Η 5η προγραμματική περίοδος ΕΣΠΑ 2014-2020 έχει βασικές διαφοροποιήσεις από τις προηγούμενες.
1)Υιοθετεί μια φιλοσοφία που δεν περιορίζει τους δικαιούχους, τους τομείς, το είδος έργων και δράσεων προς υποστήριξη.
2) Εισάγει νέες έννοιες όπως:
· Στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης.
· Τοπική ανάπτυξη με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων.
· Ενίσχυση της τάσης επιστροφής στην ύπαιθρο.
· Αγροτική οικονομία σε διασύνδεση με τις υπηρεσίες τουρισμού και πολιτισμού.
3) Οι αιρεσιμότητες, οι προαπαιτούμενες δηλαδή μακροοικονομικές προϋποθέσεις που πρέπει να επιτυγχάνονται βάση του Συμφώνου Σταθερότητας στην 5η προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ είναι πιο αυστηρές, με δυνατότητα ακόμα και να αναστείλει μια χρηματοδοτούμενη δράση αν δεν πληρούνται οι συμφωνημένοι όροι και στόχοι.
4) Γιγαντώνονται τα χρηματοδοτικά εργαλεία. Δάνεια συν-επένδυσης, εγγυήσεις που επιτρέπουν την πρόσβαση των δικαιούχων σε τραπεζικά προϊόντα με καλύτερους όρους, κεφάλαια συν-επένδυσης και γενικά στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων με μηχανισμούς επιμερισμού του ρίσκου.
Με τα παραπάνω, μπορούμε να πάψουμε να αντιμετωπίζουμε τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων σαν ένα βραχυπρόθεσμο μέσο χρηματοδότησης αντικυκλικών πολιτικών, πολιτικών δηλαδή απλά αντιμετώπισης των οικονομικών διακυμάνσεων από το κράτος, είτε με περιοριστικές είτε με επεκτατικές μεθόδους.
Η ευρωπαϊκή επιτροπή έχει βάλει στόχο την «Ευρωπαϊκή Ένωση Καινοτομίας», για να ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ επιστήμης και αγοράς, να μετατρέπει δηλαδή τα αποτελέσματα της έρευνας σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Μέσα στους τομείς προτεραιότητας υπάρχουν αρκετά αντικείμενα που αφορούν την Κρήτη:
· Αγρο-διατροφή
· Ενέργεια
· Περιβάλλον και βιώσιμη ανάπτυξη
· Πολιτισμός-Τουρισμός
Στο νέο αυτό αποκεντρωμένο πλαίσιο ο ρόλος της Περιφέρειας γίνεται καθοριστικός. Η ποιότητα της τοπικής διακυβέρνησης μπορεί να κάνει τη διαφορά. Απαιτείται ισχυρή τοπική ηγεσία με δυνατό, τοπικό, δημόσιο μάνατζμεντ. Να κάνουμε, περισσότερα, καλύτερα, γρηγορότερα, με τα ίδια λεφτά. Να μεγιστοποιήσουμε την απόδοση κάθε δαπάνης, με Business Plans, με εμπεριστατωμένες αναλύσεις κόστους-οφέλους, με βέλτιστη δυνατή ποιοτική τοποθέτηση των κεφαλαίων. Να δεσμεύσουμε τους κοινοτικούς πόρους σε εκείνες τις δράσεις που θα λειτουργήσουν πολλαπλασιαστικά, με τη μεγαλύτερη δυνατή μόχλευση. Σύμφωνα με τις εκθέσεις της Ε.Ε για την καινοτομία, οι επιδόσεις της Ελλάδας στην καινοτομία είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και μάλιστα με την σχετική επίδοση να μειώνεται χρόνο με τον χρόνο. Η διαμόρφωση ενός «κρητικού οικοσυστήματος καινοτομίας» που να παντρεύει την επιχειρηματικότητα με την έρευνα μοιάζει ένα σχέδιο «άμεσης δράσης» στο καθεστώς πιστωτικής και οικονομικής ασφυξίας που βιώνουμε ως χώρα.
Η οικονομική και κοινωνική δυναμική της Περιφέρειας Κρήτης είναι δεδομένη. Τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα το ίδιο. Η αποκέντρωση οφείλει να μεταβιβάσει την εξουσία στην περιφερειακή ηγεσία και απ’ αυτήν στους πολίτες. Με τη ζωντανή εμπλοκή των τοπικών εταίρων, των πολιτών – δημοτών, των πολιτών – χρηστών των υπηρεσιών της περιφέρειας, μπορούμε να απεγκλωβίσουμε το Νησί από τη στασιμότητα. Χρειαζόμαστε νεοφυείς επιχειρήσεις και παραγωγή με υψηλή προστιθέμενη αξία. Ενδεικτικό είναι ότι το 6% των δυναμικών βρετανικών επιχειρήσεων, δημιούργησε το 50 % των νέων θέσεων εργασίας την περίοδο 2002-2008.
Το πρότυπο πάρκο ενεργειακών πηγών που οραματίστηκε η αδικοχαμένη Βιργινία Μανασάκη, η αντιπεριφερειάρχης Ενέργειας της Κρήτης με τον ανοιχτό ορίζοντα, είναι ένα τυπικό παράδειγμα τέτοιας δράσης. Ένα Κέντρο με έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έρευνας, επιμόρφωσης, πιστοποίησης διεργασιών και ολοκληρωμένων λύσεων. Μακάρι να υλοποιηθεί άμεσα, σαν φόρος τιμής για εκείνη και σαν εργαλείο ανάπτυξης της Κρήτης.
Η 4η βιομηχανική επανάσταση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης έρχεται σαν ολετήρας. Δε θέλουμε να καταλήξουμε αδύναμοι και περιχαρακωμένοι. Έχουμε αποδεδειγμένα ανθρώπους αφοσιωμένους, με ταλέντα και δυνατά μυαλά, που παράλληλα διαθέτουν υψηλής ποιότητας κατάρτιση. Είμαστε συνηθισμένοι στη σκληρή δουλειά. Ας πάμε δυνατά στο μέλλον.
Άννα Ελευθεριάδου-Γκίκα
Ιατρός Νοσοκομείου Ρεθύμνου
