Ποιές πρακτικές χρήσης ψηφιακών μέσων επικοινωνίας αναπτύσσονται σε διαφορετικές χώρες; Έχουν οι νέοι από περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα πρόσβαση στα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας και αν ναι με ποιο τρόπο τις χρησιμοποιούν; Πως μπορούν να αξιοποιηθούν τα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας; Αυτά είναι ορισμένα ερωτήματα που τέθηκαν στο Συμπόσιο που διοργανώθηκε από το Τμήμα Ψυχολογίας της σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης στο πλαίσιο ενός προγράμματος (DIGIT-M-ED) εκπαιδευτικών ανταλλαγών Marie Curie, που εστιάζει στην έρευνα των τρόπων χρήσης των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας από παιδιά και τους νέους. Το συμπόσιο πραγματοποιήθηκε στο φοιτητικό πολιτισμικό κέντρο Ξενία στο Ρέθυμνο και σ’ αυτό συμμετείχαν ερευνητές από Βραζιλία, Ινδία, Γερμανία, Ελλάδα, Ολλανδία.
Η ομάδα της Βραζιλίας έδωσε έμφαση στην αξιοποίηση των ψηφιακών μέσων επικοινωνίας στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ ερευνητών από το Πανεπιστήμιο, εκπαιδευτικών και μαθητών στο σχολείο. Αυτή η συνεργατική έρευνα στηρίζεται στις παραδόσεις της Κριτικής Παιδαγωγικής του Paulo Freire και της Πολιτισμικής-ιστορικής Ψυχολογίας του Vygotsky και αποσκοπεί στην κριτική συνειδητοποίηση των παιδιών και νέων από περιθωριοποιημένα κοινωνικά στρώματα. Η ομάδα αυτή παρουσίασε με βιωματικό τρόπο το έργο της στους εκπαιδευτικούς του Πειραματικού Γυμνασίου της πόλης του Ρεθύμνου.
Η ομάδα της Ρωσίας έδωσε έμφαση στο πως νέοι με ειδικές ανάγκες δημιουργούν ταινίες για να αφηγηθούν για τη ζωή τους, τα εμπόδια τα οποία συναντούν και τις καθημερινές υπερβάσεις τις οποίες επιτυγχάνουν. Η ομάδα της Ρωσίας στηρίζεται στην παράδοση της Πολιτισμικής-Ιστορικής Ψυχολογίας και αναδεικνύει τη σημασία της χρήσης σημείων από τα άτομα με ειδικές ανάγκες ως διαμεσολαβητικών μέσων που συμβάλλουν στην επικοινωνία με τους άλλους και στην προσωπική τους ανάπτυξη.
Η ομάδα της Ινδίας εστίασε στη χρήση κοινωνικών μέσων δικτύωσης και κυρίως του Facebook ως μέσου διαμαρτυρίας των νέων. Υπό το πρίσμα μιας κοινωνιολογικής προσέγγισης ανέδειξε τη σημασία μελέτης της κουλτούρας των αναδυόμενων μορφών διαμαρτυρίας.
H ομάδα της Γερμανίας παρουσίασε έρευνα για την ενασχόληση των νέων με τα βιντεοπαιχνίδια στη βάση μιας εθνογραφικής έρευνας της καθημερινής ζωής. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην ανάλυση της αισθητικής, της φαντασίας και σώματος των νέων που ασχολούνται με βιντεοπαιχνίδια.
Η ομάδα της Ελλάδας παρουσίασε μια έρευνα σχετικά με τον τρόπο που οι νέοι βιώνουν την πολυεπίπεδη κρίση στην Ελλάδα, όπως αυτό εκφράζεται στις βιντεοταινίες που έχουν δημιουργήσει και αναρτήσει στο YouTube.
Στο συμπόσιο συμμετείχαν εκπαιδευτικοί από το ΕΠΑΛ Άργους, που ενθάρρυναν και υποστήριξαν τους μαθητές τους να δημιουργήσουν ταινίες στις οποίες αφηγούνται για το πως βιώνουν την τραγική πραγματικότητα των τριών τελευταίων χρόνων στην Ελλάδα.
Επίσης, φοιτητές της μουσικής ομάδας του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστήμιου Κρήτης που συμμετέχουν στη διοργάνωση «Ψυχόραμα» έδωσαν το δικό τους μουσικό χρώμα και μήνυμα στους συμμετέχοντες του Συμποσίου.
Το συμπόσιο πλαισιώθηκε από άλλες συμπληρωματικές δραστηριότητες, όπως μια επίσκεψη των φιλοξενούμενων ερευνητών στο Δ.Σ. Πρινέ, όπου είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν μια πρώτη εικόνα για τις δυσκολίες και το έργο των εκπαιδευτικών σε ένα χωριό.
Επίσης, ξεχωριστή εμπειρία για τους φιλοξενούμενους ερευνητές ήταν η συμμετοχή τους σε βιωματικό σεμινάριο, που πραγματοποίησε η Ειρήνη Γαβριλάκη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου.
Εν κατακλείδι, οι φιλοξενούμενοι ερευνητές εντυπωσιάστηκαν από την γνωριμία τους με το έργο του Λυκείου Ελληνίδων και την παρακολούθηση τοπικών χορών.
Εκ μέρους του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το κύριο Γεώργιο Πολάκη, διευθυντή του Δ.Σ. Πρινέ και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, την κυρία Γαβριλάκη, Τμηματάρχη Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της ΚΕ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και το Δ.Σ. του Λυκείου Ελληνίδων για την θερμή υποδοχή και φιλοξενία που ανοιχτόχερα προσέφεραν στους συμμετέχοντες του Συμποσίου.
Σοφία Τριλίβα, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης
Μανόλης Δαφέρμος, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης
