Πρωταρχική αιτία της υποβάθμισης της φετινής ελαιοπαραγωγής αποτελούν τα υψηλά ποσοστά δακοπροσβολών σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασίας που επικράτησαν κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει το φυτοπαθολογικό ινστιτούτο «Μπενάκειο», στο οποίο είχε απευθυνθεί η περιφέρεια Κρήτης προκειμένου να αναλύσει αντιπροσωπευτικά δείγματα ελαιοκάρπου.
Βέβαια εκτός από τον δάκο διαπιστώθηκε από τις εργαστηριακές αναλύσεις ότι ο ελαιόκαρπος προσβλήθηκε και μολύνθηκε και από μια σειρά άλλων μυκήτων που προκάλεσαν επιπλέον αρνητικές συνέπειες στη φετινή σοδειά, χωρίς όμως αυτοί οι μύκητες να είναι ο κύριος λόγος της υποβαθμισμένης ποιότητας του κρητικού λαδιού.
«Συγκεκριμένα οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες που επικράτησαν κατά τους φθινοπωρινούς μήνες (υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας) ευνόησαν την ανεξέλεγκτη αύξηση των πληθυσμών του δάκου. Τα νύγματα του αποτέλεσαν πύλη εισόδου για τα περισσότερα από τα μυκητολογικά είδη που αναφέρθηκαν παραπάνω, κυρίως σε περιοχές του νησιού που επικράτησαν συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας. Παράλληλα η δακοπροσβολή επέφερε την πρόωρη ωρίμανση των καρπών καθιστώντας τους περισσότερο ευάλωτους σε επακόλουθες μυκητολογικές μολύνσεις κατά την κρίσιμη περίοδο του φθινοπώρου, με συνέπεια την πρόκληση δευτερογενών μυκητολογικών προσβολών του ελαιοκάρπου.
Συμπερασματικά, με βάση τις μέχρι σήμερα εργαστηριακές αναλύσεις (μακροσκοπικές και μικροσκοπικές παρατηρήσεις και απομονώσεις) ο λόγος της ποιοτικής και ποσοτικής υποβάθμισης του ελαιοκάρπου εσοδείας 2019-2020 μπορεί να οφείλεται και στη δευτερογενή δράση μυκήτων ή/και άλλων μικροοργανισμών, ωστόσο πρωταρχική αιτία αποτελούν τα υψηλά ποσοστά δακοπροσβολών σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασίας που επικράτησαν κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Συνεπώς, το γλοιοσπόριο δεν είναι η βασική αιτία της υποβάθμισης του ελαιοκάρπου στην Κρήτη» αναφέρει χαρακτηριστικά το φυτοπαθολογικό ινστιτούτο Μπενάκειο.
Παράλληλα το ινστιτούτο επισημαίνει πως για την προστασία του ελαιοκάρπου της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου ζωτικής σημασίας είναι ο αποτελεσματικός έλεγχος του δακοπληθυσμού και η μείωση των μυκητολογικών μολυσμάτων της τρέχουσας περιόδου που επιτυγχάνεται, όπως επισημαίνει, με επιμελημένα κλαδέματα ακόμη και στα ελαιόδενδρα που δεν πραγματοποιήθηκε η ελαιοσυλλογή, με απομάκρυνση /ενσωμάτωση στο έδαφος των μολυσμένων-μουμιοποιημένων καρπών καθώς και με την εφαρμογή κατάλληλών σκευασμάτων όπου απαιτείται, σύμφωνα πάντα με τις γεωργικές προειδοποιήσεις του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου.
Εν τω μεταξύ στη σκιά της κακής ελαιοκομικής περιόδου οι φορείς ετοιμάζονται για το νέο πρόγραμμα δακοκτονίας, ώστε αυτό να είναι αποτελεσματικότερο. Στα 7,940 εκ. ευρώ ανέρχεται και φέτος το ποσό που διατίθεται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κρήτης για την υλοποίηση του προγράμματος δακοκτονίας. Ήδη τη Δευτέρα έχει προγραμματιστεί τεχνική συνάντηση στην Περιφέρεια Κρήτης, στο Ηράκλειο, προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη διακήρυξη του διαγωνισμού, ώστε εγκαίρως να ξεκινήσουν οι ψεκασμοί καταπολέμησης του δάκου.
Ωστόσο, όπως ανέφερε στα «Ρ.Ν.» ο αρμόδιος για τον πρωτογενή τομέα αντιπεριφερειάρχης Μανόλης Χνάρης, αναμένεται επιπλέον χρηματοδότηση ύψους 2 εκ. ευρώ για το νησί, όπως έχει δεσμευτεί ο αρμόδιος υπουργός, Μάκης Βορίδης, σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κρήτη.
Παράλληλα, η Περιφέρεια Κρήτης αναμένει και τη θετική απάντηση του υπουργείου για την αύξηση του αριθμού των τομεαρχών, γεγονός που θα συμβάλλει στην ποιοτικότερη εφαρμογή του προγράμματος.
Αναλυτικά…
Στα 7,940 εκ. ευρώ ανέρχεται και φέτος το ποσό που διατίθεται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κρήτης για την υλοποίηση του προγράμματος δακοκτονίας για το 2020. Η κατανομή έγινε με απόφαση του υπουργού που δημοσιεύτηκε την περασμένη Παρασκευή και το ποσό για το νησί είναι το ίδιο με πέρυσι. Ήδη την Δευτέρα έχει προγραμματιστεί τεχνική συνάντηση στην Περιφέρεια Κρήτης, στο Ηράκλειο, προκειμένου να ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την διακήρυξη του διαγωνισμού, ώστε εγκαίρως να ξεκινήσουν οι ψεκασμοί καταπολέμησης του δάκου. Ωστόσο, όπως ανέφερε στα «Ρ.Ν.» ο αρμόδιος για τον πρωτογενή τομέα αντιπεριφερειάρχης, Μανόλης Χνάρης, αναμένεται επιπλέον χρηματοδότηση ύψους 2 εκ. ευρώ για το νησί, όπως έχει δεσμευτεί ο αρμόδιος υπουργός, Μάκης Βορίδης, σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κρήτη.
Ωστόσο όπως διευκρίνισε οι διαδικασίες για τον νέο διαγωνισμό του προγράμματος θα ξεκινήσουν άμεσα, με δεδομένη τη γραφειοκρατία που πρέπει να ακολουθηθεί και μόλις πιστωθεί η συμπληρωματική πίστωση των 2 εκ. ευρώ θα ακολουθήσει δεύτερος διαγωνισμός. Η αύξηση του προϋπολογισμού, σύμφωνα με τον κ. Χνάρη, θα δώσει τη δυνατότητα για ενάμιση επιπλέον δολωματικό ψεκασμό. Παράλληλα, η Περιφέρεια Κρήτης αναμένει και την θετική απάντηση του υπουργείου για την αύξηση του αριθμού των τομεαρχών, γεγονός που θα συμβάλλει στην ποιοτικότερη εφαρμογή του προγράμματος.
Στον απόηχο μιας κακής ελαιοκομικής περιόδου με την καταστροφή από το δάκο να είναι τεράστια και την οικονομική ζημιά να ξεπερνά τα 100 εκ. ευρώ Περιφέρεια και παραγωγοί καλούνται να συνεργαστούν, ώστε να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την καταπολέμηση του δάκου.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης πρωτογενή τομέα, Μανόλης Χνάρης, ανέφερε: «Το υπουργείο μας έστειλε τις πιστώσεις για το πρόγραμμα δακοκτονίας του 2020, οι οποίες παραμένουν σταθερές και ανέρχονται σε 7,940 εκ. ευρώ, ποσό που είναι το ίδιο με πέρυσι. Εμείς αμέσως θα ξεκινήσουμε τη διαδικασία προκήρυξης του διαγωνισμού για τους εργολάβους και τους παγιδοθέτες και ήδη τη Δευτέρα έχουμε προγραμματίσει συνάντηση για το θέμα αυτό στο Ηράκλειο. Εμείς θα ξεκινήσουμε τη διαδικασία με τα χρήματα αυτά που πιστώθηκαν για να προλάβουμε τις προθεσμίες, καθώς ακολουθεί και μεγάλη γραφειοκρατία, και μόλις σταλεί η συμπληρωματική πίστωση που έχει δεσμευτεί ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, θα κάνουμε δεύτερο συμπληρωματικό διαγωνισμό. Εμείς πρέπει να είμαστε έτοιμοι τον Ιούνιο να κάνουμε τον πρώτο ψεκασμό. Η ζημιά φέτος ήταν μεγάλη και ξεπερνά τα 100 εκ. ευρώ, ενώ και η ποιότητα του λαδιού δεν ήταν καλή. Γι’ αυτό και πρέπει να συνεργαστούμε όλοι μαζί Περιφέρεια, δήμοι και παραγωγοί και να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε την επόμενη χρονιά η δακοκτονία να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Εμείς θεωρούμε δεδομένη την επιπλέον πίστωση των 2 εκ. ευρώ, όπως έχει δεσμευτεί ο υπουργός, καθώς με τα χρήματα αυτά θα αυξηθούν οι ψεκασμοί με άμεση συνέπεια την αποτελεσματικότερη δακοκτονία. Επίσης περιμένουμε θετική απάντηση από το υπουργείο για την αύξηση του αριθμού των τομεαρχών, που είναι οι άνθρωποι που επιβλέπουν την εφαρμογή του προγράμματος. Θεωρούμε ότι και αυτό συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας του έργου της δακοκτονίας».
Από την πλευρά της η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας της Περιφερειακής Ενότητας Ρεθύμνου, Ευθυμία Βιδάκη, σε δηλώσεις της στα «Ρ.Ν.» ανέφερε: «Τώρα θα ετοιμάσουμε τη διαδικασία του διαγωνισμού του προγράμματος δακοκτονίας για την επόμενη τριετία και έχουμε τεχνική συνάντηση την ερχόμενη Δευτέρα. Αυτό που θέλουμε είναι να συντονιστούμε, ώστε να μην υπάρξει καμία καθυστέρηση και να υλοποιηθεί το πρόγραμμα με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο. Φέτος είχαμε μεγάλη ζημιά και σημαντικές απώλειες στην ελαιοπαραγωγή. Η παραγωγή δείχνει να είναι μειωμένη κατά 40% και παράλληλα ήταν πολύ κακή η ποιότητα του λαδιού. Πρέπει στο εξής να εντείνουμε όλοι τις προσπάθειές μας. Από τον παραγωγό μέχρι τον ψεκαστή, ώστε να γίνεται καλύτερα ο ψεκασμός, έτσι ώστε να περιορίζουμε τις πιθανότητες να έχουμε ζημιά. Θα πρέπει όλοι μας παραγωγοί, εργολάβοι και Περιφέρεια να δουλέψουμε περισσότερο. Πρέπει οι παραγωγοί να είναι σύμμαχοι στο έργο της δακοκτονίας, να επισκέπτονται τα λιόφυτά τους όταν είναι εκεί οι εργολάβοι και όχι να παραβρίσκονται εκεί μόνο κατά τη συγκομιδή. Αν δεν υπάρξει αγαστή συνεργασία όλων των παραγόντων δεν θα έχουμε θετικό αποτέλεσμα. Χρειάζεται συλλογική καταπολέμηση του δάκου. Υπουργείο, Περιφέρεια, εργολάβοι και παραγωγοί όλοι να δουλέψουμε σωστά, γιατί όλοι μας αποτελούμε ένα κρίκο μιας αλυσίδας».
Σημειώνεται ότι η πλημμελής και αναποτελεσματική δακοκτονία έχει σαν συνέπεια σοβαρές περιβαλλοντικές, διατροφικές και οικονομικές και επιπτώσεις κυριότερες από τις οποίες είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του ελαιολάδου, η οποία εκτός των άλλων επηρεάζει την τιμή του, γεγονός που πλήττει τη συνολική οικονομία του νησιού και οδηγεί τους παραγωγούς στην εφαρμογή ατομικών ψεκασμών των δέντρων με ισχυρά εντομοκτόνα, με συνέπεια σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, την υγεία των καταναλωτών και τη δυσφήμιση του προϊόντος.
Συγκεντρώνονται τα στοιχεία για την διεκδίκηση αποζημιώσεων από την Ε.Ε.
Παράλληλα, το υπουργείο έχει συστήσει επταμελή ομάδα εργασίας στην οποία προεδρεύει ο κ. Χρήστος Αυγουλάς, πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου. Στην επιτροπή συμμετέχει και ο θεματικός αντιπεριφερειάρχης πρωτογενή τομέα, Μανόλης Χνάρης. Η επιτροπή καλείται σε διάστημα τριών μηνών να συγκεντρώσει τα στοιχεία και το πόρισμα της για τα έκτακτα καιρικά φαινόμενα που έπληξαν το νησί, ώστε να κατατεθεί στη συνέχεια με επιχειρήματα αίτημα για αποζημίωση των παραγωγών από την ευρωπαϊκή επιτροπή. «Μου έχουν ζητήσει επιπλέον στοιχεία, τα οποία συγκεντρώνω και μέσα στο μήνα θα γίνει μια πρώτη συνάντηση της επιτροπής για να δούμε που φτάνουμε. Σκοπός μας είναι να υπάρξει αποζημίωση των παραγωγών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή» τόνισε ο κ. Χνάρης
Μέχρι και τον Μάρτιο αναμένεται να έχει παραδοθεί ο σχετικός φάκελος προς τον αρμόδιο Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκη Βορίδη.
Δάκος και μύκητες οδήγησαν σε υποβάθμιση του ελαιοκάρπου
Η Περιφέρεια Κρήτης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Ελιάς Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου του ΕΛΓΟ-Δήμητρα, το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, μετά την ολοκλήρωση και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών αναλύσεων αντιπροσωπευτικών δειγμάτων ελαιοκάρπου που εξετάστηκαν τόσο από τα εργαστήριά τους όσο και από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ενημερώνει τους ελαιοπαραγωγούς ότι:
Διαπιστώθηκαν έντονες προσβολές από το δάκο της ελιάς (Bactrocera oleae) με παράλληλη παρουσία πληθώρας μυκητολογικών αιτίων που ανήκουν κυρίως στα γένη Camarosporium (Βούλα), Pseudocercospora (Κερκόσπορα), Alternaria (Αλτερνάρια), Colletotrichum (Γλοιοσπόριο), Fusarium (Φουζάριουμ) κ.α. Διευκρινίζεται ότι σε διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες, οι μολύνσεις από τους μικροοργανισμούς αυτούς θα περνούσαν σχεδόν απαρατήρητες όπως σε προηγούμενες περιόδους.
Συγκεκριμένα οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες που επικράτησαν κατά τους φθινοπωρινούς μήνες (υψηλές τιμές σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας) ευνόησαν την ανεξέλεγκτη αύξηση των πληθυσμών του δάκου. Τα νύγματα του αποτέλεσαν πύλη εισόδου για τα περισσότερα από τα μυκητολογικά είδη που αναφέρθηκαν παραπάνω, κυρίως σε περιοχές του νησιού που επικράτησαν συνθήκες υψηλής σχετικής υγρασίας και θερμοκρασίας. Παράλληλα η δακοπροσβολή επέφερε την πρόωρη ωρίμανση των καρπών καθιστώντας τους περισσότερο ευάλωτους σε επακόλουθες μυκητολογικές μολύνσεις κατά την κρίσιμη περίοδο του φθινοπώρου, με συνέπεια την πρόκληση δευτερογενών μυκητολογικών προσβολών του ελαιοκάρπου.
Συμπερασματικά, με βάση τις μέχρι σήμερα εργαστηριακές αναλύσεις (μακροσκοπικές και μικροσκοπικές παρατηρήσεις και απομονώσεις) ο λόγος της ποιοτικής και ποσοτικής υποβάθμισης του ελαιοκάρπου εσοδείας 2019-2020 μπορεί να οφείλεται και στη δευτερογενή δράση μυκήτων ή/και άλλων μικροοργανισμών, ωστόσο πρωταρχική αιτία αποτελούν τα υψηλά ποσοστά δακοπροσβολών σε συνδυασμό με τα αυξημένα επίπεδα υγρασίας και θερμοκρασίας που επικράτησαν κατά τη φθινοπωρινή περίοδο. Συνεπώς, το γλοιοσπόριο δεν είναι η βασική αιτία της υποβάθμισης του ελαιοκάρπου στην Κρήτη.
Για την προστασία του ελαιοκάρπου της επόμενης καλλιεργητικής περιόδου, ζωτικής σημασίας είναι ο αποτελεσματικός έλεγχος του δακοπληθυσμού και η μείωση των μυκητολογικών μολυσμάτων της τρέχουσας περιόδου, που επιτυγχάνεται με:
- επιμελημένα κλαδέματα ακόμη και στα ελαιόδενδρα που δεν πραγματοποιήθηκε η ελαιοσυλλογή,
- απομάκρυνση /ενσωμάτωση στο έδαφος των μολυσμένων-μουμιοποιημένων καρπών και
- την εφαρμογή κατάλληλών σκευασμάτων όπου απαιτείται, σύμφωνα πάντα με τις Γεωργικές Προειδοποιήσεις του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου.
