– «Εάν αξιοποιηθεί το 40% των περιοχών αυτών, η οικονομική συνεισφορά μπορεί να φτάσει τα 2 δισ. ευρώ ετησίως, δημιουργώντας πάνω από 15.000 θέσεις εργασίας» αναφέρεται σε μελέτη της ΔιαΝΕΟσις.
– Η επισκεψιμότητα σε περιοχές Νatura μπορεί να συνυπάρξει με την προστασία τους
Σημαντικός πυλώνας της παγκόσμια προσπάθειας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας αποτελούν οι περιοχές Natura 2000, μέσα στις οποίες φιλοξενούνται χιλιάδες είδη φυτών και ζώων, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων και απειλούμενων ειδών.
Όμως η διαφύλαξη και η αξιοποίηση αυτών των περιοχών είναι ένα σύνθετο ζήτημα και απαιτεί ολιστική και βιώσιμη προσέγγιση.
Για τη σημαντικότητα των περιοχών Natura, καθώς και για τον σχεδιασμό αυτές οι περιοχές να αξιοποιηθούν υπό το πρίσμα της οικολογίας και του σεβασμού προς το περιβάλλον μίλησε στo κεντρικό δελτίο ειδήσεων της Τηλεόρασης CRETA η διευθύντρια ερευνών του οργανισμού ΔιαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση.
Η κ. Μακαντάση αναφέρθηκε τόσο στη δυνατότητα τουριστικής αξιοποίησης των περιοχών Natura, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν στην προσέλκυση περισσότερων τουριστών όσο και στον σχεδιασμό της ΔιαΝΕΟσις για την προστασία του περιβάλλοντος.
Όπως τόνισε η κ. Μακαντάση οι περιοχές Natura 2000 έχουν ιδιαίτερη οικολογική αξία, καθώς διατηρούν τη φυσική κληρονομιά και λειτουργούν ως καταφύγιο βιοποικιλότητας. Ωστόσο η προστασία τους δεν έρχεται σε σύγκρουση με την ανάπτυξη, αντίθετα όταν υπάρχει καλά σχεδιασμένη διαχείριση αυτές οι περιοχές μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομικά και στην κοινωνία.
«Έχουν μεγάλη αξία για τη βιοποικιλότητα οι περιοχές Natura, καθώς μέσα σε αυτές τις προστατευόμενες περιοχές φιλοξενούνται χιλιάδες είδη φυτών και ζώων, πολλά εκ των οποίων είναι σπάνια και απειλούμενα. Πολλοί αναρωτιούνται εάν μπορεί να αναπτυχθεί οικοτουρισμός σε αυτές τις προστατευόμενες περιοχές. Έχει παρατηρηθεί και διαπιστωθεί παγκοσμίως ότι όταν υπάρχει ένα σχέδιο ολιστικής ανάπτυξης αυτών των περιοχών τα οικονομικά οφέλη είναι μεγάλα για την κοινωνία, αλλά προστατεύει παράλληλα και το περιβάλλον», σημείωσε η κ. Μακαντάση.
Οικοτουρισμός και ολιστικό ρυθμιστικό πλαίσιο
Μια εναλλακτική μορφή τουρισμού αποτελεί ο οικοτουρισμός που μπορεί να αναπτυχθεί στις περιοχές Natura.
Με βάση τη μελέτη που έχει υλοποιήσει ο οργανισμός ΔιαΝΕΟσις, εάν αξιοποιηθεί το 40% των περιοχών αυτών, η οικονομική συνεισφορά μπορεί να φτάσει τα 2 δισ. ευρώ ετησίως, δημιουργώντας πάνω από 15.000 θέσεις εργασίας. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή προϋποθέτει έναν ολιστικό σχεδιασμό.
«Σε παλαιότερη μελέτη που είχαμε κάνει το 2017 είχαμε υπολογίσει ότι μπορεί ετησίως να αποφέρουν 2 δισεκατομμύρια ευρώ και πάνω από 15.000 θέσεις εργασίας, αν αξιοποιείται το 40% των περιοχών. Στη μελέτη είχαμε αναδείξει και το μεγάλο κρίσιμο θέμα της διαχείρισης αυτών των προστατευόμενων περιοχών».
Το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό προβλέπει την ανάπτυξη αυτών των περιοχών με σεβασμό στο περιβάλλον, απορρίπτοντας το παραδοσιακό μοντέλο του μαζικού τουρισμού και της άναρχης τουριστικής ανάπτυξης που έχουν ήδη προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.
Η πλέον βιώσιμη επιλογή, όπως επεσήμανε η κ. Μακαντάση είναι οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο οικοτουρισμός.
«Στο ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό προβλέπεται η ανάπτυξη αυτών των περιοχών με σεβασμό στο περιβάλλον. Το παραδοσιακό μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης πλέον δεν είναι βιώσιμο. Ο υπερτουρισμός, που παρατηρείται και η άναρχη τουριστική ανάπτυξη ασκεί πίεση σε όλες τις κατευθύνσεις. Είναι πολύ σημαντικό να δούμε ποιες άλλες ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού μπορούμε να αξιοποιήσουμε στη χώρα μας και μία από αυτές είναι ο τουρισμός σε αυτές τις προστατευόμενες περιοχές, πάντα σε συνυφασμό με την προστασία του περιβάλλοντος».
Αναφερόμενη στο έργο του οργανισμού ΔιαΝΕΟσις η κ. Μακαντάση τόνισε: «Κάναμε μία ειδική μελέτη σε συνεργασία με τον ΟΦΥΠΕΚΑ και με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και προτείνεται ένα ολιστικό σχέδιο ανάπτυξης για αυτές τις περιοχές, για την αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών Natura 2000. Τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ΔιαΝΕΟσις έχουμε κάνει έρευνες και έχουμε ασχοληθεί με κοινωνικοοικονομικά θέματα, περιβαλλοντολογικά, που αφορούν την κλιματική αλλαγή και τη διαχείριση νερού. Το 80% της κατανάλωσης νερού πηγαίνει στην αγροτική παραγωγή και το 40-45% το διαχειρίζονται οι οργανισμοί εγγείων βελτιώσεων. Επίσης έχουμε κάνει έρευνες για την κυκλική οικονομία και πάνω σε αυτό πρόκειται να δημοσιεύσουμε μία έρευνα για τα υγρά απόβλητα στην Ελλάδα. Ο χωροταξικός σχεδιασμός είναι ένα κρίσιμο ζήτημα για την ανάπτυξη».
Το ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο ορίζει ποιές είναι οι επιτρεπόμενες δράσεις μέσα σε αυτές τις περιοχές και τι προσέλευση μπορούν να έχουν, τονίζει η κ. Μακαντέση.
«Σε κάποιες από αυτές τις περιοχές κάποια ζώα αναπαράγονται και μπορεί να είναι εφικτή η επισκεψιμότητα κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Έχει παρατηρηθεί και είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι όταν περιποιούμαστε αυτές τις περιοχές, τις προστατεύουμε με τη συμμετοχή της κοινωνίας στην προστασία και την αξιοποίηση, τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα και από το ζήτημα προστασίας αυτών των περιοχών από φυσικές καταστροφές. Εάν τις αφήσουμε χωρίς να υπάρχει πλαίσιο, λέγοντας ότι είναι περιοχές του δικτύου Natura, αυτό μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα γιατί δεν λειτουργούμε προνοητικά και προληπτικά σε φαινόμενα φυσικών καταστροφών λόγω της κλιματικής αλλαγής».
Σχεδιασμός ΔιαΝΕΟσις – Καλές πρακτικές
Για τον σχεδιασμό της ΔιαΝΕΟσις στην αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών με καλές πρακτικές αναφέρθηκε η κ. Μακαντάση, πέρα από έναν ολιστικό σχεδιασμό διαχείρισης που να συμμετέχουν οι φορείς και οι τοπικές κοινωνίες: «Ένα ακόμη θέμα που αναδεικνύεται είναι το ζήτημα του capacity building, δηλαδή το πως κανείς χτίζει τις δεξιότητες των ανθρώπων που ασχολούνται με το κομμάτι του τουρισμού, δηλαδή εργατικό δυναμικό που έχει ειδικές γνώσεις με τις προστατευόμενες περιοχές, αλλά και γνώσεις που έχουν να κάνουν με την προώθηση και τα ζητήματα μάρκετινγκ αυτών των περιοχών».
Η αυξημένη επισκεψιμότητα στις περιοχές Natura μπορεί να συνυπάρξει με την προστασία τους, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχουν ξεκάθαροι κανόνες και όρια. Το ρυθμιστικό πλαίσιο καθορίζει τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και τα χρονικά περιθώρια επισκεψιμότητας, ώστε να διασφαλίζεται η αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.
«Υπάρχει μία αναγκαιότητα ενίσχυσης του ισχύοντος πλαισίου διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, μία διασφάλιση της ενεργού συμμετοχής όλων των εμπλεκόμενων φορέων και ομάδων συμφερόντων στην τουριστική ανάπτυξη των προστατευόμενων περιοχών. Το ζήτημα του capacity building, την ολοκλήρωση του ρυθμιστικού και κανονιστικού πλαισίου γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές, καθώς και πως αξιοποιούμε αποτελεσματικά όλους αυτούς τους ευρωπαϊκούς, αλλά και ελληνικούς πόρους και το πώς υλοποιούνται τα ειδικά προγράμματα προβολής αυτών των περιοχών, έτσι ώστε ουσιαστικά να ικανοποιήσουμε τον σύγχρονο τουρίστα, ο οποίος έχει πολλά κίνητρα στους προορισμούς που επιλέγει. Πρέπει να δούμε τις σύγχρονες ανάγκες του τουρίστα».
Η μελέτη της ΔιαΝΕΟσις – είναι διαθέσιμη διαδικτυακά – αποτελεί έναν οδηγό για το πώς οι περιοχές Natura μπορούν να μετατραπούν σε παραδείγματα βιώσιμης ανάπτυξης, διατηρώντας παράλληλα την περιβαλλοντική τους αξία.
«Η μελέτη που υλοποιούμε έχει οκτώ παραδείγματα και 250 σελίδες, είναι σαν μια εργαλειοθήκη. Έχουμε το παράδειγμα της Αλοννήσου, το εθνικό πάρκο Χελμού, την Ελαφόνησο, τη λίμνη Κερκίνη, το εθνικό πάρκο λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου, το εθνικό πάρκο Ολύμπου. Για όλα αυτά υπάρχει μία εργαλειοθήκη για το τι μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτές τις περιοχές, τι καλές πρακτικές, έτσι ώστε περιοχές με παρόμοια χαρακτηριστικά να δουν τι γίνεται στις περιοχές».
Επιμέλεια: Μαγδαλήνη Κουντουνιώτη
