100 χρόνια από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Με την έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου παρουσιάστηκε έντονη διαφωνία μεταξύ του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου Α’. Ο Βενιζέλος πίστευε ότι η έξοδος της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ, θα ωφελούσε τα εθνικά συμφέροντα, ενώ ο φιλογερμανός βασιλιάς Κωνσταντίνος, επειδή δεν μπορούσε να ωθήσει, την Ελλάδα στον ίδιο συνασπισμό με την Τουρκία, διακήρυττε την ανάγκη τήρησης αυστηρής ουδετερότητας. Οι συμβατικές υποχρεώσεις προς τους συμμάχους, που αγνοήθηκαν από τους συνωμοτικούς ανακτορικούς κύκλους, εξανάγκασαν τον Βενιζέλο δύο φορές σε παραίτηση, ενώ το στέμμα έχριε αντισυνταγματικά διαδοχικούς πρωθυπουργούς τους φιλοβασιλικούς Δημήτριο Γούναρη και Στέφανο Σκουλούδη. Ακολούθησε η παράδοση του Ρούπελ στους Γερμανούς και τους Βούλγαρους κι ενώ οι εξευτελισμοί εις βάρος της εθνικής ακεραιότητας εξακολουθούσαν, ο αμετανόητος βασιλιάς ως δικτάτορας διόριζε πρωθυπουργό τον Νικόλαο Καλογερόπουλο. Υπό αυτές τις συνθήκες ο Βενιζέλος αναγκάστηκε να επαναστατήσει, για να εφαρμόσει την πολιτική για την οποία είχε λάβει επανειλημμένα λαϊκή εντολή. Η προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση της Τριανδρίας (Βενιζέλος, Δαγκλής, Κουντουριώτης) εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη (26 Σεπτεμβρίου 1916) και κήρυξε έκπτωτο το βασιλιά Κωνσταντίνο Α’, ενώ οι φιλοβασιλικοί της Αθήνας αναθεμάτισαν τον Βενιζέλο. Η Ελλάδα χωρίστηκε σε δύο κράτη, ο εθνικός διχασμός ήταν πλέον πραγματικότητα. Με την παρέμβαση των Αγγλογάλλων ο Κωνσταντίνος εκθρονίστηκε (Ιούνιος 1917) και ο νόμιμος πρωθυπουργός Βενιζέλος με την κυβέρνησή του εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα στις 14 Ιουνίου 1917. Επανέφεραν τη Βουλή του 1915 που πραξικοπηματικά είχε καταλύσει ο βασιλιάς, και κήρυξαν τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας και της Βουλγαρίας, εκκαθαρίζοντας το στρατό από τα φιλοβασιλικά στοιχεία.

Η Ελλάδα στο πλευρό της Αντάντ παίρνει μέρος στις επιχειρήσεις των Συμμάχων στο βαλκανικό μέτωπο και στις 17 Μαΐου 1918 θριαμβεύει στη μάχη του Σκρα κατά των Γερμανών και των Βουλγάρων. Το Σεπτέμβριο η Βουλγαρία συνθηκολογεί και τον Οκτώβριο η Τουρκία υπογράφει ανακωχή. Ο αγγλογαλλικός στόλος καταλαμβάνει την Κωνσταντινούπολη και μαζί του εγκαθίσταται ένα άγημα ελληνικού στρατού με αρχηγό τον Λεωνίδα Παρασκευόπουλο, ενώ ο ελληνικός στόλος με το θωρηκτό ΑΒΕΡΩΦ αγκυροβολεί στο Βόσπορο. Η εξωτερική πολιτική του Ελευθερίου Βενιζέλου θριάμβευσε, με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η Βουλγαρία σύμφωνα με τη Συνθήκη του Νεϊγύ (14 Νοεμβρίου 1919), παραχωρεί στην Ελλάδα την Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη. Η Συνθήκη προέβλεπε και τη δυνατότητα αμοιβαίας εθελούσιας μετανάστευσης. Η Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου 1920), αναφερόταν στο εδαφικό καθεστώς της ηττημένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Ελλάδα έλαβε την Ίμβρο, την Τένεδο και την Ανατολική Θράκη ως την Αδριανούπολη. Η Σμύρνη και η περιοχή της θα βρίσκονταν υπό ελληνική επικυριαρχία και ύστερα από πέντε χρόνια οι κάτοικοί της θα αποφάσιζαν με δημοψήφισμα για την οριστική ένωση με την Ελλάδα.

Το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε σαν αποτέλεσμα τον επανασχεδιασμό του χάρτη της Ευρώπης, η Γερμανία χάνει ένα μεγάλο μέρος των εδαφών της και υπογράφει τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, σύμφωνα με την οποία έπρεπε να καταβάλλει μεγάλες αποζημιώσεις στους Συμμάχους και να αποστρατιωτικοποιήσει την περιοχή της Ρηνανίας. Η Αυστροουγγαρία διαλύεται και διασπάται σε πολλά ανεξάρτητα κράτη και η Οθωμανική Αυτοκρατορία στη δύση της ύπαρξής της εξαναγκάζεται να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, που οδηγεί σε απώλεια των αραβικών περιοχών και τμήματος της Ανατολίας. Η ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών που είχε σαν σκοπό την διαφύλαξη της ειρήνης και της ασφάλειας θα αποδειχθεί ως ανεπαρκής στα επόμενα χρόνια, καθώς δεν θα μπορέσει να διαφυλάξει το αγαθό για το οποίο είχε ιδρυθεί, καθώς η ανθρωπότητα όδευε από τη δεκαετία του 1930 προς τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα γεγονότα του 20ου αιώνα, Εκδόσεις Καρακωτσόγλου