Είχε μεγάλη αγάπη ο Ρεθεμνιώτης στο χορωδιακό τραγούδι. Πέρασαν μάλιστα και αρκετοί με το θείο χάρισμα της καλλιφωνίας στις χρυσές δέλτους της πόλης. Λέγεται πως ο Μανόλης Ι. Κανακάκης διέθετε μια εξαιρετική φωνή μπάσου, που αν είχε τη δυνατότητα θα διακρινόταν σε κάποια μεγάλη μουσική σκηνή.
Επίσης η φωνή του παπά Χρύσανθου έμεινε στην ιστορία.
Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Μ. Παπαδάκη από το 1954 είχε δημιουργηθεί μια επιθυμία για δημιουργία χορωδίας. Το Ωδείο μας ήταν στις δόξες του, ο Σύνδεσμος για τη Διάδοση των Καλών Τεχνών πρόθυμος να προχωρήσει και σε αυτή τη δράση. Οπότε δεν έμενε παρά η απόφαση.
Για τη χορωδία βέβαια, χρειάζεται μαέστρος. Και στη αρχή της δεκαετίας του 1970, δημιουργείται ένα πρώτο σχήμα, που ανέλαβε ο εξαίρετος Χανιώτης Μουσικός και Παιδαγωγός Μιχάλης Βλαζάκης, ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα να διδάξει ριζίτικο τραγούδι στην πόλη των Χανίων.
Ο Μιχάλης Βλαζάκης δίδαξε, μεταπολεμικά, Μουσική σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια των Χανίων και στο Βενιζέλιο Ωδείο.
Θεωρείται ο πρώτος, μετά τον Κερκυραίο Μποχάγιερ, διευθυντής της περίφημης Χορωδίας και Μαντολινάτας του Ωδείου Χανίων.
Υποστήριξε ανιδιοτελώς, πολλούς νέους της εποχής του να ασχοληθούν με τη μουσική και υπηρέτησε με πάθος, όλα αυτά τα χρόνια, την τέχνη του.
Μοναδική και αξεπέραστη, μέχρι σήμερα, η προσφορά του Μιχάλη Βλαζάκη στο Ριζίτικο τραγούδι.Κατάφερε, με ελάχιστα ηχοληπτικά μέσα, να ηχογραφήσει σπουδαίους «ριζίτες τραγου – διστάδες», από όλες τις επαρχίες των Χανίων και στη συνέχεια μετέφερε ατόφιους τους ήχους στο πεντάγραμμο.
Ο Μιχάλης Βλαζάκης έγραψε αρκετά τραγούδια και διασκεύασε πάρα πολλά, για τετράφωνη χορωδία.Όταν του έγινε η σχετική πρόταση από το Σύνδεσμο, δέχτηκε με μεγάλη χαρά. Ένας χώρος που γέμισε με την παρουσία και το κύρος του, ένας Παντελής Πρεβελάκης ενέπνεε πάντα έναν καλλιτέχνη.
Στο διάστημα αυτό ο Μπάμπης Πραματευτάκης έλειπε στο Μόναχο, όπου είχε την ευθύνη του ελληνικού προγράμματος στη Ραδιοφωνία της Βαυαρίας με τον Παύλο Μπακογιάννη. Αρχές του 1973 επιστρέφει στην Ελλάδα, για να παντρευτεί την αγαπημένη του Βάγια. Αν και είχαν πολλές προοπτικές αν έμεναν στην Γερμανία, ο Μπάμπης Πραματευτάκης ήθελε να κάνει οικογένεια στον τόπο του και να γεννηθούν στην Ελλάδα τα παιδιά του. Ευτυχώς στο μεταξύ ήρθε η μεταπολίτευση για να μπορεί να ανασαίνει ελεύθερα. Και μόλις εγκαταστάθηκε στην Αθήνα άρχισε να τον βασανίζει η νοσταλγία για το Ρέθυμνο.
Άρχισε να κατεβαίνει κατά διαστήματα και να επικοινωνεί με τους φίλους του. Τότε δέχτηκε την πρόταση να αναλάβει τη χορωδία. Αυτός που είχε πετάξει με περιφρόνηση τα μεγάλα αξιώματα στην ΕΡΤ ένοιωσε ένα γλυκό χτυποκάρδι σαν μουσικός στα πρώτα του βήματα, όταν του πρότειναν να διευθύνει τη νεοσύστατη χορωδία. Αμέσως όμως συνήλθε. Και ο Βλαζάκης; Έτσι με μια μονοκονδυλιά παραμερίζεται ένας άνθρωπος που ερχόταν από τα Χανιά για να εξυπηρετήσει το Ρέθυμνο;
Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες έτσι και ο Μιχάλης Βλαζάκης έδειξε πόσο μεγαλόψυχος ήταν. Όταν υπήρχε ένας Πραματευτάκης έτοιμος να ανεβάσει τη χορωδία μεσούρανα εκείνος περίσσευε. Αυτό τους είπε και το εννοούσε.
Έτσι ο μεγάλος μας συνθέτης ανέλαβε τη χορωδία του Ωδείου μας. Το δρομολόγιο Αθήνα – Ρέθυμνο έγινε η ρουτίνα του. Ακούραστες βοηθοί του η Δανάη Μαραγκουδάκη και η Ρίτσα Καρνιωτάκη. Είχαν μοιραστεί τις φωνές που έκαναν προγύμναση κάθε βδομάδα, και κάθε μήνα γινόταν η γενική πρόβα.
Η χορωδία «εκτός των τειχών»
Ήταν τόσος ο ενθουσιασμός που δεν άργησε η χορωδία αυτή να βγει και εκτός των τειχών.
Τόση σιγουριά ένοιωθε με την παρουσία του Μπάμπη Πραματευτάκη.
Μια από τις εμφανίσεις αυτές, Οκτώβρη του 1977 παρακολούθησε και ο αξέχαστος Μιχάλης Μ. Παπαδάκης που έγραψε σχετικά στον τοπικό τύπο:
«Αρτιγενής είναι αυτός ο Οργανισμός. Στη νηπιακή του ηλικία. Στα 1954 υπήρχε μόνο στη σκέψη ολίγων αλλά εκλεκτών μελών της Ρεθυμνιακής κοινωνίας. Αυτοί ήσαν οι πρωτοπόροι. Ύστερα βρέθηκαν οι βοηθοί και οι εκτελεστές. Εδώ πρέπει να σημειωθεί, πως αυτοί δεν είναι αργόσχολοι, που με κάποια εργασία προσπαθούν να καλύψουν την ώρα των. Αλλά βεβαρυμμένοι με υπέρ φορτωμένο το ωράριο της κυρίας των απασχολήσεως. Επιστήμονες, ελεύθεροι επαγγελματίες υπάλληλοι, σπουδαστές, ύπανδρες γυναίκες με οικογένεια και παιδιά λογίστριες και άλλοι που με το τίμιο ιδρώτα των κερδίζουν το ψωμί των.
Η επιθυμία και ο καταφανής ζήλος για καλό αποτέλεσμα φαίνεται καθαρά στα πρόσωπα όλων που το απαρτίζουν. Βλέπεις σ’ αυτά όχι οίησι και κομπασμό, αλλά ήρεμη και μετρημένη διάθεσι για μια αποφασιστική προσπάθεια.
Η πολυσχική προσωπικότης του Πολιτικού Μηχανικού Μπάμπη Πραματευτάκη που διεύθυνε τη χορωδία, είναι μια εγγύησις επιτυχίας. Αυτός δεν ασχολείται μόνο με το άχαρι αλλά το κερδοφόρο τσιμέντο.
Και δεν έχει απορροφηθή από την ταπεινή την αναξιόλογη, ύλη. Αλλά η διανοητική του εμβέλεια είναι ικανή να πηγαίνη ψηλά και να προσεγγίζη ορίζοντες δύσκολα προσπελαζόμενους και από τους εντελώς ειδικούς. Το πράγμα, βέβαια δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο που προσιδιάζει μόνο στον Πραματευτάκη.
Αλλά εκείνο που το διακρίνει και τον τιμά είναι ότι έχει όλη τη διάθεσι και την επιμονή να εργασθή για το Ρέθεμνος με όλες τους τις δυνάμεις σε εκλεκτό τομέα του πνευματικού επιστητού, εις βάρος και προ μεγάλη ζημιά του υλικού του συμφέροντος.
Ακόμη εγγύησις είναι η δραστηριότης και η επιμέλεια των αξιώτιμων συνεργατών του κυρίας Μαραγκουδάκη και Δίδας Καρνιωτάκη. Η αγάπη των για το Ρέθεμνος και η αφιλοκερδής και πολυχρόνια προσπάθεια των στο θέμα της μεταδόσεως της Θείας Τέχνης στο Ρεθεμνιώτικο κοινό είναι αναμφισβήτητες.
Αλλά εκείνο που με αφήνει εντελώς ήσυχο για την επιτυχία της χορωδίας, είναι η όρεξις και ο πόθος που διαπίστωσα σ’ όλα γενικώς τα μέλη της. Να δώσουν το είναι των για την ευγενική άμιλλα που έχουν ήδη αποδυθή να κατακτήσουν θέσι για το συγκρότημα που να ισοφαρίζη εκείνην της Πόλεως των Γραμμάτων.
Η χορωδία στην Αθήνα τίμησε το Ρέθεμνος. Κι εμάς.»
Συμμετοχή σε χορωδιακό Φεστιβάλ
Εκεί όμως που φαινόταν περίτρανα η αυτοπεποίθηση των χορωδών ήταν η απόφασή τους να πάρουν μέρος σε διαγωνισμό χορωδιακού τραγουδιού και να συναγωνιστούν με χορωδίες υψηλού επιπέδου. Ήταν το δεύτερο πανελλήνιο Φεστιβάλ χορωδιών που οργάνωσε στο Χίλτον η χορωδία των υπαλλήλων της Εμπορικής Τράπεζας. Παράλληλα η χορωδία θα έδινε και μια συναυλία στο Παλλάς για τους Κρητικούς της Αθήνας.
Και μια Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 1977, στις 5.30 το πρωί χαρούμενοι σαν μικρά παιδιά, οι χορωδοί έφευγαν με το λεωφορείο της Ολυμπιακής από το Ρέθυμνο για το αεροδρόμιο Χανίων. Καμιά αγωνία, κανένα τρακ. Βίωναν αυτό που λέμε θεωρητικά πάντα «αυτό που μετράει είναι η συμμετοχή» και ένοιωθαν σαν μαθητούδια σε πενταήμερη.
Μετά από ένα θαυμάσιο ταξίδι οι χορωδοί μας, είδαν να τους υποδέχεται στο αεροδρόμιο ο Μπάμπης Πραματευτάκης, έχοντας μια λέξη κι ένα πείραγμα για τον καθένα. Ευτυχισμένες ανέμελες στιγμές για όλους.
Με το ίδιο πάντα κέφι έφθασαν στο ξενοδοχείο ΕL GRECO όπου κατέλυσαν, αλλά μετά από ένα πρόχειρο φρεσκάρισμα έσπευσαν όλοι να είναι ακριβώς στην ώρα τους, γιατί στις 11 το πρωί είχε οριστεί πρόβα στην αίθουσα της Παγκρητίου Ενώσεως.
Κι ενώ ο Μπάμπης Πραματευτάκης τους έδινε τις τελευταίες του οδηγίες, ο Δημήτρης Αετουδάκης τους καλωσόριζε εκ μέρους της Ρεθεμνιώτικης παροικίας των Αθηνών με γλυκά.
Όλα κυλούσαν υπέροχα και μόνο κατά τις 6:00 το απόγευμα που ξεκίνησαν για το Χίλτον όπου θα γινόταν ο διαγωνισμός άρχισαν να νοιώθουν μια μικρή ταραχή που διασκέδασε με το γνωστό του χαμόγελο ο μαέστρος τους.
Και να πως μας περιγράφει τη συνέχεια ο δάσκαλος Μανόλης Καλοκύρης που με τη γλαφυρή του πέννα μιας διέσωσε όλες αυτές τις λεπτομέρειες από εμφανίσεις της χορωδίας.
«Η χορωδία μας μεταβαίνει στο Χίλτον, για την πρώτη της έξω από την Κρήτη εμφάνιση. Εδώ όλα είναι επιβλητικά. Η αίθουσα «Τερψιχόρη» με τους βαρύτιμους τάπητες, τους πολυελαίους, τους ολότοιχους καθρέφτες και τα’ αναπαυτικά καθίσματα, είναι κατάμεστη από δυόμιση χιλιάδες άτομα. Οι χορωδίες, η μια μετά την άλλη, χορωδίες με ηλικία και πείρα πολλών ετών, χορωδίες φολκλορικές, ανδρικές και μικτές κάθε μια και με τη δική της χαρακτηριστική ενδυμασία, κάνουν την εμφάνισή τους και εκτελούν δύο τραγούδια, ένα υποχρεωτικό και ένα ελεύθερης εκλογής.
Στις οκτώ ακριβώς έρχεται και η σειρά της χορωδίας μας. Η εμφάνισή της είναι εντυπωσιακή. Οι άντρες φορούν μαύρο παντελόνι, άσπρο πουκάμισο και μαύρο παπιγιόν. Οι γυναίκες μαύρη φούστα μάξι, άσπρη μπλούζα πλισέ, μαύρο μπολερό και όλοι, γυναίκες και άντρες, μια ασημένια κυκλική κονκάρδα στο στήθος με την ένδειξη «Ρεθεμνιακή Χορωδία» και με μια λύρα στη μέση της κονκάρδας, που κατασκευάστηκε στην Αθήνα. Η χορωδία μας εκτελεί δύο τραγούδια, το ιταλικό Dolcissimo Usignolo που είναι υποχρεωτικό και το «Στερνή ώρα» που είναι ελεύθερης εκλογής και μουσικής Μπάμπη Πραματευτάκη.
Η εκτέλεσή τους άψογη, ο μαέστρος διευθύνει αριστοτεχνικά, οι χορωδοί μας τραγουδούν χωρίς το παραμικρό τρακ και το κοινό χειροκροτεί με θέρμη.
Ειδικά το «Στερνή ώρα» που είναι σύνθεση του κ. Πραματευτάκη, είναι η αποκάλυψη της βραδυάς. Πολλοί κάτω στην πλατεία, όση ώρα το άκουγαν, αλλά και μετά την εκτέλεσή του, έλεγαν: Να κάτι διαφορετικό απ’ τ’ άλλα.
Πραγματικά το «Στερνή ώρα» ήταν κάτι το διαφορετικό απ’ όλα τα ελεύθερης εκλογής τραγούδια που ακουστήκαν στο Χίλτον και ο κ. Πραματευτάκης πρέπει ειλικρινά να είναι περήφανος για τούτη τη σύνθεσή του.
Η χορωδία μας, αν και νεοσύστατη, δεν έχει να ζηλέψει απολύτως τίποτε από άλλες χορωδίες μεγάλων ελληνικών πόλεων, που έχουν αρχίσει την καριέρα τους τώρα και δέκα ή δεκαπέντε χρόνια. Βέβαια, μπορεί να ήρθε έβδομη κι όχι μέσα στις τρείς πρώτες, όμως με την εμφάνισή της απέδειξε ότι διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις να φτάσει ψηλά και ν’ αποτελεί και για το Ρέθυμνο και για την Κρήτη πραγματικό καύχημα.
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσω ότι την κριτική επιτροπή την αποτελούσαν οι παρακάτω:
- Σόλων Μιχαηλίδης, μουσουργός, διευθυντής συμφωνικών ορχηστρών και μέλος των πιο έγκυρων χορωδιακών διαγωνισμών της Ευρώπης (Πρόεδρος).
- Θεόδωρος Καργιωτάκης, μουσουργός και καθηγητής μουσικής (Μέλος).
- Enricosummonte Ιταλός μουσουργός, που έχει σπουδάσει στη Ρώμη και είναι ειδικευμένος στην πολυφωνία και διευθύνει την φημισμένη Ιταλική χορωδία «Corodelle» (Μέλος).
- Vassilarnaupon μουσουργός και καθηγητής της Μουσικής Ακαδημίας της Σόφιας που επανειλημμένα εκπροσωπεί την χώρα του σε διεθνείς διαγωνισμούς και μουσικά συνέδρια και διευθύνει τρεις χορωδίες στη Σόφια (Μέλος).
- Carloflorudosemini, μουσουργός και διευθυντής συμφωνικών ορχηστρών και χορωδιών στην Ελβετία, μόνιμο μέλος διαφόρων μουσικών επιτροπών στην χώρα του και εργάζεται ως διευθυντής του μουσικού τμήματος της Ελβετικής Ραδιοφωνίας και Τηλεοράσεως στο Λουγκάνο της Ελβετίας (Μέλος).»
Συναυλίες και παρουσία στη δισκογραφία
Περασμένα μεσάνυχτα η χορωδία άφησε το Χίλτον. Δεν είχε πάρει διάκριση, αλλά είχε μια σπάνια εμπειρία συμμετοχής πλάι σε διεθνούς φήμης μεγάλες χορωδίες.
Κατέληξαν σε μια κοσμική ταβέρνα των Αθηνών όπου έφαγαν και τραγούδησαν με την ψυχή τους.
Η Μικτή Ρεθεμνιώτικη Χορωδία είχε την ευκαιρία να κάνει και άλλα ταξίδια και να απολαύσει το χειροκρότημα σε σκηνές εκτός Ρεθύμνου.
Κάποια στιγμή έδωσε την ιδέα ο Ανδρέας Μανταδάκης να βγάλει και η χορωδία ένα δίσκο. Και έγινε. Είχε τίτλο «Στο δρόμο της αναζήτησης» και αποτελεί σήμερα ένα σπάνιο συλλεκτικό κομμάτι. Σύντομα όμως το Πολιτιστικό Ρέθυμνο τελειώνει τα video clips που ετοιμάζει κι έτσι θα μπορούν οι νεότεροι να απολαύσουν τη χορωδία και στο τόσο τολμηρό για την εποχή της εγχείρημα.
Κατά γενική ομολογία η Μικτή Ρεθεμνιώτικη Χορωδία του Συνδέσμου Υπέρ διαδόσεως Καλών Τεχνών έγραψε ιστορία. Και το οφείλει περισσότερο στην παρουσία του Μπάμπη Πραματευτάκη, που έγραφε τραγούδια ειδικά γι’ αυτήν. Και μάλιστα έργα πνοής, όπως «Η ωδή στη Μάχη της Κρήτης» που σημάδεψε την πορεία της χορωδίας. Με το έργο αυτό είχε εντυπωσιάσει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο όταν επισκέφτηκε το Ρέθυμνο για να παραστεί στις εκδηλώσεις για τη Μάχη της Κρήτης το 1996.
Αυτά τα θαυμάσια που διάβαζα ευτύχησα να τα ζήσω από κοντά όταν η ακρόαση στο αγαπημένο τραγούδι «Στο περιγιάλι το κρυφό» μου άνοιξε τις πόρτες του όμορφου αυτού συνόλου που αποτελούσαν υπέροχοι άνθρωποι με απίστευτα ωραίες φωνές.
Θυμάμαι τους :Βαγγέλη Στεφανάκη, Γιάννη Λαγουδάκη, Στέλιο Μπαγουράκη, Νίκο Καραμανώλη, Μανόλη Λαμπρίδη, Μαρίνο Σταύρο, Μανόλη Κούνουπα, Στέλιο Κλαψινάκη, Βασίλη Μανουσάκη, Σπύρο Λιονή, Γιάννη Σκεπετζή, Νίκο Νιουράκη, Κώστα Καννά, Λευτέρη Κορωνάκη, Μανόλη Παπουτσιδάκη, Γιώργο Αρχοντάκη, Αντώνη Χαντουμάκη ,Σταμάτη Μιχάλα, και από τις γυναίκες Μαρία Παπαδομανωλάκη, Φώφη Ζουρίδη, Αντιγόνη Βαρούχα, Άννα Παντελιδάκη, Λία Γιαννακάκη, Ευριδίκη Τζιράκη, Ρένα Παπαδάκη, Ρένα Κουγιτάκη, Αμαλία Σταυριανάκη, Μαρίκα Πλουτινάκη, Ελένη Σκευάκη, Άννα Παπουτσιδάκη,Αλέκα Σταματάκη κ.α.
Κάθε Δευτέρα τενόροι και σοπράνο ήμασταν στην ώρα μας στη μικρή αίθουσα του Ωδείου.
Εκεί μας περίμενε η αξέχαστη και τόσο αγαπημένη η κ. Δανάη.
Πόσο όμορφα περνούσαμε ιδιαίτερα όταν ήρθε να προστεθεί στη συντροφιά μας και η μοναδική Φερενίκη Βαλαρή.
Και τι αξέχαστα απογεύματα γυναικοπαρέας δεν ζήσαμε στο σπίτι της Μαρίας Βαλέργα – Παπαδομανωλάκη της αστέρευτης σε ιδέες και φιλόξενη διάθεση συμπολίτισσας και τόσο αγαπημένης.
Στα 1992, ανεβάσαμε στη σκηνή του Ωδείου όλες τις χορωδίες του νησιού σε μια αλησμόνητη συναυλία που δόθηκε στο πλαίσιο των εκδηλώσεων τύπου. Ευτυχώς υπάρχει το βίντεο στο κανάλι μου στο Youtube για όποιον θα ήθελε να την παρακολουθήσει.
Ζήσαμε όμορφα σαν Μικτή Χορωδία Ρεθύμνου του Συνδέσμου για τη διάδοση των καλών τεχνών.
Ήμασταν σαν μια οικογένεια. Νοιώθουμε ακόμα και τώρα σαν να μας συνδέει μια σχέση συγγενική με τους εναπομείναντες της χορωδίας μας.
Ίσως γι’ αυτό μας σημάδεψε βάσκανη μοίρα. Αλλά δεν είναι της παρούσης. Κι ούτε φταίνε οι νεότεροι να πληροφορούνται σε κείμενα αναδρομής στο χθες, τις μελανές σελίδες που υπογράφουν οι ανθρώπινες αδυναμίες. Φυσικά κανένας από τους υπαίτιους της διάλυσης ενός τόσο όμορφου σχήματος μουσικού δεν μπόρεσε να χαρεί όσο θα ήθελε το αποτέλεσμα της πράξης του. Μα τι σημασία έχει πια;
Το ίδιο αυτό σχήμα πέρασε στο Δήμο Ρεθύμνου το 1993 σαν νομικό πρόσωπο Μαέστροι της κατά σειρά έχουν διατελέσει.
Ο Χαράλαμπος Πραματευτάκης, ο Σεργέι Μολοβάνι, ο Γιώργος Ψαρουδάκης, ο Γιάννης Κιαγιαδάκης, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2010 την μουσική διεύθυνση της χορωδίας έχει αναλάβει η Ισιδώρα Χαλκιαδάκη. Μια σπουδαία καλλιτέχνης. Τα τελευταία χρόνια η χορωδία έχει πραγματοποιήσει εμφανίσεις στην Κύπρο, την Κατερίνη, την Αθήνα, καθώς και σε πολλούς δήμους της Κρήτης. Παράλληλα έχει διοργανώσει αρκετές συναυλίες αφιερωμένες σε σημαντικούς ποιητές, όπως στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (2007), τον Γιάννη Ρίτσο (2009), τον Νίκο Γκάτσο (2010).
Στη χορωδία έχει παραχωρηθεί και αίθουσα στο παλιό Δημαρχείο όπου κάνει και τις πρόβες της.
Όσο για το Σύνδεσμο για τη διάδοση των Καλών Τεχνών είχε στο μεταξύ δημιουργήσει μια εξαιρετική παιδική χορωδία, δημιούργημα του Γιάννη Μεντζελόπουλου, που εξελίχθηκε στο Chorus 87’. Ένα σύνολο από θαυμάσιες φωνές που απολαύσαμε στα παιδικά τους χρόνια, τις απολαμβάνουμε και τώρα στην ωριμότητά τους.
Έχουμε επίσης την ευκαιρία να απολαμβάνουμε εκτός από τη δημοτική χορωδία, τη νέα μικτή χορωδία του Συνδέσμου για τη διάδοση Καλών Τεχνών που αποτελεί έργο ζωής της εξαιρετικής μουσικού Ελένης Περπιράκη, τη χορωδία Μικρασιατών του κ. Γιώργου Γιακουμάκη, τη χορωδία Σταυρωμένου που διευθύνει ο βετεράνος χορωδός Γιάννης Σκεπετζής και φυσικά το Μουσικό Καρπό του μοναδικού Αντώνη Μαυράκη.
Δεν θα πρέπει όμως να ξεχνάμε τη συμβολή του Μπάμπη Πραματευτάκη στην ανάδειξη του χορωδιακού τραγουδιού που υποστήριξε και με δικές του συνθέσεις. Μελωδικά τραγούδια που δεν υπάρχουν όμως σήμερα στο ρεπερτόριο καμιάς από τις δικές μας χορωδίας. Γιατί άραγε;
