Η θεσμική ρύθμιση των περιοχών Natura αποτελεί προτεραιότητα, προκειμένου να υπάρξει μια βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς φθορές στο φυσικό περιβάλλον
Στο στάδιο έγκρισης από το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες (ΕΠΜ) για τις περιοχές Natura 2000 της Κρήτης, καθώς και το σχέδιο διαχείρισής τους, με τις δύο μελέτες που αφορούν το Ανατολικό και το Δυτικό τμήμα του νησιού να εκτιμάται ότι θα εγκριθούν το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Το 1/3 της συνολικής έκτασης της Κρήτης εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000, καθιστώντας την ορθολογική διαχείρισή τους απαραίτητη για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας των περιοχών αυτών.
Οι ΕΠΜ καθορίζουν τις χρήσεις γης, τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και τους όρους προστασίας, ενώ ταυτόχρονα θέτουν το πλαίσιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ήπια τουριστική αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών.
Την εκπόνηση των μελετών έχει αναλάβει η εταιρεία ΟΙΚΟΜ ΕΠΕ που συνεργάζεται με ειδικούς επιστήμονες, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και το Πανεπιστήμιο Πατρών, με την ομάδα να αποτελείται από περίπου 30 άτομα, εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
Οι μελέτες έχουν ολοκληρωθεί, ενώ και οι διαχειριστικές προτάσεις έχουν κατατεθεί, έπειτα και από τις διαβουλεύσεις με τους δήμους της εκάστοτε περιοχής στο δίκτυο Natura, ανέφερε μεταξύ άλλων ο διευθυντής της αναδόχου εταιρείας Βαγγέλης Παππάς, μιλώντας στα «Ρ.Ν.», τονίζοντας ότι έχουν συμπεριληφθεί στις μελέτες και οι περισσότερες από τις τεκμηριωμένες προτάσεις των δήμων.
Όπως σημείωσε ο κ. Παππάς: «Η πρώτη μελέτη βγήκε σε διαβούλευση του 2022, ενώ η δεύτερη το 2023. Μετά τη διαβούλευση υπήρχε έναν χρόνος για προτάσεις, συμφωνίες, διαφωνίες, διορθώσεις, συνεννοήσεις. Συζητήσαμε με αρκετό κόσμο και με τους δήμους, ενσωματώσαμε τις περισσότερες τεκμηριωμένες προτάσεις, εάν όχι όλες. Δεν είναι μια απλή μελέτη, είναι μια μελέτη που καθορίζει χρήσεις, έχει αποτέλεσμα στην ανάπτυξη μιας περιοχής και επειδή οι δήμοι δεν έχουν την εξειδίκευση και όλο το προσωπικό που απαιτείται, είναι μια διαδικασία που πηγαίνει λίγο αργά, πρέπει να εξηγηθεί και να κατανοηθεί. Είναι κι αυτό ένα ζήτημα που καθυστερεί αυτές τις μελέτες», ενώ σημείωσε για την τελική έγκριση και εφαρμογή τους: «Η δική μου εκτίμηση είναι ότι το πρώτο εξάμηνο του 2025 θα εγκριθούν οι ΕΠΜ, και από εκεί και πέρα το Προεδρικό Διάταγμα έχει έναν χρόνο διαβούλευσης και ωρίμανσης, κάτι το οποίο μπορεί να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025 ή το 2026».
Από τη μεριά της Περιφέρειας Κρήτης ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος, Νίκος Ξυλούρης, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε ότι: «Ως περιφέρεια έχουμε συμφωνήσει με τις μελέτες και έχουμε κάνει τις παρατηρήσεις τις οποίες έχει αποδεχτεί ο μελετητής και τις έχουν σε γενικές γραμμές αποδεχτεί και το υπουργείο και περιμένουμε την έγκρισή τους».
Τι προβλέπουν οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες στο νησί
Οι ΕΠΜ καθορίζουν ζώνες προστασίας με βάση τη χλωρίδα, την πανίδα και τη φυσική αξία των περιοχών. Σε ορισμένες ζώνες δεν επιτρέπονται τουριστικές υποδομές, αλλά επιτρέπεται η επισκεψιμότητα και η ήπια τουριστική διαχείριση.
Για παράδειγμα, στο φαράγγι της Σαμαριάς δεν επιτρέπεται η κατασκευή τουριστικών εγκαταστάσεων, όμως επιτρέπεται η προσέλευση επισκεπτών μέσω οργανωμένων διαδρόμων, τόνισε ο κ. Παππάς: «Η φιλοσοφία των ΕΠΜ στο κομμάτι της αξιοποίησης των σημαντικών περιοχών και της προστασίας τους είναι να ενταχθούν με δεσμεύσεις, αλλά και συμμετοχή, οι ίδιοι οι ιδιώτες του τουριστικού τομέα. Προσπαθούμε να έχουμε μια τουριστική ανάπτυξη των υποδομών σε ζώνες που δεν θα επιβαρύνουν το φυσικό περιβάλλον σημαντικά, θέτοντας παράλληλα και των ιδιωτικό τομέα να συμμετέχει με κάποιον τρόπο στη διατήρηση και στην υποστήριξη της διαχείρισης αυτών των περιοχών, γιατί είναι σημαντικές και για τους ίδιους. Θα πρέπει όσοι «καρπώνονται» στοιχεία μιας προστατευόμενης περιοχής, και έχουν ένα οικονομικό όφελος, ένα τμήμα αυτού του οφέλους με κάποιον τρόπο να το επιτρέψουν, ώστε αυτός ο χώρος να συνεχίζει να μπορεί να παράξει αυτά τα αποτελέσματα. Εάν πάψουν να υπάρχουν τα σημαντικά είδη, δεν θα υπάρχει επισκεψιμότητα. Ειδικά για την Κρήτη, έχει μεγάλη σημασία, γιατί είναι καθοριστικός ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίζεται η ύπαιθρος και το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη τουρισμού».
Η εφαρμογή της μελέτης θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για τους επενδυτές
Η εφαρμογή της μελέτης αναμένεται να αποσαφηνίσει το πλαίσιο επενδύσεων, μειώνοντας την αβεβαιότητα και διευκολύνοντας τις διαδικασίες αδειοδότησης.
Σύμφωνα με τον κ. Παππά, η δημιουργία σαφών ζωνών επιτρέπει στους επενδυτές να γνωρίζουν εκ των προτέρων τις δυνατότητες και τους περιορισμούς κάθε περιοχής: «Η εφαρμογή της μελέτης θα ξεκαθαρίσει κάποια πράγματα. Θα ξεκαθαρίσει για τους επενδυτές το πλαίσιο των δυνατοτήτων των επενδύσεών τους. Θα μειώσει όσο αυτό είναι δυνατόν το ρίσκο της επένδυσης. Θα ξέρουν σε μια συγκεκριμένη περιοχή τι μπορούν να κάνουν, βεβαίως, έπειτα και από αδειοδότηση. Όμως θέτει ένα πλαίσιο για το τι μπορεί να κάνει και με βάση αυτό μπορεί να προσαρμόσει την επένδυσή του, ώστε να πάει στη διαδικασία αδειοδότησης. Άρα βοηθάει και τον επενδυτή καθορίζοντας τους όρους, βοηθάει και τις υπηρεσίες, καθώς γνωρίζουν σε κάποιες ζώνες δεν χρειάζεται να συζητήσουν τίποτα, δεν επιτρέπεται».
Διπλασιασμός των αφίξεων τουριστών τα επόμενα χρόνια στην Κρήτη – Επιτακτική η ανάγκη θέσπισης κανόνων
Η θεσμική ρύθμιση των περιοχών Natura αποτελεί προτεραιότητα, προκειμένου να υπάρξει μια βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς φθορές στο φυσικό περιβάλλον.
Όπως επεσήμανε ο κ. Παππάς, τα επόμενα χρόνια οι αφίξεις των τουριστών αναμένεται να διπλασιαστούν λόγω του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι, με την ανάγκη θέσπισης κανόνων που θα διαφυλάξουν την ποιότητα του τουρισμού και θα αποτρέψουν τη φθορά του φυσικού πλούτου να είναι επιτακτική: «Πρέπει να πάμε σε μια φάση να ολοκληρωθεί η θεσμική ρύθμιση των περιοχών Natura, είναι προς όφελος όλων. Πρέπει να πάμε στο επόμενο βήμα, δηλαδή να σχεδιάζουμε σε έναν χώρο που να ξέρουμε τους όρους του παιχνιδιού. Με το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι και με τις εκτιμήσεις που υπάρχουν μιλάμε για διπλασιασμό των αφίξεων στα επόμενο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι πέρα από όλα τα υπόλοιπα χρειάζεται να διαχειριστούμε και να βάλουμε μια προστασία στους πόρους μας, και το φυσικό περιβάλλον είναι ένας πόρος και για τον τουρισμό. Πρέπει να το κάνουμε τώρα αυτό ώστε να μπορέσουμε να υποδεχτούμε και να βάλουμε κάποιους όρους διατηρώντας και μια ποιότητα τουρισμού. Κακό τουρισμό εύκολα αναπτύσσουμε, ο οποίος μετά καταστρέφει την περιοχή και παύει να υφίστανται».
Τι προβλέπεται για το Ρέθυμνο
Όσον αφορά στο Ρέθυμνο, όπως επεσήμανε ο κ. Ξυλούρης, στις ζώνες 3 και 4, Ζώνη Διατήρησης Οικοτόπων και Ειδών και Ζώνη Βιώσιμης Διαχείρισης Φυσικών Πόρων αντίστοιχα, προβλέπεται στο πλαίσιο της τουριστικής αξιοποίησης η δημιουργία καταλυμάτων μέχρι 150 κλίνες, καθώς και αναψυκτήρια έως 100 τ.μ. και επιχειρήσεις εστίασης μέχρι 200 τ.μ., δηλαδή επιχειρήσεις μικρής εμβέλειας.
Στις ζώνες 3 και 4 είναι στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης το Κουρταλιώτικο Φαράγγι, Μονή Πρέβελη και η ευρύτερη περιοχή, το Πρασσανό Φαράγγι, Πατσός, Σφακορύακο ρέμα, παραλία Ρεθύμνου και η εκβολή Γεροποτάμου, Περιβόλια, Σωρός – Αγκάθι – Κέδρος, Όρος Ψηλορείτης (νοτιοδυτικό τμήμα).
Συγκεκριμένα επεσήμανε: «Η πρόβλεψη για το Ρέθυμνο είναι οι ζώνες 3 και 4 μπορούν να αξιοποιηθούν τουριστικά με σεβασμό και προστασία του περιβάλλοντος με μικρές μονάδες ».
Ήπια τουριστική αξιοποίηση των ορεινών περιοχών
Η μελέτη θέτει όρια στις μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας, με τον στόχο να είναι η δημιουργία μικρών μονάδων. Όπως σημείωσε ο κ. Ξυλούρης: «Η λογική που βάζει η μελέτη για την αξιοποίηση των περιοχών Natura είναι: «όχι» σε μεγάλες παραγοντικές μονάδες, «όχι» σε δραστηριότητες που ξεπερνούν τα οικονομικά μεγέθη της περιοχής. Αφορά σε χαμηλού μεγέθους επαγγελματική δραστηριότητα, άρα αυτοί που θα κάνουν επαγγελματική δραστηριότητα στην περιοχή, θα είναι κάτοικοι της περιοχής ή οικονομική δραστηριότητα από άλλους σε μικρότερο μέγεθος για να μην προκαλέσουμε βίαιη τουριστική ανάπτυξη και φτάσουμε σε περιοχές που είναι η κύρια δραστηριότητα και το περιβάλλον έχει καταπατηθεί χτίζοντας μεγάλες μονάδες. Η λογική είναι να χτίσουμε μικρά οικοδομήματα, μικρού ή μεσαίου μεγέθους και κυρίως να έχουν μια προσαρμογή στο περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο δεν καταπονούμε το περιβάλλον και το προστατεύουμε. Αυτοί που θα κάνουν μια τέτοια δραστηριότητα δεν προσδοκούν να φτάσουν τα οικονομικά τους μεγέθη σε τεράστια ύψη. Έχουν μια άλλη ευαισθησία και λογική πως να αναδείξουν την περιοχή τους, να προστατευόσουν το περιβάλλον της περιοχής τους και βέβαια να κερδίσουν».
Επιδοτήσεις σε επαγγελματίες του οικοτουριστικού τομέα
Οι επαγγελματίες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στον οικοτουρισμό θα μπορούν να αξιοποιήσουν χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το πρόγραμμα Leader, το ΠΕΠ Κρήτης και τον Αναπτυξιακό Νόμο, σύμφωνα με τον κ. Ξυλούρη: «Το πρώτο στάδιο για κάποιον επιχειρηματία είναι εάν προβλέπεται σύμφωνα με τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες μια τέτοια δραστηριότητα ανάλογα την περιοχή. Αφού προβλέπεται και πάρει την περιβαλλοντική έγκριση πάει στο αντίστοιχο αναπτυξιακό εργαλείο το οποίο μπορεί να είναι το Leader της περιοχής ή το ΠΕΠ Κρήτης ή εάν είναι μεγαλύτερη επένδυση να πάει στον Αναπτυξιακό Νόμο. Δεν σημαίνει ότι εάν επιτρέπεται από την ΕΠΜ μια δραστηριότητα είναι εξασφαλισμένα τα χρήματα. Εάν όμως δεν επιτρέπεται δεν μπορεί να μπει σε Αναπτυξιακό Νόμο. Τα παραπάνω είναι τα τρία κύρια εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς, αλλά προϋπόθεση είναι να έχει τη σύμφωνη γνώμη της ΕΠΜ, να προβλέπεται αυτού του είδους δραστηριότητα».
