Της ΑΣΠΑΣΙΑΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ*
Τον Νοέμβριο του 2007 το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων, αποφάσισε να καθιερώσει την 9η Ιουνίου ως Διεθνή Ημέρα των Αρχείων και μάλιστα η επιλογή της ημέρας αυτής δεν ήταν τυχαία. Στις 9 Ιουνίου 1948 ιδρύθηκε το Διεθνές Συμβούλιο των Αρχείων υπό την αιγίδα της UNESCO με πρώτο πρόεδρο τον Charles Samaran, γενικό διευθυντή των Εθνικών Αρχείων της Γαλλίας.
Ο επίσημος εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας των Αρχείων στοχεύει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης τόσο του κοινού για τη σημασία των αρχείων όσο και των διαφόρων υπηρεσιών, δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών, για τα οφέλη της σωστής διαχείρισης των αρχείων και την αναγκαιότητα της μακροπρόθεσμης διατήρησής τους, καθώς και την παροχή πρόσβασης σε αυτά. Επίσης, επιδιώκει να προβάλει ευρύτερα τα μοναδικά και σπάνια τεκμήρια που απόκεινται στις αρχειακές Υπηρεσίες με παράλληλη βελτίωση της εικόνας των Αρχείων και ενίσχυση της προβολής τους.
Ο απλός πολίτης πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι τα αρχεία αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών, όχι μόνο για τους ιστορικούς και τους ερευνητές αλλά και για τον ίδιο, κατοχυρώνοντας συχνά το έννομο συμφέρον του (π.χ. τα συμβολαιογραφικά αρχεία). Παράλληλα είναι χώροι διατήρησης της ιστορικής μνήμης και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η αρχειακή κληρονομιά αποτελεί πολύτιμη μαρτυρία για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική ανάπτυξη ενός κράτους. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι δημόσιες υπηρεσίες και γενικότερα οι φορείς του δημοσίου ν’ αποκτήσουν αρχειακή συνείδηση, κατανοώντας ότι τα αρχεία της Δημόσιας Διοίκησης αποτελούν εθνικό πλούτο, από τη στιγμή μάλιστα που το κράτος αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό αρχειακού υλικού. Εκεί αποτυπώνεται η διοικητική συνέχεια του κρατικού μηχανισμού, γι’ αυτό και συγκροτούν τη βάση για την εύρυθμη λειτουργία του δημοσίου, ενώ η σωστή τήρηση και χρήση τους συμβάλλει τόσο στην ταχύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών όσο και στον εμπλουτισμό της ιστορικής έρευνας.
Επιπλέον τα Γενικά Αρχεία του Κράτους ενδιαφέρονται άμεσα για την τύχη των αρχείων των καταργηθέντων ή συγχωνευθέντων υπηρεσιών και φορέων, δεδομένου ότι μια καταστροφή ή απώλειά τους ισοδυναμεί με την εξαφάνιση ενός πλήθους πληροφοριών σχετικών με την ελληνική κοινωνία. Οι πληροφορίες αυτές είναι αναντικατάστατες και πολύτιμες για τους ερευνητές και τους επιστήμονες που ασχολούνται με την ιστορική δημογραφία, την κοινωνική ανθρωπολογία, την τοπική, κοινωνική και οικονομική ιστορία, την ιστορία της εκπαίδευσης, της τοπικής αυτοδιοίκησης κ.λπ. Δυστυχώς περιπτώσεις καταστροφής και βανδαλισμών εις βάρος αρχειακού υλικού δεν είναι άγνωστες, παρ’ όλη την υπάρχουσα νομοθεσία που προβλέπει ότι τα Γενικά Αρχεία του Κράτους είναι ο επίσημος κρατικός φορέας, ο οποίος ασκεί την προβλεπόμενη από τον νόμο εποπτεία και παρέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε θέματα οργάνωσης και διαχείρισης των δημόσιων αρχείων.
Εξάλλου, κατά το άρθρο 9 του νόμου 1946/1991 κύριος σκοπός των Γενικών Αρχείων του Κράτους είναι, μεταξύ άλλων, η εποπτεία, διάσωση, συγκέντρωση, συντήρηση, καταγραφή, μικροφωτογράφιση, ταξινόμηση και ευρετηρίαση του αρχειακού υλικού της χώρας και η διάθεση προς μελέτη όλων των δημόσιων και ιδιωτικών αρχείων, εγγράφων και χειρογράφων, τα οποία αναφέρονται στην ιστορία και στην πολιτιστική κληρονομιά του ελληνικού έθνους και σε ό,τι έχει σχέση με τη διοικητική, οικονομική και κοινωνική ζωή του ελληνικού κράτους.
Κλείνοντας, αξίζει να τονιστεί ότι σε μια εποχή κατά την οποία η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση αποτελεί θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα του πολίτη, τα κρατικά Αρχεία δεν φυλάσσουν απλώς έγγραφα, αλλά διαχειρίζονται πληροφορίες αποθηκευμένες σε ποικίλα υποστρώματα (χαρτί, σχέδια, φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό) και διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στους τομείς της ιστορικής έρευνας, της πολιτιστικής δράσης, της διοικητικής πληροφόρησης και της εξυπηρέτησης του πολίτη.
*Η Ασπασία Παπαδάκη, είναι προϊσταμένη Γ.Α.Κ. – Αρχείων Νομού Ρεθύμνης
