Μπορεί για τους νεότερους Κρητικούς η 8η Δεκεμβρίου να είναι μια συνηθισμένη μέρα, αλλά για τις γενιές που βίωσαν τα γεγονότα της δεκαετίας του ’60, θεωρείται αποφράδα, με τραυματικές μνήμες πένθους, που ακόμα ματώνουν.
Πρώτα το ναυάγιο του «Ηράκλειο», στα 1966 και τρία χρόνια αργότερα,το 1969, το αεροπορικό δυστύχημα. Και οι δυο τραγωδίες την ίδια μέρα 8 του Δεκέμβρη!
Οι λεπτομέρειες γύρω από τις συνθήκες είναι γνωστές. Το δικό μας αφιέρωμα θα ξεδιπλώσει άγνωστες πτυχές που έχουν σχέση με το Ρέθυμνο και θα φωτίσουμε τη μνήμη ενός «δικού» μας ανθρώπου, του αξέχαστου δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Μαυρουλάκη.
Κι ας ξεκινήσουμε με το ναυάγιο.
Ήταν άσκημες οι καιρικές συνθήκες εκείνο το απόγευμα της 7 Δεκεμβρίου 1966. Το οχηματαγωγό «Ηράκλειο» όμως ήταν έτοιμο να αποπλεύσει αδιαφορώντας για τους ανέμους που ήταν ισχύος 9 Μποφόρ.
Εκεί κατά τις 2.06 τα ξημερώματα κι ενώ το «Ηράκλειο» έπλεε στην περιοχή της Φαλκονέρας, φθάνει το πρώτο τραγικό μήνυμα «SOS, από «Ηράκλειον», στίγμα μας 36 μοίρες 52 Β, 24 μοίρες 08 Α, βυθιζόμεθα». Κι έπειτα σιγή.
Δύο φορές μόνο κατάφερε να ακουστεί το τραγικό αυτό μήνυμα χωρίς καμιά ελπίδα να αποφευχθεί το μοιραίο.
Τα Λιμεναρχεία Πειραιώς, Σύρου και Κρήτης ανέφεραν αδυναμία αποστολής μέσων για παροχή βοήθειας, αφού ούτε και ρυμουλκά για τέτοιες ανάγκες υπήρχαν. Δυστυχώς, ούτε το Ε/Γ-Ο/Γ «Μίνως», που έπλεε 15 μίλια βορειότερα, «άκουσε» το σήμα κινδύνου.
Γνωστό το σκηνικό της κρατικής ανοργανωσιάς, όσο άνθρωποι πάλευαν με τα κύματα. Άγνωστοι εντελώς μεταξύ τους έσμιγαν στον κοινό αγώνα να κρατηθούν στη ζωή, συγκλονιστικές σκηνές απερίγραπτου μεγαλείου αλτρουισμού διαδραματίστηκαν, κι άλλες γνωστές που δικαίωναν τη λαϊκή ρήση «Ο θάνατός σου η ζωή μου».
Από τις μαρτυρίες των, λίγων, διασωθέντων μάθαμε τις λεπτομέρειες της τραγωδίας όταν το μοιραίο φορτηγό έπεσε πάνω στη μπουκαπόρτα.
Είχε πει ο Κωνσταντίνος Μπιρικάκης, ηλεκτρολόγος:
«Το κακό έγινε ξαφνικά. Δεν θυμάμαι κι εγώ ο ίδιος πως βρέθηκα στη θάλασσα. Την τελευταία στιγμή είδα το πλοίο να γέρνει από τη μια πλευρά και να χάνεται κάτω από τα θεόρατα κύματα. Πάλεψα πολλές ώρες με τα κύματα …».
Κι όταν ρωτήθηκε πως κατάφερε να σωθεί, λακωνικά απάντησε πως βρέθηκε χωρίς να το καταλάβει πάνω σε μια σχεδία.
Από τους τυχερούς και ο Γιώργος Μανουσουδάκης, που αλλού αναφέρεται 16 χρόνων και αλλού, 18 χρόνων. Ταξίδευε μαζί με τον αδελφό του, αυτοκινητιστή και όταν μπόρεσε να μιλήσει είπε για τη σωτηρία του: «Βρήκα ένα σωσίβιο και το φόρεσα όσο βρισκόμουν πάνω στην κουπαστή του πλοίου, που είχε γείρει. Ένα κύμα με πέταξε μακριά και γλίτωσα από τη δίνη του πλοίου. Τον αδελφό μου δεν τον ξαναείδα ποτέ».
Το ναυάγιο του οχηματαγωγού «Ηράκλειο» στοίχισε τη ζωή και σε Ρεθεμνιώτες Ο ακριβής κατάλογος συμπληρώθηκε μετά από μέρες γιατί ήταν δύσκολο να εξακριβωθούν στοιχεία, καθώς κάποιοι είχαν εκδώσει εισιτήριο από τα Χανιά.
Από το πρακτορείο Ρεθύμνου είχαν εκδώσει εισιτήριο οι: Δέσποινα Χριστοφή, Νικολουδάκης, Μπιρικάκης Κωνσταντίνος ηλεκτρολόγος, Μαύρος, Μυρτάκης, Βούλγαρης, Στέλιος Σουχλάκης, εφοριακός, η σύζυγός του Μαρία και ο γιος τους Γεώργιος 12 χρόνων και Βασίλης Ηλιάκης τελωνειακός.
Από τα Χανιά είχαν εκδοθεί τα εισιτήρια των Εμμανουήλ Μανουσουδάκη, 23 ετών αυτοκινητιστή, του αδελφού του Γεωργίου και των Χρυσής Μανουσάκη, ετών 70, Φιλίτσας Στ. Λίτινα, Γεωργίου Μπαλιάν, 22 χρόνων αυτοκινητιστή, και Χαράλαμπου Χατζηγεωργίου εμπορομανάβη.
Από το Λιμεναρχείο Ρεθύμνου είχε χορηγηθεί δωρεάν εισιτήριο στον πολύτεκνο Πολυζώη Μαθιουλάκη, 38 ετών από τον Μέρωνα, πατέρα πέντε παιδιών.
Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν κι ένας δικός μας άνθρωπος. Ο δημοσιογράφος και ιδιαίτερα αγαπητός στην πόλη Κώστας Μαυρουλάκης. Αρχικά δεν είχε γνωσθεί αν ταξίδευε με το «Ηράκλειο» ή το «Φαιστός». Και η αναζήτησή του είχε προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση μέχρι να εξακριβωθεί πως ήταν μεταξύ των θυμάτων του πολύνεκρου ναυαγίου.
Μια ακόμα τραγική λεπτομέρεια είναι ότι μεταξύ του πληρώματος ήταν και αρκετοί Ρεθύμνιοι όπως ο Κωνσταντίνος Δημητρακάκης που υπηρετούσε ως λογιστής.
Ώρες αγωνίας
Μέχρι να ανακοινωθούν τα ονόματα των νεκρών και οι σοροί που είχαν περισυλλεχθεί να μεταφερθούν στους τόπους καταγωγής προς ενταφιασμό στη πόλη μας επικρατούσε μεγάλη αναστάτωση. Μέχρι που άρχισαν να καταφθάνουν οι σοροί και η τραγωδία να κορυφωθεί.
Οι πρώτοι που ενημερώθηκαν ότι βρέθηκαν οι σοροί των αγαπημένων τους και να ετοιμαστούν για την παραλαβή ήταν οι οικογένειες των Κωνσταντίνου Δημητρακάκη, Γεωργίου Μπαλιάν, Καλλιόπης Τζιμπουκάκη και Φιλίτσας Λίτινα. Για την παραλαβή τους έσπευσαν στο λιμάνι της Σούδας οι άτυχοι συγγενείς ενώ στην πόλη που άρχισε να ντύνεται στα μαύρα ξεκίνησαν οι διαδικασίες για τον ενταφιασμό.
Με μεγάλη δυσκολία οι συνάδελφοι της εποχής, στον τοπικό τύπο, κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν στοιχεία, γιατί εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν τα σημερινά μέσα που απλοποιούν τη δουλειά μας τόσο στην έρευνα όσο και στο ρεπορτάζ. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες οι επιζήσαντες Κωνσταντίνος Μπιρικάκης και Γεώργιος Μανουσουδάκης νοσηλεύονταν στο Ζάνειο, εκτός κινδύνου, ενώ είχε διασωθεί επίσης ο Ιάκωβος Αντωνογιωργάκης.
Άτυχος ωστόσο διπλά στάθηκε ο Γεώργιος Μπαλιάν που σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε καταφέρει να πέσει στη θάλασσα και είχε κρατηθεί αρκετές ώρες ζωντανός. Όταν όμως εντοπίστηκε γαντζωμένος σε ένα σωσίβιο ήταν ήδη νεκρός.
Δύο μέρες αργότερα ένας ακόμα νέος ήρθε να προστεθεί στη μεγάλη σειρά των τραγικών θυμάτων. Ήταν ο Ανδρέας Γρ. Μαμαγκάκης, 18 χρόνων που δεν είχε γίνει γνωστός ο τόπος καταγωγής του αμέσως επειδή το εισιτήριό του είχε εκδοθεί στα Χανιά.
Ρέκβιεμ για τον Κώστα Μαυρουλάκη
Γράφτηκαν πολλά για τα θύματα του ναυαγίου από συγγενείς και γνωστούς αλλά όπως φαίνεται στον τοπικό τύπο είχε συγκλονίσει ο θάνατος του δημοσιογράφου Κώστα Μαυρουλάκη.
Εκτός από το γεγονός ότι άφηνε οικογένεια με τρία παιδιά, χωρίς καμιά απολύτως περιουσία, επρόκειτο για έναν λειτουργό της ενημέρωσης, που επί 25 χρόνια ασκούσε το λειτούργημά του με απόλυτη ευσυνειδησία και ανιδιοτέλεια.
Τα γραπτά του,είτε στο βδομαδιάτικο όργανο «Νέος Κόσμος», που διηύθυνε είτε στις εφημερίδες «Βήμα» και «Κρητική Επιθεώρηση» που δημοσιογραφούσε, επί σειρά ετών, είχαν «ψυχή». Και διατηρούσε ένα φανατικό αναγνωστικό κοινό.
Ο ίδιος πράος, καλοσυνάτος, ευγενής πάντα, είχε καταφέρει να κερδίσει πέρα από την εκτίμηση και την αγάπη των Ρεθεμνιωτών.
Οι ηθικές αξίες της ζωής, η βαθειά πίστη του στη δημοκρατία και στα ιδεώδη της είχαν επηρεάσει και την καθημερινότητά του, που δεν ήταν καθόλου εύκολη.
Προτιμούσε όμως να στερείται πολλές φορές και τα στοιχειώδη, ο ίδιος αλλά και η οικογένειά του, παρά να προδώσει τις αρχές του.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση που τήρησε απέναντι στον τότε υπουργό Δικαιοσύνης. Ενώ τον συνέδεε στενή φιλία όχι μόνο δεν τον ακολούθησε στην αποστασία του, αλλά στιγμάτισε θαρραλέα τη στάση του.
Ο θάνατός του ήταν διπλά τραγικός γιατί άφησε την οικογένειά του χωρίς κανένα περιουσιακό στοιχείο. Η τοπική κοινωνία όμως στάθηκε αλληλέγγυα και ανταποκρίθηκε με προθυμία στη ενίσχυση της οικογενείας με τον έρανο που έγινε. Στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα», εκείνων των ημερών, υπάρχει κατάλογος με τη συμμετοχή φυσικών προσώπων και φορέων στον έρανο αυτό.
Με την εφημερίδα του, στην οποία μπορούσε να εκφράζεται πιο ελεύθερα ήταν πάντα κοντά στον αγρότη και στα ζητήματά που τον απασχολούσαν.
Συγκινητική η νεκρολογία του Παύλου Κεδραίου με τον τίτλο «Κώστας Μαυρουλάκης – Ο φτωχούλης της πένας με την απέραντη καλοσύνη».
Ο αξέχαστος λόγιος της πόλης μας σκιαγραφούσε περίτεχνα τον αδικοχαμένο δημοσιογράφο αναφέροντας μεταξύ άλλων:
«Όλοι τον ήξεραν στη μικρή μας πολιτεία και όλοι τον αγαπούσαμε τον Κώστα Μαυρουλάκη.Το χαμόγελο δεν του έλειπε από τα χείλη. Η αγάπη του είχε ξεχειλίσει την καρδιά του και απλωνόταν σε όλο το Ρέθυμνο με τον ήσυχο και αμάλαγο κόσμο του».
Από τη συνέχεια του κειμένου μαθαίνουμε για τον Μαυρουλάκη πως μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια αλλά και την αξιοπρέπεια της παλιάς πόλης και ήταν από τους πιο επιμελείς μαθητές στο γυμνάσιο.
Πέρασε αφάνταστες δοκιμασίες και πριν από τον πόλεμο και στη διάρκεια της Κατοχής. Δεν μιλούσε όμως ποτέ γι’ αυτές. Αντίθετα και κάτι να του θύμιζαν όσοι γνώριζαν τη δράση του εκείνος με το αστείρευτο χιούμορ του διακωμωδούσε τις περιπέτειες που άλλοι θα κυμάτιζαν σαν λάβαρα επιδιώκοντας περγαμηνές.
Σαν «ήρεμη δύναμη» που ήταν φρόντιζε να κατευνάζει πάθη και οξυμένα πνεύματα με το κύρος του να γεφυρώνει χάσματα και πάνω από όλα να υπηρετεί τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. Γιαυτό και ο θάνατός του είχε συγκλονίσει τους πάντες.
Το αφιέρωμά μας συνεχίζεται
Συμμετοχή στη δημοσιογραφική έρευνα: Γιώργος Λινοξυλάκης
Πηγές:
–Τοπικός τύπος της εποχής
-Μαρτυρίες επιζώντων
