Όταν τα «δεδομένα» κάποιων είναι κατάκτηση για άλλους

Πως μπορεί να ανέβει μια σκάλα χωρίς να μπορεί να δει τα σκαλοπάτια και πως μπορεί να κινηθεί με αναπηρικό αμαξίδιο ανάμεσα στο στενό περιθώριο δύο παρκαρισμένων αυτοκινήτων; Μικροί καθημερινοί άθλοι, που περνούν απαρατήρητοι. Αυτός θα μπορούσε να είναι ένας εναλλακτικός, σύντομος και συνάμα περιεκτικός τίτλος, που θα περιέγραφε την εμπειρία της καθημερινότητας των ΑμεΑ. Κινήσεις που θεωρούνται «δεδομένες» για τον καθένα και κοινωνικές δεξιότητες που κάποιος άλλος μπορεί να αποκτά ασυναίσθητα μες στη ζωή του, γίνονται στόχος ζωής και αντικείμενο εκπαίδευσης των μικρών και μεγάλων ανθρώπων, που καθημερινά εκπαιδεύονται στο χώρο του ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ. Ρεθύμνου.

 

Θέλοντας να ωθήσει τον καθέναν να αποκτήσει μια εικόνα για το παραπάνω ζήτημα και με αφορμή την εθνική ημέρα ατόμων με αναπηρία, το Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης Ρεθύμνου, ξεκίνησε από χθες βιωματικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, τα οποία θα διαρκέσουν μέχρι και τις 10 Δεκεμβρίου. Τα εργαστήρια στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με κινητικές, αισθητηριακές και νοητικές δυσλειτουργίες στην καθημερινή τους ζωή και στους αποκλεισμούς από δραστηριότητες που αυτά συναντούν. Προκειμένου να πάρουν μια «γεύση» από τις καθημερινές αυτές δυσκολίες, τα «Ρ.Ν.» επισκέφτηκαν χθες το χώρο του Κέντρου στην Καλλιθέα και μίλησαν με εργαζόμενους, παιδιά, αλλά και την υπεύθυνη για την οργάνωση, έλεγχο και συντονισμό λειτουργίας των δράσεών του, την προϊσταμένη του εργαστηριακού τομέα των παραϊατρικών εργαστηρίων του Νοσοκομείου Ρεθύμνης, Φυσικοθεραπεύτρια Βασιλική Μπαμιάκη-Κωστάκη.

 

Ένα μικρό φωταγωγημένο χριστουγεννιάτικο δέντρο στέκεται πλάι στην είσοδο. Πίσω του ένα τραπεζάκι με χριστουγεννιάτικα στολίδια σε σχήματα δέντρων και αστεριών και μια χειρόγραφη ανακοίνωση με στρογγυλά, λίγο τρεμουλιαστά γράμματα, που αναγράφει τη λέξη «παζάρι». Ήταν τα αντικείμενα που είχαν κατασκευάσει τα παιδιά του ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ. και τα οποία παραχωρούνταν έναντι ελάχιστου συμβολικού ποσού στα πλαίσια των βιωματικών εργαστηρίων. Αριστερά, διασχίζοντας έναν ζωγραφισμένο με ανθισμένα δέντρα διάδρομο, βρίσκεται το γραφείο των εκπαιδευτών.

Εκεί βρισκόταν η κα Μπαμιάκη-Κωστάκη, αλλά και οι δύο εθελοντές που δραστηριοποιούνται και συνεισφέρουν στο Κέντρο, η φυσικοθεραπεύτρια κα Λιουδάκη και ο εργοθεραπευτής κ. Κορνάρος. Στην ερώτηση σχετικά με το στόχο των χθεσινών βιωματικών εργαστηρίων, η υπεύθυνη για την οργάνωση του ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ. ανάμεσα σε άλλα επισήμανε ότι «Στέλνουμε το μήνυμά μας μέσα από αυτό. Το θεωρούμε ως έναν καλύτερο τρόπο προσέγγισης των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Όταν τα παιδιά, ή οι ενήλικες και οι εκπρόσωποι των φορέων, που θα έρθουν σήμερα, μπουν στο ρόλο του ατόμου που έχει κάποιο αισθητηριακό πρόβλημα ή κινητική αναπηρία, θα δουν αυτά τα άτομα με εντελώς διαφορετικό μάτι και αυτόματα το ίδιο το συναίσθημα, που θα νιώσουν, θα είναι και ένα κίνητρο για να μπορέσει να υπάρξει μεγαλύτερη πίεση προς την κεντρική πολιτική σκηνή. Μέσα από μια βιωματική εμπειρία κατανοείς καλύτερα τις δυσκολίες που έχει κάποιο άτομο με ειδικές ανάγκες στην καθημερινότητα, στο πόσα εμπόδια συναντούν αυτοί οι άνθρωποι στην εξέλιξη και ανάπτυξή τους, είτε σαν παιδιά στο σχολείο, είτε αργότερα, ως ενήλικες με το πρόβλημα ανεύρεσης εργασίας. Απώτερος στόχος είναι η κοινωνική ένταξη μέσω της εργασίας και η «κατάκτηση» της αυτό-υπηρέτησης που είναι και το σημαντικότερο».

 

Παράλληλα, όσο διαρκεί η κουβέντα, έχει ξεκινήσει μια μίνι ξενάγηση στις αίθουσες του Κέντρου. Από την αίθουσα «αισθητηριακής ολοκλήρωσης», μπαίνουμε στο πλήρως εξοπλισμένο γυμναστήριο με όργανα φυσικοθεραπείας, ένα πέρασμα από την αίθουσα όπου φυλάσσεται το εκπαιδευτικό υλικό, πριν φτάσουμε στην αίθουσα του προγράμματος «αυτόνομης διαβίωσης». Αν κάποιος θέλει να ακριβολογήσει, η εν λόγω αίθουσα είναι επί της ουσίας ένα μικρό διαμέρισμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάποιου ατόμου με αναπηρία. Έχει κουζίνα με χαμηλό πάγκο εργασίας, ειδικά προσαρμοσμένη τουαλέτα, υπνοδωμάτιο και φυσικά ένα σαλονάκι. Εκεί βρίσκεται η κοινωνική λειτουργός Κ. Τσουλουκά που μαζί με τους δύο Κωνσταντίνους, παιδιά με τα οποία συστηθήκαμε, ετοίμαζαν ένα κέικ για τον μπουφέ με κεράσματα, που έπονταν των χθεσινών εργαστηρίων. «Μαθαίνουμε να μαγειρεύουμε, να πλένουμε στο πλυντήριο, να τακτοποιούμε. Μαθαίνουμε τα χρήματα. Καμιά φορά πηγαίνουμε βόλτα στο Ρέθυμνο», μας προλαβαίνει ο ένας Κώστας. «Τα παιδιά έρχονται εδώ, όταν τελειώνει το σχολείο. Δεν υπάρχουν προγράμματα για τον ελεύθερο χρόνο, οπότε όταν σχολούν, τα απασχολούμε μέχρι τις τρεισήμισι, για δύο περίπου ώρες. Άλλωστε αυτό είναι και μια διέξοδος για παιδιά, όπως ο Κωστής, τα οποία δεν πηγαίνουν πια σχολείο, ώστε να κοινωνικοποιηθούν, να έρθουν εδώ και να δουν τους φίλους τους» προσθέτει η κα Τσουλουκά.

 

Εντωμεταξύ, στην κεντρική αίθουσα εκδηλώσεων του Κέντρου είχε ξεκινήσει η προσέλευση εκπροσώπων της εκκλησίας, της δημοτικής αρχής, των εθελοντριών του ελληνικού Ερυθρού Σταυρού αλλά και εκπαιδευτικών, του δήμαρχου Ρεθύμνου Γ. Μαρινάκη αλλά και του διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Ρεθύμνου Ν. Ξυπολητά. Κάποιοι από αυτούς, ανάμεσά τους και ο δήμαρχος, μπαίνουν σε βιωματικούς ρόλους ατόμων με αναπηρία. Άλλοι καθήμενοι σε αμαξίδιο προσπαθούν να κινηθούν και να ελιχθούν ανάμεσα σε στενεμένες πόρτες και ογκώδη έπιπλα, ενώ άλλοι να φτάσουν το πάγκο της κουζίνας για να βάλουν ένα ποτήρι νερό, ή να ανέβουν μια σκάλα με δεμένα μάτια. Όλα αυτά, υπό την καθοδήγηση της φυσικοθεραπεύτριας κας Σταυγιανουδάκη. Ο κοινός παρονομαστής τον συμπερασμάτων τους είναι ένας: η έκπληξη που αισθάνονται όταν συνειδητοποιούν πόσο δύσκολο είναι να επιτελέσουν αυτές τις κινήσεις, έστω και για μια φορά μπαίνοντας στο ρόλο ενός ανθρώπου με ειδικές ανάγκες, που αντιμετωπίζει τέτοιου είδους, πολλές φορές ανυπέρβλητα προβλήματα, στην καθημερινότητά του. Το «παιχνίδι» αυτό παρακολουθούν οι εκπαιδευόμενοι του Κέντρου αλλά και οι προσωρινά φιλοξενούμενοι στον ξενώνα του με μεγάλο ενδιαφέρον. Έπειτα ακολουθεί η προβολή ενημερωτικού υλικού σχετικά με τις δραστηριότητες και τα εκπαιδευτικά προγράμματα του ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ.

 

Στο περιθώριο των χθεσινών βιωματικών εργαστηρίων, ο προϊστάμενος Β’Βάθμιας εκπαίδευσης, Α. Ταξάκης, δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ότι «Με αφορμή την εθνική ημέρα ατόμων με αναπηρία, ήρθαμε εδώ, με το συνάδελφο κύριο Λαμπαθάκη, που είναι ειδικευμένος καθηγητής φυσικής αγωγής στο Εργαστήρι Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Αυτό που θέλουμε, είναι να μάθουμε τις δομές, να δούμε κάποια πράγματα, να λάβουμε κι εμείς γνώση, ώστε να μπορούμε να ενημερώνουμε και τους συναδέλφους καθηγητές στα σχολεία, για το πώς μπορούν να επωφεληθούν από αυτές. Παράλληλα έχει μεγάλη αξία να διοργανωθούν και εκπαιδευτικά προγράμματα από τα σχολεία, ώστε να καταλάβουν και τα παιδιά από μικρά ότι πρέπει να προσέχουν και να φροντίζουν τα άτομα με ειδικές ανάγκες, να ευαισθητοποιηθούν πάνω στο θέμα».

 

Από την πλευρά του ο εκπαιδευτικός του ΕΕΕΕΚ, Μ. Λαμπαθάκης, τόνισε χαρακτηριστικά ότι «Κεντρικός στόχος του εκπαιδευτικού μας έργου είναι η κοινωνικοποίηση. Δηλαδή να μπουν αυτά τα άτομα στην κοινωνία, αν γίνεται να εργαστούν και γενικά να αισθανθούν ασφαλή στο κοινωνικό πλαίσιο που έχουμε γύρω μας. Δουλεύοντας πάνω σε αυτό, φέτος έχουμε ξεκινήσει και κάποιες καινοτόμες δράσεις συν-εκπαίδευσης, οι οποίες συνδυάζουν τη μάθηση της γενικής εκπαίδευσης με αυτήν της ειδικής αγωγής, ώστε να αποδεχτεί τους εκπαιδευόμενους της ειδικής αγωγής και ο γενικός πληθυσμός. Έχει πάει πάρα πολύ καλά και τα παιδιά δείχνουν μεγάλη ευαισθησία. Στην αρχή έχουν φοβίες και ανασφάλειες, μόλις όμως αντιληφθούν τις δυσκολίες των ατόμων με ειδικές ανάγκες και τη γενναιότητα με την οποία τις αντιμετωπίζουν, τα αποδέχονται και μάλιστα γίνονται και πάρα πολύ καλοί φίλοι. Έχουν περάσει ήδη δύο σχολεία, το 4^ο Γυμνάσιο και το 13^ο Δημοτικό με τα οποία έχουμε κάνει κάποιες κοινές δράσεις. Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, προσπαθούμε οι δράσεις αυτές να γίνονται στο φυσικό περιβάλλον, το οποίο έχει από μόνο μια θεραπευτική δύναμη, διότι δείχνεις σ’ αυτά τα άτομα ότι μπορούν νε ξεπεράσουν τα όριά τους. Μια απλή πεζοπορία για κάποιον άλλο, για τα άτομα αυτά είναι μια μεγάλη νίκη».

 

Η ώρα ήταν περασμένη και η επίσκεψη στο ΚΕ.Φ.Ι.ΑΠ. είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, όταν κατά την έξοδο από το χώρο η Έμα και η Σβέιλα από τη Δανία, που κάνουν την πρακτική τους στο Κέντρο μέσω του προγράμματος Erasmus, ζωγράφιζαν ένα ακόμη διακοσμητικό σχέδιο στον τοίχο. «Είμαστε εδώ πάνω από τέσσερις μήνες. Γυρνάμε πίσω σε τρεις βδομάδες, οπότε συνολικά θα έχουμε υπάρξει στο χώρο αυτό για ένα πεντάμηνο. Είχαμε άλλη μια περίοδο πρακτικής σε ίδρυμα στη Σκανδιναβία, αλλά είναι εντελώς διαφορετικό γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα μέσα στο οποίο λειτουργούσε ήταν το σκανδιναβικό, το οποίο δεν συγκρίνεται με τις επαγγελματικές ειδικότητες εδώ. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Είναι όμορφο για εμάς να συνεργαζόμαστε με κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτές με αυτόν τον τρόπο, γιατί ερχόμαστε πιο κοντά στη δουλεία που κάνουν απ’ ότι θα συνέβαινε στη Δανία. Όταν γυρίσουμε πίσω στη χώρα μας θα έχουμε να διηγηθούμε για την ενδιαφέρουσα εμπειρία που ζήσαμε εδώ. Άλλωστε επειδή δεν γνωρίζαμε ελληνικά έπρεπε να στραφούμε πολύ περισσότερο στη μη λεκτική επικοινωνία με τα παιδιά, όπως είναι η δημιουργική απασχόληση και η ζωγραφική. Πάντως είναι πιο εύκολο να ανταπεξέλθεις σε τέτοιες δυσκολίες όταν πρέπει οπωσδήποτε να το κάνεις» είπαν χαρακτηριστικά, για την εμπειρία που αποκόμισαν, οι δύο κοπέλες.

 

Κλείνοντας αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την κα Μπαμιάκη-Κωστάκη, στις δραστηριότητες του Κέντρου συμμετέχουν 30 περίπου παιδιά και 20 ενήλικες. Βρίσκεται σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο και το τμήμα Προσχολικής Αγωγής απ’ όπου προήλθαν κι οι κοπέλες από τη Δανία αλλά και με το ΕΕΕΕΚ Ρεθύμνου, με το οποίο συχνά γίνονται κοινά προγράμματα και δράσεις. Επίσης υπάρχει χώρος ιατρείου, ο οποίος είναι ανοικτός και λειτουργεί με γιατρό από το Νοσοκομείο δύο φορές το μήνα. Τέλος, εδώ φιλοξενείται και το πρόγραμμα του Συλλόγου Παιδιών με Αυτισμό δύο φορές την εβδομάδα το απόγευμα.