Το επιδημιολογικό φορτίο της χώρας είναι πολύ υψηλό κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού, με την κατάσταση να χαρακτηρίζεται εξαιρετικά δύσκολη, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα, γεγονός που αποδεικνύεται τόσο από τον αυξημένο ημερησίως αριθμό νέων κρουσμάτων όσο και από τους ανθρώπους που είναι διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ της χώρας. Η Κρήτη έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να πηγαίνει καλύτερα καταγράφοντας χαμηλότερα νούμερα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, με τον αριθμό των κρουσμάτων το τελευταίο διάστημα να κυμαίνεται μεταξύ 40-65 νέων κρουσμάτων ημερησίως.
Όμως όπως επισημαίνει ο καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστήμιου Κρήτης, Χρήστος Λιονής, το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η επιδημιολογία του ιού δεν είναι γνωστή και δεν υπάρχουν δεδομένα από μελέτες. Τα μοναδικά δεδομένα που έχουν στη διάθεσή τους οι επιστήμονες σε αυτή τη φάση είναι οι αριθμοί των κρουσμάτων, των θανάτων και των διασωληνωμένων στις ΜΕΘ. Το γεγονός αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την εξέλιξή του.
«Η Ελλάδα δεν έχει δεδομένα τόσα για να μπορεί κανείς να κάνει ασφαλείς προβλέψεις, και εδώ είναι το μεγάλο λάθος. Η επιδημιολογία του ιού δεν είναι εν πολλοίς γνωστή, υπάρχουν ακόμα πολλά άγνωστα σημεία του, και έχει και μια περίεργη διαδρομή. Δεν υπάρχουν δεδομένα από κυλιόμενες μελέτες και από μελέτες πληθυσμού για να μπορείς να κάνεις προβλέψεις και κυρίως δεδομένα που θα έχουν την εικόνα της δυναμικής. Ίσως το μόνο που μπορεί κανείς να δει και να εκτιμήσει όσον αφορά στην σοβαρότητα της νόσου είναι οι εισαγωγές στις ΜΕΘ και οι θάνατοι. Αυτά είναι ένα μετρήσιμο στοιχείο. Όμως για να κάνεις εκτίμηση αν αυτό θα αλλάξει και πότε θα αλλάξει δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα. Δεν υπάρχει η γνώση» τόνισε.
Η Κρήτη οφείλει να οχυρώσει την υγεία των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού της
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο Χρήστος Λιονής, καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστήμιου Κρήτης, προτεραιότητα πρέπει να είναι σε αυτή τη φάση η μέριμνα και η προστασία τόσο των ανθρώπων που φιλοξενούνται σε κλειστές δομές υγείας (γηροκομεία, μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων) όσο κυρίως τα ευάλωτα νοικοκυριά. Η Κρήτη πρέπει να «οχυρώσει» υγειονομικά και ψυχοκοινωνικά αυτές τις ομάδες για να διαφυλάξει την υγεία του πληθυσμού της, επισημαίνει ο κ. Λιονής, για αυτό και επανέλαβε την ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης και παρέμβασης στα ευάλωτα νοικοκυριά σε συνεργασία ακαδημαϊκών και αυτοδιοικητικών, έτσι ώστε να «θωρακιστούν» οι 7.500 περίπου αδύναμες οικονομικά οικογένειες της Κρήτης όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη υγειονομική τους περίθαλψη αλλά και με ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Ειδικότερα, μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ο κ. Λιονής, τόνισε:
«Αν υποθέσουμε ότι η Κρήτη είναι ένα κλειστό σύστημα, αν υποθέσουμε ότι δεν θα αλλάξει η κινητικότητα (σε σχέση με τις μετακινήσεις από την υπόλοιπη Ελλάδα), γιατί η κινητικότητα μεταξύ των νομών θεωρείται δεδομένη, και συγχρόνως δεν ελέγχουν οι δυο βασικοί πυλώνες- που μπορεί να είναι οι πύλες εισόδου, μπορούν να αλλάξουν τα πάντα. Οι πύλες εισόδου είναι οι κλειστές δομές της Κρήτης, οι οποίες φαίνεται να λειτουργούν σε σχέση με την προσαρμογή στα μέτρα ιδιαίτερα καλά. Τηρούνται τα μέτρα, υπάρχουν πρωτόκολλα, υπάρχει υψηλό επίπεδο επίγνωσης και ευαισθητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού. Χρειάζεται εκεί μόνο να επιταχυνθούν τα τέστινκ στους εργαζόμενους, κάτι που έχει ήδη γίνει, καθώς έχουν παραγγελθεί τα ράπιντ τεστ, άρα τα νέα μάλλον είναι καλά, υπάρχει υψηλό επίπεδο προετοιμασίας, τουλάχιστον στις περισσότερες μονάδες, ξέρω ότι υπάρχει μια εγρήγορσης από την 7η ΥΠΕ και από την περιφέρεια. Άρα η Κρήτη σε αυτό το σημείο φαίνεται να είναι καλά προετοιμασμένη, γιατί αυτές οι δομές θα μπορούσαν σε άλλη περίπτωση να πυροδοτήσουν πολλούς θανάτους σε λίγο χρονικό διάστημα. Ο άλλος πυλώνας για τον οποίο έχω μιλήσει με υπεύθυνα πρόσωπα τόσο ακαδημαϊκούς όσο και πολιτικά πρόσωπα είναι να οχυρώσουμε την Κρήτη. Τουλάχιστον -7.500 οικογένειες σήμερα ζουν πάνω από το όριο της φτώχειας με συνθήκες χαμηλής υποστήριξης. Οι οικογένειες αυτές επισιτίζονται από το πρόγραμμα ΤΕΒΑ. Θα μπορούσε με αυτό το πολύ καλά καταγεγραμμένο σχέδιο να διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υποστήριξης όχι μόνο υγειονομικής υποστήριξης αλλά ψυχοκοινωνικής, γιατί οι ευάλωτες ομάδες που μπορούν να κυοφορήσουν τον ιό και να έχουν σοβαρά νοσήματα, είναι αυτές οι ομάδες. Αυτή είναι και η θέση της Κομισιόν, που θεωρεί ότι μια ευάλωτη ομάδα είναι οι οικονομικά μειονεκτούντες, καθώς έχουν πολλαπλή ευαλωτότητα. Το έργο αυτό θα είναι μεγάλης επένδυσης, γιατί δεν θα αφορά μόνο τον κορωνοϊό και την πανδημία, θα είναι και ένα έργο πολιτισμού. Αυτό θα μπορέσει πραγματικά να ενισχύσει την Κρήτη» ανέφερε.
Ο κ. Λιονής πρόσθεσε πως είναι αναγκαίο να υπάρξουν συνεργασίες αυτοδιοικητικών και ακαδημαϊκών για την προστασία των ευάλωτων ομάδων:
«Η Κρήτη επειδή έχει μικρό ποσοστό του πληθυσμού της που έχει προσβληθεί πρέπει να την ενισχύσουμε. Με κάθε τρόπο πρέπει να οχυρώσουμε την Κρήτη ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες, τις φτωχές οικογένειες. Πρέπει να είναι το μέγιστο έργο μας αυτή την στιγμή και δεν είναι ούτε διακονιά, ούτε φιλανθρωπία. Απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια, ακαδημαϊκοί φορείς που θα βγουν μπροστά, περιφερειακή αυτοδιοίκηση που θα είναι αρωγός και την εκκλησία κοντά. Η Κρήτη έχει ανθρώπους που εκπροσωπούν αυτούς τους θεσμούς. Πρέπει να βρεθούμε όλοι μαζί. Αντί να βομβαρδίζουμε τους νέους θα μπορούσαμε να τους εντάξουμε σε αυτή την προσπάθεια, ώστε να βοηθήσουν. Όλοι ακούμε για την τεχνολογία και κανένας δεν λέει πως αυτή η τεχνολογία θα βοηθήσει τους φτωχούς. Κατακρίνουμε τους νέους, αλλά δεν είπε κανείς πως μπορούν οι νέοι να βοηθήσουν. Άρα χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή, στην περίοδο του λοκντάουν, να κάνουν νέες προτάσεις με νέους ρόλους. Για παράδειγμα κάνουμε πολλά συνέδρια διαδικτυακά. Έχουμε μεταφέρει όλο το παλιό μέσα στο διαδίκτυο. Εμένα δεν με ικανοποίει αυτό. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία με νέους όρους, με καινούριες προτάσεις. Παράλληλα ακούμε για το εμβόλιο και νομίζουμε ότι θα είμαστε εντάξει. Δεν θα είμαστε εντάξει. Ποιος εγγυάται ότι θα το κάνει ο πληθυσμός; Ποιος θα πείσει τον κόσμο; Αυτό που θα πρέπει να σκεφτεί κάποιος είναι ποιοι θα μεταφέρουν το μήνυμα, με ποια εκπαίδευση και πως θα πείσουνε. Άρα απαιτείται ένα σχέδιο που θα εκπαιδεύσει τους ανθρώπους που θα μιλήσουν μέσα στο υγειονομικό σύστημα. Αυτά είναι ζητήματα τα οποία θα πρέπει ήδη να επεξεργάζεται ομάδα ανθρώπων. Τα δεδομένα μέχρι τώρα δείχνουν ότι η Κρήτη πάει καλά. Αυτό όμως δεν είναι δεδομένο ότι θα συνεχιστεί επ’ άπειρον».
«Το μεγάλο θέμα είναι να μην πέσει η Κρήτη ψυχολογικά»
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Λιονής στο θέμα της ψυχολογίας τονίζοντας ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας θα φανούν στην ψυχική υγεία το επόμενο διάστημα, για αυτό και τόνισε πως πρέπει να διατηρήσουν υψηλό το ηθικό και τα εσωτερικά τους αποθέματα: «Γυρνάω όλη την Κρήτη και βλέπω πεσμένο το ηθικό των ανθρώπων. Να κρατήσουμε όσο μπορούμε υψηλό το ηθικό, να εμποδίσουμε όσο μπορούμε την ψυχική νόσο να φωλιάσει μέσα μας, γιατί τις μεγάλες συνέπειες θα τις δούμε μετά και δεν φεύγουν εύκολα. Αυτό το μετατραυματικό στρες, γιατί είναι τραύμα μεγάλο αυτό που συμβαίνει, θα αφήσει έντονα αποτυπώματα και πρέπει όσο μπορούμε να προφυλάξουμε τις οικογένειες. Χρειάζεται ένας μεγάλος σχεδιασμός στις τοπικές κοινότητες. Θα πρέπει οι τοπικοί περιφερειακοί και άλλοι θεσμοί να προετοιμάζονται για τις μεγάλες συνέπειες όπου θα έχουν τα επανειλημμένα κλεισίματα. Σε περιόδους απομόνωσης, εγκλεισμού και πόνου πρέπει να βρούμε τα εσωτερικά μας αποθέματα. Θεωρώ ότι τώρα είναι εύκολο να δούμε το σύστημα αξιών και το κοινωνικό μας δίκτυο. Να βρούμε ανθρώπους που αγαπήσαμε και μας αγαπάνε. Πρέπει πάνω τους να στελιώσουμε τον καινούριο μας κόσμο. Μπορεί να φαίνονται ρητορικά αλλά δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο κρητικός πληθυσμός έχει αποθέματα και βιολογικά και ψυχολογικά και πνευματικά, που βοηθούν το ανοσοποιητικό του σύστημα. Πρέπει να κρατήσουμε ψηλά το ηθικό».
«Η μάσκα μέσο προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα»
Ο καθηγητής Ιατρικής τόνισε πως η προσαρμογή στα νέα μέτρα είναι αναγκαία σε αυτή την πανδημία για την προστασία της δημόσιας υγείας, τονίζοντας ότι η χρήση προστατευτικής μάσκας είναι απαραίτητη:
«Ήμουν από εκείνους που μιλούσαν πάντα για χρήση μάσκας σαν μέσο προσαρμογής σε μια νέα πραγματικότητα. Εγώ ακόμα και τώρα τρέχω με τη μάσκα όχι για να δείξω κάτι, αλλά για να ενσωματώσω μέσα στην κουλτούρα μου τη μάσκα. Τα μέτρα είναι επώδυνα. Ο πληθυσμός της Ελλάδας και ειδικότερα της Κρήτης είναι πληθυσμός του έξω. Ανέκαθεν λόγω κλίματος κουλτούρας ζούσε έξω. Όταν του πεις να ζήσει μέσα θα το κάνει αν τον πείσεις. Αυτό είναι ένα μήνυμα. Χρειάζεται κάποιο από μας που καταλαβαίνουμε τους ανθρώπους που δεν πείθονται εύκολα, να τους πείσουμε ότι πρέπει να το κάνουν για τους άλλους. Δεν είναι εύκολο. Θέλει χρόνο και απ’ άλλους ανθρώπους που να είναι αναγνωρίσιμοι για να μπορούν να μιλήσουν στους άλλους. Είναι μια δυσκολία. Ο Κρητικός δεν πείθεται εύκολα λόγω της κουλτούρας του, λόγω του τρόπου σκέψης του, λόγω της επαφής που έχει με τη φύση. Πρέπει να επικοινωνήσουμε με διαφορετικό τρόπο το μήνυμα».