Στις 23 Ιουλίου 1974 η επτάχρονη δικτατορία της 21ης Απριλίου, υπό το βάρος της Τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, κατέρρευσε. Οι στρατιωτικοί παρέδωσαν την εξουσία στους πολιτικούς και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίστηκε πρωθυπουργός της χώρας, επικεφαλής της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» τις πρώτες πρωινές ώρες της 24ης Ιουλίου. Από την ημέρα αυτή αρχίζει η εποχή της «Μεταπολίτευσης», η λαμπρότερη, ίσως, περίοδος της πολιτικής ιστορίας του ελληνικού κράτους.
Όπως αναφέρει το sansimera.gr, η γενική επιστράτευση που κηρύχτηκε στις 21 Ιουλίου, μία ημέρα μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ήταν χαώδης και ανοργάνωτη και κατέδειξε την τραγική κατάσταση που βρισκόταν ο Ελληνικός Στρατός, μετά από επτά χρόνια δικτατορίας. Η κυβέρνηση Ανδρουτσόπουλου, που ήταν υποχείριο του «αόρατου δικτάτορα» Δημητρίου Ιωαννίδη, ήταν ανίκανη να πάρει σοβαρές αποφάσεις. Έτσι, η προσφυγή στους πολιτικούς ήταν μονόδρομος για τη στρατιωτική ηγεσία της χώρας.
Το πρωί της 23ης Ιουλίου, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Γρηγόριος Μπονάνος και οι αρχηγοί του Στρατού, αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και Αεροπορίας, αντιπτέραρχος Αλέξανδρος Παπανικολάου, σε σύσκεψη με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη διατύπωσαν την άποψη ότι είναι επιτακτική ανάγκη η ανάθεση της διακυβέρνησης της χώρας στους πολιτικούς. Στη συνέχεια, ο Γκιζίκης κάλεσε τον Ιωαννίδη και του ανακοίνωσε την απόφαση της ηγεσίας του στρατεύματος, χωρίς αυτός να αντιδράσει.
Στις 2 μετά το μεσημέρι κλήθηκαν σε σύσκεψη από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σημαίνουσες πολιτικές προσωπικότητες της προδικτατορικής περιόδου. Στη σύσκεψη συμμετείχαν οι αρχηγοί των δύο μεγαλυτέρων κομμάτων Παναγιώτης Κανελλόπουλος της ΕΡΕ και Γεώργιος Μαύρος της «Ενώσεως Κέντρου», καθώς και οι Ευάγγελος Αβέρωφ, Σπύρος Μαρκεζίνης, Γεώργιος Αθανασιάδης-Νόβας, Στέφανος Στεφανόπουλος, Πέτρος Γαρουφαλλιάς και Ξενοφών Ζολώτας. Η δικτατορία της 21ης Απριλίου είχε ήδη καταρρεύσει.
Στη σύσκεψη αποφασίστηκε ο σχηματισμός πολιτικής κυβέρνησης υπό τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος έλαβε προθεσμία έως τις 8 το βράδυ να ανακοινώσει τη σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου. Εν τω μεταξύ, ο Ευάγγελος Αβέρωφ, που προέκρινε τη λύση Καραμανλή, ήλθε σε επαφή με τον πρώην πρωθυπουργό, που ζούσε αυτοεξόριστος στο Παρίσι από το 1963, και του ζήτησε να επιστρέψει το ταχύτερο δυνατό στην Ελλάδα. Στις 6:30 το απόγευμα, ο Αβέρωφ, με υπόδειξη του Γκιζίκη, τηλεφώνησε στον Κανελλόπουλο και του ανακοίνωσε την άρση της εντολής που του είχε ανατεθεί.
Στις 8 το βράδυ επαναλήφθηκε η σύσκεψη με τους πολιτικούς αρχηγούς και επικυρώθηκε η απόφαση για την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας Βαλερί Ντ’ Εστέν διέθεσε πάραυτα το προσωπικό του αεροπλάνο για την άμεση επιστροφή του Καραμανλή, ο οποίος αφίχθη στο αεροδρόμιο του Ελληνικού στις 2 το πρωί της 24ης Ιουλίου κι έγινε δεκτός από ένα τεράστιο πλήθος πολιτών, που τον χαιρετούσε κυριολεκτικά ως ελευθερωτή. Στις 4 το πρωί, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ορκίστηκε πρωθυπουργός από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σεραφείμ, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη.
Το μεσημέρι της ίδιας μέρας ορκίστηκε το πρώτο κλιμάκιο της κυβέρνησής του, αποτελούμενο από πολιτικά πρόσωπα της δεξιάς και του κέντρου. Ο Καραμανλής δίσταζε να συμπεριλάβει στην κυβέρνηση «Εθνικής Ενότητας» πολιτικούς της Αριστεράς, για να μην προκαλέσει τους σκληροπυρηνικούς χουντικούς, που κατείχαν ακόμα καίρια πόστα στον κρατικό μηχανισμό. Στις 26 Ιουλίου συμπληρώθηκε η σύνθεση του υπουργικού συμβουλίου, με την ορκωμοσία του δευτέρου κλιμακίου της κυβέρνησης.
Αμέσως μετά ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα για την αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος: κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, απόλυση όλων των κρατουμένων, αμνήστευση όλων των πολιτικών αδικημάτων και απόδοση της ιθαγένειας στους πολίτες από τους οποίους την είχε στερήσει η δικτατορία του 1967. Στις άμεσες επιδιώξεις της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας συμπεριλαμβάνονταν η αποκατάσταση της δημοκρατικής ομαλότητας και η διαμόρφωση κλίματος εθνικής ενότητας, η αποδιοργάνωση του πλέγματος εξουσίας της δικτατορίας και η αποκατάσταση του πολιτικού ελέγχου στο στράτευμα, η προετοιμασία για τη διενέργεια εκλογών και η αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο.
Ο πολιτικός κόσμος για την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, με την ευκαιρία της 48ης επετείου αποκατάστασης της Δημοκρατίας, παρέστη στην εκδήλωση για τους ήρωες του αντιδικτατορικού αγώνα στα πρώην κρατητήρια των ΕΑΤ – ΕΣΑ στο Πάρκο Ελευθερίας και κατέθεσε στεφάνι στην προτομή του Σπύρου Μουστακλή.
Την κυρία Σακελλαροπούλου υποδέχθηκαν ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης και ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 Ευάγγελος Γκιουγκής.
To μήνυμα του Κυριάκου Μητσοτάκη για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας
Οι Έλληνες γιορτάζουμε, σήμερα, 48 χρόνια γόνιμης δημοκρατικής διαδρομής. Από εκείνες τις ιστορικές στιγμές της 24ης Ιουλίου του 1974 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής αποκαθιστούσε τη Δημοκρατία στην πατρίδα μας και μετά, η χώρα μας διανύει τη μεγαλύτερη περίοδο ομαλής κοινοβουλευτικής ζωής στους δύο αιώνες της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Σε λίγο μάλιστα, το Σύνταγμά μας θα είναι το μακροβιότερο στην Ιστορία του τόπου, με διάρκεια μεγαλύτερη ακόμη και εκείνου του 1864. Ένα ακόμη δείγμα της δύναμης που έχει η Δημοκρατία να διαρκεί και να ανανεώνεται.
Πολιτική σταθερότητα με ισχυρό Κράτος Δικαίου και ανάπτυξη με γεφύρωση των κοινωνικών διαφορών είναι μερικές μόνο από τις κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης. Καθόλου αυτονόητες για το νεαρό πολίτευμα του 1974. Καθόλου δεδομένες, όπως έδειξαν, αργότερα, τα χρόνια του λαϊκισμού και του διχασμού. Και βέβαια, καθόλου εύκολες απέναντι στις διαχρονικές εθνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.
Κι όμως, όλο αυτό το διάστημα, οι Ελληνίδες κι οι Έλληνες πετύχαμε να υπερβούμε δυσκολίες, βαδίζοντας στον δρόμο της Ευρώπης, της Ειρήνης και της Προόδου. Ώστε να έχουμε ξεπεράσει παγκόσμιες καταιγίδες όπως η πανδημία. Αλλά και πολλά ταυτόχρονα και σύνθετα στοιχήματα, όπως οι επιθετικές προκλήσεις γύρω από κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας.
Οπλισμένη με πείρα σχεδόν πέντε δεκαετιών, η Δημοκρατία μας καλείται, σήμερα, να αναμετρηθεί με νέα εξωγενή προβλήματα. Με κυρίαρχο, ασφαλώς, την ενεργειακή ανασφάλεια και την ακρίβεια που προκαλεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Στις ασύμμετρες αυτές απειλές, η Πολιτεία ξεδιπλώνει συνεχώς νέες απαντήσεις. Κι ενώ διεκδικεί ευρωπαϊκές λύσεις, προχωρεί σε εθνικές ενισχύσεις.
Ήδη η Ελλάδα διαθέτει ενεργειακή επάρκεια και μετατρέπεται σε κόμβο μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, όμως, θωρακίζει και τους πολίτες της με στοχευμένα μέτρα απέναντι στις ανατιμήσεις. Τα οφέλη από την ανάταξη της οικονομίας επιστρέφουν, έτσι, στην κοινωνία. Πάντα, όμως, με σχέδιο και ευθύνη που δεν θέτουν σε κίνδυνο τη συλλογική πρόοδο.
Αυτήν την ημέρα, τα μηνύματα των αγωνιστών κατά της Δικτατορίας γίνονται φάροι για τους μαχητές της σύγχρονης Δημοκρατίας. Μας καλούν να την προστατέψουμε από το ψέμα και τη δημαγωγία. Και να την βαθύνουμε με περισσότερα δικαιώματα. Να συνδυάσουμε την ελευθερία με την ευθύνη. Την ατομική στάση με την ενότητα. Και, κυρίως, τη συνέχεια της δημιουργικότητας με τη σιγουριά της σταθερότητας.
Τους ήρωες εκείνους, σήμερα τους θυμόμαστε. Τους τιμούμε και τους ακούμε. Πιο δυνατοί, ενωμένοι και αισιόδοξοι, οι Έλληνες προχωρούμε!
Νίκος Δένδιας: «Χρέος μας να διαφυλάξουμε την εθνική ενότητα»
«48 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Ελλάδα, την αφετηρία της Μεταπολίτευσης και της πιο ομαλής περιόδου στη σύγχρονη ιστορία της χώρας», αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε ανάρτησή του στο twitter.
«Χρέος μας σήμερα να διαφυλάξουμε την εθνική ενότητα και να προστατεύσουμε την Ελληνική Δημοκρατία από πάσης φύσεως κινδύνους», προσθέτει.
