Τεράστια είναι η οικονομική ζημιά για τους ελαιοπαραγωγούς της Κρήτης από την αναποτελεσματική εφαρμογή της δακοκτονίας. Η πλημμελής εφαρμογή του προγράμματος καταπολέμησης του δάκου της ελιάς έχει παράλληλα σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα του κρητικού ελαιολάδου.
Η αναποτελεσματικότητα της φετινής δακοκτονίας είχε δραματικές επιπτώσεις και στην οικονομία των ελαιοπαραγωγών, αλλά και στην υγιεινή και ασφάλεια του προϊόντος, όπως και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Οι απώλειες λόγω μείωσης της ποσότητας και κυρίως υποβάθμισης της ποιότητας της παραγωγής ελαιολάδου, κατά τη φετινή περίοδο, εκτιμώνται σε περίπου 40 εκ.€ για τη χώρα από τα οποία 15 εκ.€ αφορούν την Κρήτη.
Οι απώλειες αυτές, προστιθέμενες στις άλλες σημαντικές απώλειες της παραγωγής που προκλήθηκαν στην Κρήτη λόγω της πρωτοφανούς ανομβρίας που έπληξε το νησί, συνετέλεσαν σε δραματική μείωση του εισοδήματος των ελαιοπαραγωγών, η οποία κατέστησε δυσχερή την επιβίωση τους, αλλά και έθεσε υπό σοβαρή αμφισβήτηση τη σκοπιμότητα της συνέχισης της καλλιέργειας.
Η αγωνία των ελαιοπαραγωγών για την ανεπαρκή αποτελεσματικότητα της συλλογικής δακοκτονίας, συνετέλεσε σε υπερβολική κατανάλωση διασυστηματικών εντομοκτόνων για εκτέλεση ιδιωτικών ψεκασμών κάλυψης.
Η εξέλιξη αυτή, εκτός του ότι υποβάλει σε επί πλέον δαπάνες τους ελαιοκαλλιεργητές, εγκυμονεί σημαντικούς κίνδυνους για την υγιεινή και ασφάλεια του προϊόντος και έχει ήδη προκαλέσει την απαίτηση των ξένων αγοραστών χύμα για δαπανηρές χημικές αναλύσεις πριν την αγορά του προϊόντος.
Τα παραπάνω επισημάνει με υπόμνημα του στον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης ο ΣΕΔΗΚ με αφορμή και την πρόσφατη τροπολογία που ψηφίστηκε στη βουλή επισημαίνοντας την επιτακτική ανάγκη ριζικής αναμόρφωσης του προγράμματος μέσα από την περιφερειοποίηση του προκειμένου, όπως τονίζει ο Σύνδεσμος, οι διαδικασίες να γίνονται έγκαιρα και σωστά αποτελώντας ουσιαστική ασπίδα προστασίας για τα ελαιόδεντρα της Κρήτης.
Σημειώνεται ότι οι κύριες αιτίες της αναποτελεσματικότητας επικεντρώνονται στην υπερβολική γραφειοκρατία και τη δραματική μείωση της χρηματοδότησης η οποία σε σχέση με την προ μνημονίων περίοδο, μειώθηκε κατά – 40% σε επίπεδο χώρας και κατά – 53% σε επίπεδο Κρήτης, προκαλώντας έτσι την πλημμελή εκτέλεση της αλλά και την απροθυμία προσέλευσης εργολάβων και την μη εφαρμογή δακοκτονίας σε μεγάλο αριθμό δήμων επισημαίνεται επίσης ότι η πρόσληψη των εποπτών των εργασιών εφαρμογής φέτος, έγινε τελικά, κατά τα τέλη Αυγούστου, όταν η δακοκτονία βρισκόταν πια προς το τέλος της, αποδεικνύοντας ότι οι κεντρικές υπηρεσίες δεν έχουν αντιληφθεί την σημασία της.
Τέλος, σημειώνεται ότι βασική επιστημονική προϋπόθεση επιτυχούς εφαρμογής της μεθόδου εκτός από την έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών, είναι η εκτέλεση ενός τουλάχιστον γενικού ψεκασμού κατά την αρχή κάθε της περιόδου, αλλά και η αντιμετώπιση των κινδύνων αναμόλυνσης που προκαλούνται από τους μη ψεκαζόμενους ελαιώνες, είτε λόγω χαμηλής παραγωγής, είτε λόγω άρνησης κάποιων περιοχών.
Όπως υποστηρίζει ο ΣΕΔΗΚ η τροπολογία που ψήφισε πρόσφατα το ΥπΑΑ σχετικά με ρυθμίσεις για τη μεταφορά πιστώσεων της δακοκτονίας από το υπουργείο Εσωτερικών στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, και τη δυνατότητα ανάθεσης στους προσωρινούς μειοδότες της εκτέλεσης του προγράμματος δακοκτονίας 2019, αμέσως μετά τον διαγωνισμό, αντί για μετά την 10 Ιουνίου, όπως ίσχυε παλαιότερα, δεν αντιμετωπίζει ουσιαστικά το πρόβλημα απλώς διευκολύνει μια υπάρχουσα κακή κατάσταση.
Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.», ο επιστημονικός σύμβουλος του ΣΕΔΗΚ Νίκος Μιχελάκης αναφερόμενος στην τροπολογία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης που ψηφίστηκε πρόσφατα επεσήμανε: «Και φέτος όπως και άλλες χρονιές κάνουν τροπολογίες για να διορθώσουν τα κακώς κείμενα των προηγούμενων ετών. Ωστόσο ούτε η φετινή τροπολογία επί της ουσίας προσθέτει κάτι καινούριο με εξαίρεση ότι θα μπορούν οι περιφερειάρχες στους διαγωνισμούς που κάνουν για εργολάβους, αμέσως μετά την προκήρυξη να κάνουν άμεσα ανάθεση στους προσωρινούς εργολάβους και να μην περιμένουν, όπως ίσχυε παλιότερα, στις 10 Ιουνίου. Θα μπορούν δηλαδή πιο σύντομα. Αυτό είναι μια μικρή βελτίωση, μια λύση εμβληματική γιατί δεν αντιμετωπίζει ριζικά το πρόβλημα. Εμείς θεωρούμε ότι θα πρέπει να αναδιαμορφωθεί πλήρως η δομή των διαδικασιών που ισχύουν σήμερα».
Τι αναφέρεται στο υπόμνημα του ΣΕΔΗΚ
Ο ΣΕΔΗΚ ζητά περιφερειοποίηση του προγράμματος της δακοκτονίας, δηλαδή μεταφορά των αρμοδιοτήτων με την επιστημονική και πρακτική εφαρμογή του προγράμματος από τις περιφέρειες, οι οποίες θα μπορούν να έχουν κατά τόπους παρατηρήματα σε κάθε νομό. Αυτό, σύμφωνα με τον ΣΕΔΗΚ, θα είναι ένα πρόσωπο νομικό, ιδιωτικού δικαίου, το οποίο θα έχει μια αυτονομία σε ότι αφορά τα έσοδα και τα έξοδα χωρίς να εμπλέκεται ο προϋπολογισμός του με τον κρατικό προϋπολογισμό. «Δεν έχει γίνει σήμερα κατανοητό ότι τα έσοδα που προκύπτουν από τις εισφορές των αγροτών πηγαίνουν στον κρατικό προϋπολογισμό και από κει εξαφανίζονται. Κανείς δεν μπορεί να κάνει απολογισμό αν αυτά τα οποία εισπράττουμε είναι περισσότερα ή λιγότερα από αυτά τα οποία ξοδεύουμε. Οι δαπάνες που γίνονται για την πληρωμή των πάσης φύσεως εξόδων στο έργο της δακοκτονίας φαίνεται από την τροπολογία του υπουργείου μια ολόκληρη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί στις αρμόδιες διευθύνσεις για να εγκριθούν τα χρήματα κα να κάνει τους διαγωνισμούς. Όλα αυτά δείχνουν μια γραφειοκρατική αγκύλωση που δημιουργεί τεράστια προβλήματα σε βάρος του προγράμματος. Είναι δυνατόν να εμπλέκονται τέσσερις διευθύνσεις στο ίδιο υπουργείο για να πάνε τα λεφτά εκεί που πρέπει για να γίνει ο διαγωνισμός. Αν γινόταν αυτό που λέμε εμείς, να υπάρχει μια αυτονομία στον φορέα, ο οποίος θα έχει δικά του έσοδα, τα οποία θα προέρχονται από τις εισφορές των αγροτών εξαιρούνται από κανονισμούς της ΕΕ άρα δεν θα υπήρχε όλη αυτή η γραφειοκρατία», ανέφερε μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ο κ. Μιχελάκης.
Στο υπόμνημα που απέστειλε ο ΣΕΔΗΚ στον υπουργό Σταύρο Αραχωβίτη μεταφέρεται η αγωνία των παραγωγών για την αναποτελεσματικότητα του προγράμματος. Μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Η αγωνία των ελαιοπαραγωγών για την ανεπαρκή αποτελεσματικότητα της συλλογικής δακοκτονίας, συνετέλεσε σε υπερβολική κατανάλωση διασυστηματικών εντομοκτόνων για εκτέλεση ιδιωτικών ψεκασμών κάλυψης.
Η εξέλιξη αυτή, εκτός του ότι υποβάλει σε επί πλέον δαπάνες τους ελαιοκαλλιεργητές, εγκυμονεί σημαντικούς κίνδυνους για την υγιεινή και ασφάλεια του προϊόντος και έχει ήδη προκαλέσει την απαίτηση των ξένων αγοραστών χύμα για δαπανηρές χημικές αναλύσεις πριν την αγορά του προϊόντος. Οι γεωκλιματικές συνθήκες της Κρήτης είναι γνωστό ότι ευνοούν την καλλιέργεια της ελιάς, αλλά, δυστυχώς, ευνοούν και την ανάπτυξη του δάκου.
– Πολυετείς ερευνητικές εργασίες για τη βιολογία του εντόμου, έχουν καταγράψει μέχρι και επτά (7) αλληλεπικαλυπτόμενες γενιές του ετησίως στην Κρήτη, αντίθετα από τις άλλες περιοχές της Ελλάδας και των άλλων ελαιοπαραγωγικών χωρών όπου ο αριθμός αυτός συνήθως φτάνει τις τρεις 3-4 γενιές τον χρόνο.
– Η συλλογική αντιμετώπιση του δάκου με δολωματικούς ψεκασμούς υπέρ-μικρoύ όγκου έχει αποδειχτεί ότι αποτελεί την πλέον αποτελεσματική και οικολογικά αποδεκτή μέθοδο, αρκεί να εφαρμόζεται με αυστηρή τήρηση των κανόνων που έχουν προκύψει μετά από πολυετείς ερευνητικές εργασίες, που έγιναν κατά βάση στην Κρήτη.
– Βασικές προϋποθέσεις επιτυχούς εφαρμογής της μεθόδου είναι η έγκαιρη έναρξη των ψεκασμών ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες του και η εκτέλεση ενός τουλάχιστον γενικού ψεκασμού κατά την αρχή κάθε της περιόδου
– Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου στην Κρήτη ήταν παρά πολύ υψηλή μέχρι τα τέλη της προηγούμενης 10/ετιας οπότε το ποιοτικό επίπεδο του παραγόμενου ελαιολάδου κατά 95% κατατάσσονταν στην υψηλότερη ποιοτική κατηγορία του εξτρα παρθένου».
Στην πρόταση του ο ΣΕΔΗΚ αναφέρεται στην ίδρυση ειδικού φορέα δακοκτονίας ΝΠΙΔ στην περιφέρεια τονίζοντας χαρακτηριστικά:
«Η αντιμετώπιση των προηγούμενων προβλημάτων όπως έχει αποδειχτεί από τις εμπειρίες των τελευταίων ετών δεν μπορεί να γίνει με τις κατά καιρούς πρόσκαιρες επί μέρους θεραπείες των εκάστοτε παρουσιαζόμενων προβλημάτων. Συνήθως η επίλυση κάποιων από αυτά, προκαλεί τη δημιουργία άλλων, πλέον δυσεπίλυτων
Ο ΣΕΔΗΚ θεωρεί ότι μια ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ριζική αναδιοργάνωση του ισχύοντος συστήματος με τη δημιουργία ενός νέου φορέα που θα έχει τη συνολική επιστημονική, διοικητική και οικονομική ευθύνη, όπως το παλαιό «Ταμείο Προστασίας Ελαιοπαραγωγής».
Ο φορέας αυτός για να έχει ευελιξία, θα πρέπει να λειτουργεί αυτόνομα ως ΝΠΙΔ, όπως παλαιότερα το «Ταμείο Προστασίας Ελαιοπαραγωγής» και να έχει κεντρική και περιφερειακή διάρθρωση με έδρες στις περιφέρειες και παραρτήματα στις περιφερειακές ενότητες. Θα είναι υπεύθυνος και υπόλογος για την οργάνωση και τη διεξαγωγή της συλλογικής δακοκτονίας με δολωματικούς ψεκασμούς στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές με βάση τις υπάρχουσες επιστημονικές γνώσεις και εμπειρίες.
Παράλληλα πρέπει να έχει αρμοδιότητα για την υλοποίηση και ευρύτερων προγραμμάτων που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες (Ισπανία, Τυνησία κ.α.)
Οπωσδήποτε ο φορέας θα πρέπει να συνεργάζεται με τις κεντρικές υπηρεσίες του ΥπΑΑΤ και τις διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας (ΔΑΟΚ) των περιφερικών ενοτήτων, καθώς και με τα ιδρύματα έρευνας και κέντρα προστασίας φυτών κάθε περιοχής τα οποία μπορούν να ενεργούν δοκιμές νέων φαρμάκων, συσκευών, οργάνων και υλικών δακοκτονίας, εκπαιδεύσεις προσωπικού αλλά και διατήρηση δικτύων παρακολούθησης του εντόμου κατά όλη τη διάρκεια του έτους».
