Στην προοπτική να βρεθεί η Κρήτη προ τετελεσμένων αποφάσεων και να «χαρίσει» το ΤΕΙ στο πανεπιστήμιο Αιγαίου με πιθανές πολύ αρνητικές εξελίξεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση της Μεγαλονήσου, αλλά και για το ίδιο το πανεπιστήμιο Κρήτης, αναφέρεται σε δημόσια παρέμβαση του με επιστολή του στα «Ρ.Ν.» ο καθηγητής πολιτικής κοινωνιολογίας του ΠΚ, Μηνάς Σαματάς.
Με αφορμή σχόλιο-προβληματισμό αναγνώστη της εφημερίδας μας προ ημερών για την απουσία καλής θέλησης του πανεπιστημίου Κρήτης και του ΤΕΙ να συμπορευτούν με συνέπεια να δρομολογείται η συγχώνευση του δεύτερου με το πανεπιστήμιο Αιγαίου, ο κ. Σαματάς καταθέτει την προσωπική του άποψη για το θέμα. Χαρακτηρίζει βεβιασμένες τις συγχωνεύσεις ΑΕΙ-ΤΕΙ, διαφωνεί με τη συγχώνευση ΤΕΙ Κρήτης-Πανεπιστημίου Αιγαίου, προτείνει τη δημιουργία Ομοσπονδιακού Κρητικού Πανεπιστημίου στο οποίο να συμπεριληφθούν όλα τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Κρήτης και επισημαίνει ότι πρέπει να αρχίσει διάλογος επ’ αυτού, με το πανεπιστήμιο Κρήτης να έχει ρόλο πρωταγωνιστικό στις διαδικασίες, ενώ παράλληλα καλεί και την Περιφέρεια Κρήτης να παρέμβει άμεσα για το θέμα.
Ο καθηγητής πολιτικής κοινωνιολογίας αποκαλύπτει και μια πρόταση του πρύτανη του πανεπιστημίου Κρήτης, «για μια ευρύτερη συνεργασία και πιθανή ένωση κάτω από μια κοινή ομπρέλα που θα περιλαμβάνει το σύνολο των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της Κρήτης», πρόταση θα ήταν καταλύτης στις σχετικές εξελίξεις αλλά όμως για κάποιο λόγο δεν παρουσιάστηκε στη σύγκλητο για συζήτηση.
Αναλυτικά, η επιστολή-παρέμβαση του κ. Σαματά, έχει ως εξής:
«Στον εύλογο προβληματισμό του αναγνώστη σας, ανώνυμου «συμπολίτη», που δημοσιεύσατε στο φύλο των Ρ.Ν. της 29 Δεκεμβρίου σχετικά με τις δρομολογούμενες συγχωνεύσεις του ΤΕΙ Κρήτης με το πανεπιστήμιο Αιγαίου λόγω «απουσίας καλής θέλησης για συμπόρευση του πανεπιστημίου Κρήτης (ΠΚ) και του ΤΕΙ», αλλά και σε προηγούμενα σχετικά σας σχόλια, δεν δικαιούμαι να σας δώσω κάποια επίσημη απάντηση. Επιτρέψτε μου όμως να εκφράσω μέσα από τη φιλόξενη εφημερίδα σας και τον δικό μου προβληματισμό, ως ένα απλό μέλος ΔΕΠ που συμμετείχα στη σχετική με το θέμα συνεδρία της Συγκλήτου του ΠΚ (αρ. 391/19.07.2018) και μειοψήφησα με λευκή ψήφο στην απόφαση που συνοψίζεται στο «Ναι στη συνεργασία, ΟΧΙ στη συγχώνευση». Αιτιολόγησα τη λευκή μου ψήφο, που ήταν η μοναδική με μια ακόμη αρνητική ψήφο από συνάδελφο τμήματος του Ηρακλείου, με βάση το γεγονός ότι μια σημαντική πρόταση που μας διατύπωσε ΑΤΥΠΑ στο περιθώριο της συνεδρίας αυτής ο πρύτανης του ΠΚ, καθηγητής κ. Οδυσσέας Ζώρας «για μια ευρύτερη συνεργασία και πιθανή ένωση κάτω από μια κοινή ομπρέλα που θα περιλαμβάνει το σύνολο των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων της Κρήτης» δεν παρουσιάστηκε για να συζητηθεί στη σύγκλητο του ΠΚ. Έκτοτε, με βάση την απόφαση της Συγκλήτου που καυτηριάζει τις συγχωνεύσεις «ως ονομαστικές αναβαθμίσεις των ΤΕΙ, οι οποίες αμφισβητούν τη χρησιμότητα της τεχνικής εκπαίδευσης, που γίνονται με κλειστές κρίσεις αποκλείοντας νέους αξιόλογους επιστήμονες και πολλαπλασιάζουν την διοικητική πολυπλοκότητα, κ.λπ.», το ΠΚ απέχει από τις διαδικασίες που έχει δρομολογήσει το υπουργείο Παιδείας. Έτσι δυστυχώς σύντομα φαίνεται ότι η Κρήτη θα βρεθεί προ τετελεσμένων αποφάσεων, χαρίζοντας το ΤΕΙ στο πανεπιστήμιο Αιγαίου (Π.Α.), με πιθανές πολύ αρνητικές εξελίξεις κατά τη γνώμη μου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση της Μεγαλονήσου, αλλά και για το ίδιο το ΠΚ, αφού το Π.Α. θα μπορεί να καλύψει τα κενά του ΠΚ, όπως το τμήμα τουρισμού, να επιβάλει κατάργηση παρόμοιων τμημάτων, κ.λπ.
Δεν γνωρίζω τι ακριβώς σχεδιάζεται, αλλά θεωρώ ότι η πρυτανεία του ΠΚ θα μπορούσε να αδράξει την ευκαιρία και να προωθήσει δυναμικά με βάση την προαναφερθείσα πρόταση του κ. πρύτανη ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού κρητικού πανεπιστημίου, που θα συμπεριλάμβανε το ΠΚ, Το Πολυτεχνείο και τα ΤΕΙ, αλλά και το ΙΤΕ, το ΚΕΜΕ, το ΜΑΙΧ την Ορθόδοξη Ακαδημία Κρήτης, κ.άλ. Στο ομοσπονδιακό αυτό σχήμα τα επί μέρους ιδρύματα θα διατηρούν τη ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ τους με συμφωνημένα κριτήρια ποιότητας και αξιοκρατίας προς όφελος της επιστήμης, αλλά και της οικονομίας και κοινωνίας της Κρήτης. To εγχείρημα αυτό ακούγεται πολύ δύσκολο, αλλά όχι ανέφικτο όπως δείχνουν τέτοιου είδους πολύ επιτυχημένα ομόσπονδα πανεπιστήμια διεθνώς. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να υπερβούν τα χωροχρονικά εμπόδια, αρκεί να επικρατήσει ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΣ, αμοιβαίος σεβασμός και δημιουργική συνέργεια. Η μη δυναμική προώθηση της άτυπης πρότασης του κ. πρύτανη, που θα ήταν καταλύτης στις σχετικές εξελίξεις, αντανακλά ίσως μια προσδοκία ότι μια νέα κυβέρνηση θα ανατρέψει τις συγχωνεύσεις, κάτι που όμως ως τετελεσμένες θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να ανατραπούν, ιδίως αν συνυπολογίσουμε ότι αυτές δεν έχουν υπαγορευτεί από την τωρινή κυβέρνηση, αλλά από τους δανειστές και συνεργαζόμενους διεθνείς οργανισμούς για την «εξοικονόμηση πόρων» στο πλαίσιο εφαρμογής του μνημονίου στην ελληνική εκπαίδευση.
Όμως κατά τη γνώμη μου, η πραγματική αιτία που το ΠΚ απέχει από τις διαδικασίες συγχώνευσης με το ΤΕΙ, εκτός από τη γενική αντιπολιτευτική πολιτική του κ. πρύτανη, είναι δυστυχώς ένας ελιτισμός που κυριαρχεί ανέκαθεν σε αρκετά Τμήματα και ομάδες καθηγητών στο ΠΚ που βλέπουν υπεροπτικά όχι μόνο τα «παρακατιανά» ΤΕΙ αλλά και ορισμένα τμήματα στο Ρέθυμνο, κι έχουν αρνηθεί για πολλά χρόνια ουσιαστική συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης. Το ελιτίστικο αυτό πνεύμα εκφραζόταν απροκάλυπτα στην αρχική πρόταση ψηφίσματος που μας δόθηκε στην έναρξη της σχετικής συνεδρίας της Συγκλήτου, και συνοψίζεται στο ότι «οι συγχωνεύσεις δεν μας αφορούν ως ΠΚ και αν θα γίνουν θα μας «κατακρημνίσουν» από τις πολύ υψηλές αξιολογήσεις που έχουμε επιτύχει διεθνώς». Μετά από αντίδραση συγκλητικών του Ρεθύμνου απορρίψαμε και δεν συμπεριλήφθηκαν στην τελική απόφαση της συγκλήτου τα επιχειρήματα αυτά, και τελικά αφού υπογραμμίσαμε την απαράδεκτη ταχύτητα και σκοπιμότητα της «πανεπιστημιοποίησης» των ΤΕΙ χωρίς αξιολόγηση σε βάρος της αξιοκρατίας και ποιότητας της ανώτατης εκπαίδευσης, συμφωνήσαμε «για την προώθηση κοινών πρωτοβουλιών και συνεργειών όπου αυτές είναι εφικτές». (Με την ευκαιρία καλό θα ήταν να κοινοποιηθούν τα όποια αποτελέσματα, αν υπάρχουν, της Επιτροπής Συνεργασίας Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων Κρήτης (ΕΣΑΕΙ) που έχει συσταθεί από διετίας).
Είναι πολύ σημαντικό ότι την ποιότητα του ΤΕΙ Κρήτης πιστοποίησε η πρόσφατη υπογραφή μνημονίου συνεργασίας του με το ΙΤΕ για τη δημιουργία «Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης», που δείχνει την υψηλή ποιοτική στάθμη του, άσχετα αν αυτή δεν αναγνωρίζεται από κύκλους του ΠΚ.
Κύριε διευθυντά, ο στόχος της επιστολής μου δεν είναι να σχολιάσω τον ελιτισμό, τα διαφορετικά συμφέροντα, τον αμφισβητούμενο ρόλο του ΠΚ ως ένα δημόσιο πανεπιστήμιο, που μαζί με τις υπαρκτές γεωγραφικές και δομικές δυσκολίες έχουν εμποδίσει για χρόνια μια ουσιαστική συνεργασία ανάμεσα σε σχολές και τμήματα, ούτε τη θεσμική στεγανότητα των τμημάτων του που συχνά βολεύει στρατηγικές και συμφέροντα ισχυρών ομάδων και προσώπων. Ο στόχος της επιστολής μου είναι να μην ευοδωθεί η επερχόμενη αρνητική κατά τη γνώμη μου συνένωση του ΤΕΙ Κρήτης με το πανεπιστήμιο Αιγαίου που θα προταθεί σε λίγες μέρες από την αρμόδια επιτροπή και να αρχίσει ουσιαστικός διάλογος για μια προοπτική δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού κρητικού πανεπιστημίου (στα αγγλικά π.χ. Federal Crete University, FED.C.U ή όπως αλλιώς θα ονομαστεί), που θα εξασφαλίζει με ομόσπονδη, δικτυακή οργάνωση και σχετική αυτονομία την ουσιαστική συνέργεια, αλλά και συνένωση όπου αυτή είναι εφικτή, ΟΛΩΝ των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Κρήτης, αλλά και τη διασύνδεσή τους με όλους τους Κρήτες επιστήμονες της διασποράς, που αποτελούν το μεγάλο μας κεφάλαιο. Ο ρόλος του περιφερειάρχη σε αυτό το δύσκολο αλλά αναγκαίο εγχείρημα μπορεί να είναι καθοριστικός για να μη χαρίσουμε το ΤΕΙ σε ΑΕΙ εκτός Κρήτης, έστω κατ’ αρχήν, ή σε νέο σχεδιαζόμενο πανεπιστήμιο, και να αποφύγουμε διάσπαση δυνάμεων, άγονους ανταγωνισμούς και εξελίξεις που σίγουρα θα υπονομεύουν το όραμα ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΜΟΥ της ανώτατης εκπαίδευσης στη Μεγαλόνησο.
Τελικά, τα αρχικά ερωτήματα παραμένουν ακόμη αναπάντητα διότι δεν γνωρίζουμε: γιατί αυτή η βεβιασμένη συγχώνευση, παρά τις όποιες αντιρρήσεις, γίνεται στην πράξη ανεχτή και σε τι θα ωφελήσει την Κρήτη; Τι πραγματικά σχεδιάζεται ερήμην της Κρητικής κοινωνίας; Μήπως η κατάργηση του πανεπιστημίου Αιγαίου και η συνένωσή του με το ΤΕΙ Κρήτης προδικάζουν την ίδρυση ενός νέου Μεσογειακού Πανεπιστημίου (;) με την προοπτική αργά ή γρήγορα τα υπόλοιπα ΑΕΙ της Κρήτης να εξαναγκαστούν να συμμετάσχουν σε αυτό, ή να συνενωθούν για να το ανταγωνιστούν; Αν όντως βολεύει τώρα την ελίτ του ΠΚ να ατενίζει υπεροπτικά όλα αυτά απομονωμένη στον πύργο της αριστείας της, συνάδει η στάση της αυτή με τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του ΠΚ; Αντίθετα, πιστεύω ότι θα έπρεπε σε όλες τις τωρινές και μελλούμενες εξελίξεις το ΠΚ να είναι πρωταγωνιστής με μακρόπνοο όραμα συγκρητισμού και όχι μυωπικός και αυτάρεσκος θεατής. Παρομοίως, και η Περιφέρεια Κρήτης οφείλει να παρέμβει άμεσα ή να μας κοινοποιήσει τον σχεδιασμό που ίσως να έχει αποδεχτεί. Ίδωμεν».
