100 χρόνια από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου

Συμπληρώνονται φέτος 100 χρόνια ακριβώς από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που μαζί με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αποτελούν τις πιο φρικτές και μαύρες σελίδες της ιστορίας της ανθρωπότητας. Ποτέ ξανά μέχρι το 1914 δεν είχε ποτέ διεξαχθεί μια ένοπλη σύγκρουση με τη συμμετοχή τόσων πολλών χωρών. Διήρκεσε από τον Αύγουστο του 1914 ως τις 11 Νοεμβρίου 1918, Στην ουσία αν και ήταν μία -κατά κύριο λόγο- μεγάλη ευρωπαϊκή διένεξη με τα κύρια μέτωπα στη Γηραιά Ήπειρο, η επέκτασή της ήταν και στην περιφέρεια, με ενεργό συμμετοχή αποικιακών στρατευμάτων με την εμπλοκή ακόμα και αμερικανικών προσέδωσαν τελικά την έννοια του παγκόσμιου πολέμου.

Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, που λεγόταν και «ο Μεγάλος Πόλεμος» μέχρι την έναρξη του Β’ Πολέμου, διεξήχθη στην Ευρώπη, την Αφρική, στη Μέση και την Άπω Ανατολή. Στο ένα στρατόπεδο βρίσκονταν οι δυνάμεις της κεντρικής Ευρώπης (η Γερμανία, η Αυστροουγγαρία και οι σύμμαχοί τους) και στο άλλο η Τριπλή Συμμαχία ή Αντάντ (η Βρετανία και η αυτοκρατορία της, η Γαλλία, η Ρωσία και οι σύμμαχοί τους) μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι οποίες εισήλθαν στον πόλεμο το 1917. Σχεδόν 10 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν και διπλάσιοι τραυματίστηκαν.

Ο αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, διάδοχος του Αυστροουγγρικού θρόνου, δολοφονείται τον Ιούνιο στο Σεράγεβο της Βοσνίας από τον Σέρβο Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Η αυστροουγγρική κυβέρνηση υποψιάζεται τη Σερβία για συνέργεια στον φόνο και απειλεί με αντίποινα. Μετά τη δολοφονία του Σεράγεβο οι αντίπαλες ευρωπαϊκές δυνάμεις κινητοποιούν τα στρατεύματά τους. Η Αυστρία κηρύσσει τον πόλεμο στη Σερβία, η οποία υποστηρίζεται από τη Ρωσία και εισβάλλει στη χώρα. Η Γερμανία δηλώνει τη στήριξή της στην Αυστρία και κηρύσσει τον πόλεμο στη Ρωσία. Αυτή υποστηρίζεται από τη Γαλλία, η οποία ετοιμάζεται για σύρραξη. Τον Αύγουστο η Γερμανία εισβάλλει στο Βέλγιο θέλοντας να φτάσει στη Γαλλία. Η Βρετανία κηρύσσει τον πόλεμο στη Γερμανία για να προστατεύσει τη βελγική ουδετερότητα. Η Ιταλία, η Ολλανδία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και οι σκανδιναβικές χώρες απέχουν του πολέμου που πλήττει την υπόλοιπη Ευρώπη. Τον Σεπτέμβριο του 1914 ο πόλεμος φτάνει στον Ειρηνικό και στην Αφρική, καθώς οι Βρετανοί και τα αυτοκρατορικά τους στρατεύματα επιτέθηκαν και κατέλαβαν τις γερμανικές αποικίες του Τόγκο, του Καμερούν, της Γερμανικής Δυτικής Αφρικής, της Γερμανικής Νοτιοδυτικής Αφρικής, της Νέας Γουινέας και των Καρολίνων νήσων.

Στα τέσσερα χρόνια που διήρκεσε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος οι επιθέσεις στο Δυτικό Μέτωπο είχαν στόχο να σπάσει ο αποκλεισμός των χαρακωμάτων, με τη βοήθεια του πυροβολικού, και να διασπαστεί η άμυνα του εχθρού για την προώθηση του ιππικού και του πεζικού. Καθώς όμως ο αριθμός των απωλειών αυξανόταν, γινόταν όλο και πιο δύσκολη η ανανέωση δυνάμεων σε άνδρες και πυρομαχικά. Έγινε σαφές και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές -Κεντρικές Δυνάμεις και Σύμμαχοι της Αντάντ- ότι ήταν απαραίτητες αλλαγές στις τεχνικές και τη στρατηγική. Έτσι χρησιμοποιήθηκαν νέα όπλα. Τον Απρίλιο του 1915, οι Γερμανοί άρχισαν να χρησιμοποιούν δηλητηριώδη ασφυξιογόνα αέρια κατά των Συμμάχων στη μάχη της Υπρ, στο Δυτικό Βέλγιο. Παρόλο που οι στρατιώτες ήταν εφοδιασμένοι με αντιασφυξιογόνες μάσκες, τα αέρια αυτά σκότωσαν πολλούς και στα δύο στρατόπεδα και έγιναν το κύριο χαρακτηριστικό του πολέμου. Για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκαν αεροσκάφη που παρακολουθούσαν τις θέσεις των εχθρών και βομβάρδιζαν επίγειους στόχους. Οι Βρετανοί εφηύραν το άρμα μάχης ή τανκ ένα ρομβοειδές ερπυστριοφόρο όχημα, που είχε σχεδιαστεί για να διασχίσει την ουδέτερη ζώνη και τα χαρακώματα και να καταστρέψει τα μηχανικά όπλα των εχθρικών θέσεων, επιτρέποντας έτσι την προώθηση του πεζικού. Καθώς το τανκ δεν αναχαιτιζόταν από πυροβόλα όπλα, η χρήση του αποτέλεσε την αρχή του τέλους για τον πόλεμο των χαρακωμάτων. Επιπλέον, νέα όπλα του πεζικού, όπως οι όλμοι, τα φλογοβόλα και οι χειροβομβίδες αύξησαν την απόδοση του στρατού.