Της ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗ*
Στα πλαίσια της Παγκόσμιας Ημέρας για την τρίτη ηλικία που γιορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου θα ήθελα να επισημάνω κάποια θέματα.
Όσοι έχουν τη δυνατότητα θεσμικά να παρέμβουν λίγο ή πολύ, να βάλουν έστω ένα μικρό λιθαράκι στη φροντίδα αυτών των ανθρώπων, βγαίνουν αυτή τη μέρα και κάνουν δηλώσεις για το «τυπικόν της υπόθεσης», επισημαίνοντας για το «πόσο αυτοί οι άνθρωποι αξίζουν το σεβασμό μας και τη φροντίδα μας την αγάπη μας, για όλα όσα έχουν προσφέρει κάτω από αντίξοες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και πως πρέπει να δείξουμε ευαισθησία και να τους διασφαλίσουμε μία καλύτερη ποιότητα ζωής και αξιοπρεπούς διαβίωσης…».
Κάθε χρόνο ίδιες ή παρόμοιες δηλώσεις την ημέρα αυτή… Μου προκαλεί το λιγότερο αγανάκτηση αυτή η επαναλαμβανόμενη υποκρισία της πολιτείας, αφού τα τελευταία 17 χρόνια που εργάζομαι στο ΚΗΦΗ Δήμου Μυλοποτάμου, και τα τελευταία εννέα χρόνια που είμαι πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζομένων στις εν λόγω Δομές, πραγματικά δεν έχει αλλάξει τίποτε, πέρα από τη μεγάλη προσπάθεια των εργαζομένων να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους για να προσφέρουν τις καλύτερες δυνατόν υπηρεσίες στους ωφελούμενους μας.
Σε έθνος γερόντων μετατρεπόμαστε σταδιακά, ενώ σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, η Ελλάδα είναι από τις χειρότερες χώρες παγκοσμίως σε ό,τι αφορά την ποιότητα ζωής των ατόμων άνω των 75 χρόνων.
Αυτό που επίσης έχει αλλάξει όσον αφορά τη φροντίδα της Τέταρτης Ηλικίας είναι η δραματική αύξηση στα Ιδρύματα Φροντίδας Ηλικιωμένων δηλαδή τα «Γηροκομεία». Ενδεικτικά, στο Ν. Ηρακλείου με 300.000 πληθυσμό υπάρχουν 16 Γηροκομεία.
Τα «Γηροκομεία» είναι κερδοφόρες επιχειρήσεις που πολλές φορές στερούνται ακόμα και άδειας, που δεν ελέγχονται ή ελέγχονται πλημμελώς από την πολιτεία. Πώς αλλιώς να εξηγήσουμε όλα όσα συμβαίνουν κατά καιρούς; Και αναφέρομαι στα περιστατικά που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, γιατί τρομάζω στη σκέψη του πόσα περιστατικά δεν βλέπουν ποτέ το φώς της δημοσιότητας…
Έχουμε το πολύ πρόσφατο περιστατικό εδώ στη γειτονιά μας, αναφέρομαι στα όσα διαδραματίστηκαν στο «Γηροκομείο» των Χανίων, που προκάλεσαν αποτροπιασμό στο κοινό αίσθημα.
Τότε, πάλι δηλώσεις υποσχέσεις, αναλύσεις ειδικών, συγκίνηση για τα «περήφανα γηρατειά», που μόλις κόπασε ο κουρνιαχτός ξεχάστηκαν και βέβαια μέχρι το επόμενο περιστατικό, που είναι θέμα χρόνου πότε θα ξεσπάσει, και όλοι αυτοί θα παριστάνουν τους έκπληκτους «για το πώς συνέβη» αυτό.
Στη φροντίδα των ηλικιωμένων από τη στιγμή που το κέρδος είναι προτεραιότητα και όχι η αξιοπρεπής διαβίωση, όλα μπορούν να συμβούν και δεν καταλαβαίνω γιατί εκπλήσσονται οι «αρμόδιοι» και οι «αναρμόδιοι».
Τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ) είναι η εναλλακτική πρόταση που εμείς ως Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζόμενων στα ΚΗΦΗ προτείνουμε. Έχω αναφερθεί πολλές φορές στα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, δηλαδή στις μοναδικές Δομές της χώρας που παρέχουν ανοιχτή φροντίδα, όχι μόνο με τη με την ιδιότητα της εργαζόμενης, υπεύθυνης για τη Δομή Δήμου Μυλοποτάμου αλλά και αυτή της προέδρου του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζομένων στα ΚΗΦΗ.
Τα ΚΗΦΗ είναι Δομές Ημερήσιας Φροντίδας, όπου επιτρέπει την παραμονή των ηλικιωμένων στο οικείο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, στη διατήρηση της συνοχής της οικογένειας, στην εναρμόνιση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής των μελών της οικογένειας με ηλικιωμένο μέλος, στην αποφυγή της ιδρυματικής περίθαλψης, και του κοινωνικού αποκλεισμού, στην εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης, και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, των ηλικιωμένων, αλλά και των άλλων μελών της οικογένειας.
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη διασφάλιση των παρακάτω δικαιωμάτων:
– Να διαβιούν ηλικιωμένοι σε αξιοπρεπείς συνθήκες στο οικείο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον.
– Να υποστηρίζονται ώστε να διατηρούν την αυτονομία την κοινωνική συμμετοχή την επικοινωνία και την αυτάρκεια τους.
– Να απολαμβάνουν υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας που τους εξασφαλίζουν Υγεία και ποιοτική διαβίωση.
Τα ΚΗΦΗ απευθύνονται σε ηλικιωμένους μη δυνάμενος να αυτοεξυπηρετηθούν απόλυτα (κινητικές δυσκολίες, άνοια, σοβαρά οικονομικά προβλήματα). Έχουμε δώσει δείγματα της δουλειάς μας σε αυτές τις Δομές, στα πλαίσια της Ανοιχτής Φροντίδας μέσα στην Κοινότητα με την Κοινότητα. Έχουμε κάνει συνέργειες, δράσεις πανελλήνιες κοινής ωφέλειας, όπως η Δράση «Πλέκοντας την Αλληλεγγύη», όπου με πρωτοβουλία του Συλλόγου μας κινητοποιήθηκαν οι συνάδελφοι μας, κι αυτοί με τη σειρά τους ενεργοποίησαν τους ωφελούμενους των Δομών, που έπλεξαν σκουφάκια και κασκόλ και στη συνέχεια τα δωρίσαμε στα προσφυγόπουλα του κέντρου υποδοχής του Καρά Τεπέ.
Στη συνέχεια οργανώσαμε τη δράση «Τετράδια- Μολύβια- Αγάπη και Χρώματα». Εδώ συνεργαστήκαμε με τα σχολεία και συλλέξαμε σχολικά είδη για τα παιδιά του Κέντρου Στέγασης Προσφύγων της Μαλακάσας.
Βέβαια το κάθε ΚΗΦΗ σε τοπικό επίπεδο έχει και τις δικές του δράσεις π.χ. το ΚΗΦΗ Δήμου Μυλοποτάμου έφτιαξε και έστειλε πέρυσι και πρόπερσι τα Χριστούγεννα σκουφάκια στα παιδιά της Ογκολογικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ, επίσης στην αρχή της πανδημίας οργανώσαμε ένα δίκτυο εθελοντών που έραψαν πάνω από χίλιες μάσκες που τις διαθέσαμε μέσω του Κοινωνικού Ιατρείου σε όποιον είχε ανάγκη.
Μπορώ να παραθέσω επί μακρόν Δράσεις των Δομών μας όχι για να εντυπωσιάσω αλλά για να επισημάνω ότι οι ηλικιωμένοι μας στις Δομές μας ενώ απολαμβάνουν της φροντίδας, παραμένουν ενεργοί, δραστήριοι και βέβαια αυτό τους εξασφαλίζει μαζί με το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών μας μία πολύ καλή ποιότητα ζωής.
Όλα αυτά τα έχουμε επισημάνει προς πάσα κατεύθυνση. Πρωτ’ απ’ όλα στους Δήμους πού είναι οι δικαιούχοι φορείς για τη σύσταση και λειτουργία των ΚΗΦΗ, όμως εισπράττουμε από άρνηση έως αδιαφορία στην καλύτερη περίπτωση στους περισσότερους Δήμους ανά την Ελλάδα, και βλέπουμε να μετακινούνται υπάλληλοι, της Δομής, που πληρώνονται από τη χρηματοδότηση της, και να χρησιμοποιούνται σε άλλες υπηρεσίες αποδυναμώνοντας την Δομή, απαξιώνοντας τις προσφερόμενες υπηρεσίες, επίσης αφήνουν τις Δομές χωρίς σίτιση, χωρίς μεταφορικό μέσον χωρίς παροχές ενώ η χρηματοδότηση τα περιλαμβάνει όλα αυτά, και το γνωρίζω γιατί το Δ.Σ. του συλλόγου μας ανέλαβε την κοστολόγηση του προγράμματος το 2016 σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, όπου είχαν συμπεριληφθεί όλα αυτά τα κόστη.
Στο αρμόδιο Υπουργείο έχουμε υποβάλλει πέντε προτάσεις για την «Ολοκληρωμένη Φροντίδα των Ηλικιωμένων» μας εκτός Ιδρυμάτων, όπως άλλωστε είναι η Ευρωπαϊκή Οδηγία και η Παγκόσμια Τάση.
– Έχουμε προτείνει τη γενναία αύξηση των ΚΗΦΗ, τουλάχιστον ένα σε κάθε Δήμο, εννοείται ότι στους μεγάλους Δήμους ο αριθμός θα αυξάνεται ανάλογα με τις ανάγκες.
– Ζητάμε την Αναβάθμιση των υπηρεσιών στις Δομές μας προσλαμβάνοντας επιστημονικό προσωπικό
– Έχουμε κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για την «Υγιή Γήρανση»
– Επίσης έχουμε κάνει και άλλες δύο προτάσεις για την «Ενεργό Γήρανση».
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφέρω, ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κήρυξε τη δεκαετία 2020 – 2030 «δεκαετία Υγιούς γήρανσης 2020-2030», ενώ ο ΟΗΕ έχει κηρύξει αντίστοιχα «10ετία ενεργούς γήρανσης». Επίσης στο τρέχον Ευρωπαϊκό πλαίσιο οι ηλικιωμένοι είναι ομάδα στόχου. Αντιλαμβανόμαστε όλοι, ότι θα υπάρξει μία μοναδική ευκαιρία για κοινή δράση, από όλους τους εμπλεκόμενους: Κυβέρνηση, Κοινωνικούς Φορείς, Διεθνείς Οργανισμούς, Επαγγελματίες Υγείας, Ακαδημαϊκή Κοινότητα και ΜΜΕ.
Στόχος η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ηλικιωμένων. Ας μην αφήσει η Πολιτεία αυτή την ευκαιρία να χαθεί! Η Περιφέρεια έχει τον πρώτο λόγο, ενώ ο Δήμος τον επόμενο.
Αν διεκδικήσουμε σωστά με μελέτη προγραμματισμό και εμπεριστατομένο σχεδιασμό, μπορούμε να αλλάξουμε το χάρτη της φροντίδας των ηλικιωμένων στη χώρα μας. Δυστυχώς γνωρίζουμε ότι η κοινωνική πολιτική είναι πολύ χαμηλά στην ατζέντα της Κυβέρνησης.
Γνωρίζουμε καλά ότι οι υπηρεσίες φροντίδας στην Κοινότητα για παιδιά αναπήρους και ηλικιωμένους συνιστούν ένα τομέα μεγάλου οικονομικού ενδιαφέροντος, υψηλής κερδοφορίας.
Δυστυχώς η πολιτεία αντί να χρηματοδοτεί τις υπηρεσίες φροντίδας που απαιτούνται για να μείνουν οι ηλικιωμένοι ενεργοί και δημιουργικοί στα σπίτια τους, ενισχύει και πάλι τους ιδιώτες επενδυτές για να αναπτύξουν Γηροκομεία αμφίβολης ποιότητας και σκοπιμότητας, ναρκοθετώντας την αποϊδρυματοποίηση. Σήμερα με το σύνθημα «κανείς μόνος, κανείς αβοήθητος» πρέπει οι Περιφέρειες να υλοποιήσουν τις προτάσεις που υπέβαλε ο Σύλλογός μας για Ολοκληρωμένη Φροντίδα Ηλικιωμένων και που έγιναν δεκτές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Εμείς οι εργαζόμενοι στα ΚΗΦΗ αγωνιούμε γιατί ζούμε καθημερινά, τις αγωνίες και τα προβλήματα της ιδιαίτερη αυτής ομάδας, φροντίζοντας να γιορτάζουμε μαζί τους κάθε ημέρα, και όχι μόνο την Παγκόσμια με δηλώσεις και εκδηλώσεις! Άλλωστε στην θέση που είναι τώρα αυτοί αργά ή γρήγορα όλοι θα βρεθούμε γι’ αυτό μας αφορά άμεσα…
Γερνάω ποιοτικά, δεν σημαίνει δεν γερνάω, σημαίνει, γερνάω με επίγνωση και αξιοπρέπεια. Σημαίνει, μεγαλώνοντας αυξάνονται η ηλικία, οι εμπειρίες, η γνώση, τα άτομα που γνωρίζω.
Σημαίνει ότι την πείρα και τη σοφία της ζωής, δεν την εγκλωβίζω, αλλά τη μετουσιώνουν σε δράση, στωικότητα, όνειρα, υπομονή, δημιουργία!
Όταν ο ηλικιωμένος νιώθει χρήσιμος, νιώθει ότι έκανε κάτι σπουδαίο στα νιάτα του, και τώρα το μεταλαμπαδεύει, ότι μπορεί ακόμα να παράξει, και για αυτό να είστε βέβαιοι. Όλα αυτά, επηρεάζουν την αυτοεκτίμησή του άρα και την ομπρέλα της ποιότητας της ζωής του.
Η ενεργός συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι, με ατομική η συλλογική δράση αυξάνει την ποιότητας της ζωής των ηλικιωμένων μας, μόνο έτσι μπορεί να αποφευχθεί ιδρυματοποίηση, σε ένα διαρκώς γηράσκοντα πληθυσμό, αλλά θα αξιοποιήσουμε και το θησαυρό που λέγεται ηλικιωμένος.
Για να εξασφαλίσουμε όμορφα γηρατειά με ποιότητα.
Η Κοινωνική Πολιτική και η διαχείριση των ζητημάτων Πρόνοιας, είναι κυρίως Πολιτική Ευθύνη, όχι ζήτημα ευαισθησίας. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ Πολιτικής Ευθύνης για την Κοινωνική Πρόνοια, και αντίληψης για μία κερδοφόρα επιχείρηση. Άλλωστε η φροντίδα των ηλικιωμένων είναι δείγμα πολιτισμού σε μία κοινωνία.
* Η Εμμανουέλα Μαθιουδακη είναι πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζομένων στα ΚΗΦΗ
