια προχωρούν με διαφορετικούς μελετητές, καθώς έτσι ξεκίνησαν αλλά υπάρχει μεταξύ τους συνεργασία, ώστε το τελικό ΣΧΟΟΑΠ να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες του Δήμου Αμαρίου.
Στον Δήμο Αγ. Βασιλείου ολοκληρωμένο ΣΧΟΟΑΠ υπάρχει μόνο για την Δ.Ε. Λάμπης, ενώ στο τελικό στάδιο των εγκρίσεων βρίσκεται αντίστοιχος σχεδιασμός για την Δ.Ε. Φοίνικα. Η νέα Δημοτική Αρχή θα κληθεί να ολοκληρώσει τον σχεδιασμό και μάλιστα να τον προσαρμόσει στα δεδομένα του νέου Δήμου.
Ο πρώτος Δήμος που θα αποκτήσει ολοκληρωμένο ΣΧΟΟΑΠ είναι ο Δήμος Ανωγείων, στον οποίο οι μελέτες και οι διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί και βρίσκονται στη φάση των τελικών εγκρίσεων, προκειμένου να ψηφιστούν και να γίνουν νόμος του κράτους. Ο μικρός γεωγραφικά Δήμος βγήκε ενισχυμένος και σε αυτή τη διαδικασία σε σχέση με τους πολυάριθμούς σε πληθυσμό και μεγάλους σε έκταση Δήμους.
Τέλος καμία ενέργεια δεν έχει γίνει στον Δήμο Μυλοποτάμου. Το ΣΧΟΟΑΠ περιλαμβάνεται στον πενταετή σχεδιασμό, αλλά δεν έχει ακόμα προχωρήσει με την αιτιολογία του υψηλού κόστους του εγχειρήματος και της έλλειψης κονδυλίων.
Αναλυτικά:
ΜΟΝΟ ΚΑΤΑ ΤΟΠΟΥΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΗΣΕΙΣ
Κανένας Δήμος του Ρεθύμνου δεν διαθέτει ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό
Κανένας από τους πέντε Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου δεν έχει ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό, αν και θεωρείται βασικό εργαλείο ανάπτυξης και σωστής διαχείρισης του χώρου.
Αντίθετα καταγράφεται μια ανισότητα, καθώς ανάλογα με τις πρωτοβουλίες που είχαν ληφθεί από τις Δημοτικές Αρχές την εποχή του «Καποδίστρια» υπάρχουν σε κάποιους Δήμους ολοκληρωμένα ΣΧΟΟΑΠ για Δημοτικές Ενότητες και για κάποιες άλλες καθόλου, ενώ συνολικό διαμορφωμένο σχέδιο, που να απαντά στη διαχείριση των χωρικών δεδομένων που δημιούργησε ο «Καλλικράτης», δεν υπάρχει ακόμα σε κανένα Δήμο.
Κάποια βήματα έχουν γίνει σε κάποιες περιοχές, ενώ σε άλλες καθόλου και γενικότερα παρά τις συχνές αναφορές και συζητήσεις και κυρίως παρά τις κατά καιρούς προεκλογικές δεσμεύσεις για προτεραιότητα στα ΣΧΟΟΑΠ και στις πολεοδομήσεις, είναι ένα από τα ζητήματα, στα οποία η Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου παρουσιάζεται με έλλειμμα.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός είναι ο βασικός τρόπος άσκησης αναπτυξιακής πολιτικής, καθώς καθορίζει τις χρήσεις γης και προβλέπει τις επιτρεπόμενες λειτουργίες. Αποτελεί το βασικότερο εργαλείο ρύθμισης του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου σε επίπεδο οικισμού, πόλης ή πολεοδομικού συγκροτήματος. Για τη ρύθμιση του χώρου σε επίπεδο υπερκείμενο της πόλης ή του διευρυμένου Δήμου, χρησιμοποιείται ο Χωροταξικός Σχεδιασμός. Και στις δύο περιπτώσεις, είτε δηλαδή με την μορφή Γ.Π.Σ. είτε ως ΣΧΟΟΑΠ αποσκοπεί στην ορθολογική οργάνωση του χώρου με βάση τις αρχές της επιστήμης της Πολεοδομίας.
Η κατάσταση στους Δήμους
Την ευθύνη σύνταξης των ΣΧΟΟΑΠ έχουν αποκλειστικά οι Δήμοι. Η διαδικασία είναι πολυετής, δαπανηρή και δαιδαλώδης, καθώς συνήθως προκύπτουν διάφορα ζητήματα αλλά και αντιδράσεις.
Η διαχείριση του χώρου δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς μικρά ή μεγάλα συμφέροντα προσκρούονται μεταξύ τους και προκαλούν χρονοτριβή.
Παράλληλα όμως η ανυπαρξία χωροταξικού σχεδιασμού μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην αναπτυξιακή προοπτική ενός τόπου, αφού αφενός μπορεί να προσδιορίσει και να προβλέψει και αφετέρου μπορεί να αποτρέψει λάθος παρεμβάσεις και αλόγιστες δαπάνες, που σημαίνει ότι τελικά αποτελεί απαραίτητο «εργαλείο».
Στον Δήμο Ρεθύμνου, σύμφωνα με τον δημοτικό σύμβουλο και αρμόδιο για θέματα σχεδιασμού κ. Ματθαίο Τσιμπισκάκη, ολοκληρωμένο είναι το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Καποδιστριακού Δήμου Ρεθύμνου και το ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Λαππαίων. Για τις Δημοτικές Ενότητες Αρκαδίου και Ν. Φωκά δεν υπάρχει κανένας σχεδιασμός. Η κατεύθυνση για τον Δήμο Ρεθύμνου, είναι, ότι θα πρέπει να ο πολεοδομικός και χωροταξικός σχεδιασμός να διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ανάγκες της σημερινής γεωγραφικής του οντότητας, κρίσιμο θέμα, το για το οποίο δεν έχει γίνει καμία ενέργεια.
Στον Δήμο Αμαρίου οι δύο προηγούμενοι Δήμοι είχαν ξεκινήσει την εκπόνηση ΣΧΟΑΠ. Σύμφωνα με τον δήμαρχο κ. Στέφανο Σημαντήρα τα δύο σχέδια προχωρούν με διαφορετικούς μελετητές, καθώς έτσι ξεκίνησαν αλλά υπάρχει μεταξύ τους συνεργασία ώστε το τελικό ΣΧΟΟΑΠ να ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες του Δήμου Αμαρίου. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι διαδικασίες βρίσκονται στην Β2 Φάση, δηλαδή ολοκληρώνονται καθώς παρουσιάστηκαν στο Δημοτικό Συμβούλιο, έγινε η απαιτούμενη διαβούλευση, προτάθηκαν διορθώσεις, οι οποίες στην παρούσα χρονική στιγμή ενσωματώνονται στο τελικό ΣΧΟΟΑΠ. Οι δύο μελέτες είναι προϋπολογισμού 400.000 ευρώ.
Στον Δήμο Αγ. Βασιλείου ολοκληρωμένο ΣΧΟΟΑΠ υπάρχει μόνο για την Δ.Ε. Λάμπης. Σύμφωνα με τον δήμαρχο κ. Γιάννη Πιπεράκη, στο τελικό στάδιο των εγκρίσεων βρίσκεται αντίστοιχος σχεδιασμός για την Δ.Ε. Φοίνικα. Η νέα Δημοτική Αρχή θα κληθεί να ολοκληρώσει τον σχεδιασμό και μάλιστα να τον προσαρμόσει στα δεδομένα του νέου Δήμου.
Ο πρώτος Δήμος που θα αποκτήσει ολοκληρωμένο ΣΧΟΟΑΠ είναι ο Δήμος Ανωγείων, στον οποίο οι μελέτες και οι διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί και βρίσκονται στη φάση των τελικών εγκρίσεων, προκειμένου να ψηφιστούν και να γίνουν νόμος του κράτους. Ο μικρός γεωγραφικά Δήμος βγήκε ενισχυμένος και σε αυτή τη διαδικασία σε σχέση με τους πολυάριθμούς σε πληθυσμό και μεγάλους σε έκταση Δήμους.
Τέλος καμία ενέργεια δεν έχει γίνει στον Δήμο Μυλοποτάμου. Το ΣΧΟΟΑΠ περιλαμβάνεται στον πενταετή σχεδιασμό, αλλά σύμφωνα με τον δήμαρχο κ. Δημήτρη Κόκκινο, δεν έχει ακόμα προχωρήσει λόγω του κοστοβόρου του εγχειρήματος.
Πρωτοβουλίες από τη Ν.Ε. ΤΕΕ
Ο χωροταξικός σχεδιασμός, πρόκειται να αποτελέσει ένα από τα βασικά ζητήματα, τα οποία επιθυμεί να προωθήσει η νέα Ν.Ε. Ρεθύμνου του ΤΕΕ, καθώς όπως μας έχει ενημερώσει ο πρόεδρός της κ. Στέλιος Ξεζωνάκης, στόχος είναι η συμβουλευτική παρέμβασή προς τους Δήμους.
Στο επίκεντρο επιθυμεί να τεθούν οι χρήσεις γης και η κατάρτιση των ΣΧΟΟΑΠ καθώς, όπως είπε ο κ. Ξεζωνάκης, θα πρέπει ο χωροταξικός σχεδιασμός να μην γίνει με πρόχειρες διαδικασίες, να καταρτιστεί σωστά από την αρχή και να μην υπάρξουν προβλήματα, τα οποία, όπως θα προκύψουν εκ των υστέρων, θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
Χαρακτηριστικά δήλωσε, ότι «το μεγάλο θέμα είναι αυτό του χωροθετικού σχεδιασμού. Θέλουμε να έχουμε θέση και απόψεις που συμβουλευτικά θα προωθούμε στους Δήμους και στην Περιφέρεια, ώστε να προλαμβάνουμε καταστάσεις και όχι να σπεύδουμε εκ των υστέρων για αντιμετώπιση ατελειών και προβλημάτων».
