Tις θέσεις του συνδυασμού της για την νέα κανονιστική της παλιάς πόλης εν όψει της συζήτησης του θέματος στο Δημοτικό Συμβούλιο γνωστοποιεί η επικεφαλής της μείζονος αντιπολίτευσης Ειρήνη Κουτσαλεδάκη. Στο κείμενο της ασκεί κριτική στην πολιτική που ακολουθεί η δημοτική αρχή και επισημαίνει ότι χρειάζεται ολιστικός σχεδιασμός και διαχείριση του ιστορικού κέντρου.
Αναφέρει χαρακτηριστικά η κ Κουτσαλεδάκη:
“Το δίλημμα ανάμεσα στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και στην ευκαιριακή διαχείριση του δημόσιου χώρου δεν είναι νέο. Έχει τεθεί με έμφαση στο παρελθόν, χαρακτηριστικά από τον Δημήτρη Αρχοντάκη, ο οποίος επέλεξε τον δρόμο της ευθύνης και της προστασίας της Παλιάς Πόλης, όταν η εύκολη λύση ήταν το «γκρέμισμα και η αντιπαροχή». Μια απλή βόλτα στο γειτονικό Ηράκλειο αρκεί για να αντιληφθεί κανείς τι διασώθηκε χάρη σε αυτήν την πολιτική.
Αυτή η προσπάθεια είχε δύο βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά: γενναιότητα και όραμα. Δυστυχώς, αυτά ακριβώς λείπουν σήμερα από τη νέα Κανονιστική Ρύθμιση της Παλιάς Πόλης, η οποία, μάλιστα, έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται μερικώς από «συστημικούς» καταστηματάρχες, προτού καν εγκριθεί επίσημα.
Πώς φτάσαμε ως εδώ; Ήδη από την προηγούμενη δημοτική περίοδο ξεκίνησε η διαδικασία διαμόρφωσης μιας νέας κανονιστικής, μέσα από συνεργασία με:
Την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου
Τον Σύλλογο Κατοίκων Παλιάς Πόλης
Την Αστυνομική Διεύθυνση, την Τροχαία, την Πυροσβεστική και το ΕΚΑΒ
Τον Σύλλογο Ξενοδόχων, τον Εμπορικό Σύλλογο και τον Σύλλογο Εστίασης & Αναψυχής
Το Τμήμα Πολιτικής Προστασίας του Δήμου και τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών
Το Τμήμα Πολιτισμού του Δήμου
Ωστόσο, η τελική εισήγηση της δημοτικής αρχής δεν έχει καμία σχέση με το πνεύμα της διαβούλευσης και της πρότασης που επεξεργάστηκε η προηγούμενη δημοτική αρχή. Με απλά λόγια, η “Νέα Αντίληψη” αναιρεί τον ίδιο της τον εαυτό. Δεν το λέμε εμείς, αλλά ο κ. Κρεβετζάκης, συνεργάτης που είχε επιλέξει ο ίδιος ο κ. Μαρινάκης για να αναλάβει το σχετικό εγχείρημα. Τι αγνοήθηκε από τη συζήτηση; Η αρχική πρόταση περιλάμβανε σημαντικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση του πολιτιστικού χαρακτήρα της Παλιάς Πόλης, όπως:
Την εξαγορά του κτιρίου της Εθνικής Τράπεζας στην οδό Τσουδερών για τη στέγαση του Δημαρχείου και της αίθουσας Δημοτικού Συμβουλίου.
Τη μακροχρόνια μίσθωση του κινηματογράφου “Καρτάλειον” και τη μετατροπή του σε χώρο πολιτισμού.
Την παραχώρηση ή εξαγορά του κτιρίου του ΕΟΜΜΕΧ από το ΤΑΙΠΕΔ.
Την ανανέωση της παραχώρησης και αναδιαμόρφωση του Εικαστικού Παιδότοπου.
Τη μεταφορά των υπηρεσιών της Διεύθυνσης Πολιτισμού στα κτίρια της Πλατείας Μικρασιατών.
Την ανάδειξη του Τουρκικού Σχολείου .
Φαίνεται, όμως, πως μια ακόμη θητεία δεν ήταν αρκετή για τον κ. Μαρινάκη ώστε να ασχοληθεί με αυτά τα έργα. Ή, ίσως, δεν ήταν αρκετά “εμβληματικά” για τις πολιτικές του προτεραιότητες.Τι ήταν, όμως, αρκετά σημαντικό; Αυτό που σίγουρα πρόλαβε να κάνει, ειδικά κατά την προεκλογική περίοδο, ήταν να περιοδεύσει σπιθαμή προς σπιθαμή την Παλιά Πόλη, διαφημίζοντας τη νέα Κανονιστική Ρύθμιση. Μια κανονιστική που κάποιοι καταστηματάρχες γνώριζαν τόσο καλά εκ των προτέρoν, ώστε έσπευσαν να την εφαρμόσουν προτού καν ψηφιστεί!
Όμως, μετά απ όλα αυτά, έχει φτάσει η ώρα να συζητηθεί η νέα «κανονιστική» ρύθμιση για την Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου. Από τις 15 Ιανουαρίου 2023, έχουν λήξει οι παρατάσεις για την επέκταση τραπεζοκαθισμάτων σε δημόσιους χώρους, οι οποίες είχαν δοθεί λόγω της πανδημίας. Παρότι ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι το θέμα θα είχε συζητηθεί νωρίτερα, η συζήτηση εκκρεμεί.
Το Ρέθυμνο, μια πόλη που συνδυάζει παράδοση και ιστορία με τη σύγχρονη ζωή, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς της Κρήτης. Είναι αδήριτη ανάγκη η κανονιστική ρύθμιση της Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου να μην περιοριστεί ΜΟΝΟ στη διαχείριση των παραχωρήσεων δημόσιου χώρου, ΑΛΛΑ να αποτελέσει ένα συνολικό πλαίσιο στρατηγικού σχεδιασμού εξ αρχής δυναμικά εξελίξιμου στο χρόνο και τις συγκυρίες, αλλά και πλαίσιο κανόνων που θα διασφαλίζει, υποστηρίζει :
-Την προστασία της Πολιτιστικής και Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς της ,κέντρα Πολιτισμού αλλά και Υπηρεσίες .
-Την ισορροπία μεταξύ Κατοικίας ,Επιχειρηματικότητας και Τουρισμού και εξασφάλιση αρμονικά βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης των .
-Τους Επαγγελματικούς χώρους και το Εμπόριο σε αυτήν .
-Τα κτίρια της Εκπαίδευσης, τα Ερευνητικά Κέντρα του Πανεπιστημίου Κρήτης σε αυτήν.
-Τα κτίρια που υποστηρίζουν την Υγεία ,τα ΚΑΠΗ αλλά και τον Εθελοντισμό.
-Τις Διοικητικές Υπηρεσίες (Αστυνομίας-Εμπορικού Βιομηχαν. Επιμελητηρίου που υφίσταται εκεί κτλπ) .
-Τα κτίρια Μητροπόλεως και τις εκκλησίες.
-Τις αθλητικές εγκαταστάσεις που βρίσκονται μέσα της ή σε άμεση γειτνίαση της.
Περιοχή Προστασίας και Όροι Δόμησης
Η Παλιά Πόλη του Ρεθύμνου έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή προστασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι όροι δόμησης πρέπει να είναι αυστηροί, ώστε να διατηρηθεί η παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Ωστόσο, παρατηρούνται αποκλίσεις, καθώς:
Δεν τηρούνται πάντα οι κανόνες που αφορούν το ύψος των κτιρίων και τη χρήση παραδοσιακών υλικών.
Αρχαιολογικοί Χώροι και Ιστορικά Μνημεία
Η πόλη διαθέτει πλούσια ιστορική κληρονομιά, με μνημεία όπως η Φορτέτζα, οι βενετσιάνικες εκκλησίες και οι Κρήνες Rimondi. Παρότι υπάρχουν αυστηροί κανονισμοί για την προστασία τους, στην πράξη:
Παρατηρείται κατάληψη δημόσιων χώρων σε βαθμό που περιορίζει την πρόσβαση σε αυτά .
Η τουριστική προβολή των μνημείων δεν αποτελεί προτεραιότητα της Δημοτικής Αρχής με τρανταχτό παράδειγμα η Κρήνη Rimondi που μόλις διακρίνεται από τα τραπεζοκαθίσματα της πλατείας ,ενώ τα σκίαστρα σε άμεση γειτνίαση αυτής, την προσβάλλουν .
Η επισκεψιμότητα δεν ενισχύεται με οργανωμένες παρεμβάσεις, αλλά αντίθετα, συχνά καταλήγει να εμποδίζεται από άναρχες τοποθετήσεις τραπεζοκαθισμάτων και εμπορεύματα
Δημόσιος Χώρος και βαδισιμότητα
Τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος επιτρέπεται να λειτουργούν μόνο στο ισόγειο, βάσει του Π.Δ. 1985, χωρίς να έχει εξεταστεί η επέκταση τους σε ορόφους, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, περιορίζοντας τους εξωτερικούς χώρους .Οι εσωτερικοί χώροι να λειτουργούν μόνο με θωράκιση προδιαγραφών ηχομονωτικής κάλυψης για την αδειοδότησή τους.
Οι παραχωρήσεις εξωτερικών χώρων πρέπει να βασίζονται σε μια ολοκληρωμένη μελέτη βιώσιμης ανάπτυξης που σέβεται τις προδιαγραφές δυνατότητας ανάπτυξης τραπεζοκαθισμάτων βάσει άδειας λειτουργίας Υγειονομικού.
Η διαχείριση του δημόσιου χώρου αποτελεί βασικό στοιχείο για τη λειτουργικότητα και την εικόνα της Παλιάς Πόλης. Ωστόσο:
Η ανεξέλεγκτη κατάληψη των δρόμων από καταστήματα περιορίζει δραματικά την κίνηση πεζών και ΑμεΑ.
Απουσιάζει ολοκληρωμένη μελέτη από ειδικούς (αρχαιολόγους, πολεοδόμους, οικονομολόγους) για μια βιώσιμη ισορροπία μεταξύ κατοικίας, επιχειρηματικότητας και Τουρισμού.
Οι κάτοικοι μειώνονται διαρκώς, καθώς δεν υπάρχουν κίνητρα για μόνιμη διαμονή.
Δεν υπάρχει οργανωμένος σχεδιασμός για φορτοεκφορτώσεις, κάτι που οδηγεί σε κυκλοφοριακή συμφόρηση.
Ένα ουσιαστικό βήμα προς τη βελτίωση της κατάστασης θα ήταν:
-Καθορισμός ζωνών χρήσεων με ισόρροπη ήπια ανάπτυξη που αρμόζει στο χαρακτήρα της .
-Εφαρμογή δακτυλίου για τον περιορισμό της κυκλοφορίας στο ιστορικό κέντρο.
-Δημιουργία χώρων στάθμευσης για τους κατοίκους.
– Επιβολή διαδρόμων ελάχιστου πλάτους τουλάχιστον 2 μ. για την ασφαλή διέλευση πεζών και ΑμεΑ στα στενά της αλλά και οχημάτων Πρώτων Βοηθειών ,Αστυνομίας, Πυροσβεστικής .
Ηχορύπανση και Περιβαλλοντικοί Όροι
Η άναρχη ανάπτυξη επιχειρήσεων εστίασης έχει οδηγήσει σε προβλήματα ηχορύπανσης και αλλοίωσης του χαρακτήρα της πόλης. Επιπλέον, η περιβαλλοντική διαχείριση παραμένει ελλιπής:
Τα απορρίμματα δεν διαχειρίζονται σωστά, ενώ απουσιάζουν δημόσιες τουαλέτες και τακτικές απολυμάνσεις.
Τα παλιά κτίρια εγκαταλείπονται, χωρίς κίνητρα ανακαίνισης, αποτελώντας εστία μόλυνσης ,παραβατικότητας αλλά και επικινδυνότητας .
Απαραίτητα μέτρα:
– Έλεγχος ηχορύπανσης και επιβολή κανόνων χρήσης ηχομονωτικών υλικών .
– Στρατηγική για τη βιώσιμη ανακαίνιση των ιστορικών κτιρίων, αναδειξη με φωτισμό παλαιών ιστορικών κτισμάτων .
– Τακτική συντήρηση και καθαρισμός δημόσιων υποδομών.
Αναπτυξιακή Προοπτική ή Άναρχη Διεύρυνση Παραχωρήσεων;
Η νέα κανονιστική ρύθμιση ευαγγελίζεται την «οργάνωση» της κατάστασης, αλλά στην πραγματικότητα ενισχύει την ήδη βεβαρημένη εικόνα της Παλιας πόλης, καθώς:
Δε στηρίζεται σε μια ολοκληρωμένη μελέτη σχεδιασμού, ανάδειξης στο σύνολο των λειτουργιών της , από διεπιστημονικού χαρακτήρα σύνθεσης μελετητών.
Οι νέες προτεινόμενες παραχωρήσεις μοιάζουν περισσότερο με προεκλογικές δεσμεύσεις παρά με ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης αφού γίνονται αποσπασματικά .
Δεν υπάρχουν επίσημες εγκρίσεις από τις αρμόδιες αρχές, παρά μόνο έμμεσες αναφορές τους .Οι επισημάνσεις Φορέων όπως των κατοίκων της Παλιάς πόλης αλλά και του Σωματείου ΑΜΕΑ κρούουν τον κώδωνα της παραμέλησης και της υποβάθμισης της ποιότητας ζωής σε αυτήν, που δεν μπορούμε να προσπεράσουμε.
Οι πλατείες που στο παρελθόν θεωρούνταν αδιαπραγμάτευτα κοινόχρηστοι χώροι τώρα παραχωρούνται για εκμετάλλευση αποσπασματικά
Η αστυνόμευση και οι έλεγχοι να εξελίσσονται καθ όλη τη διάρκεια του έτους, με στελέχωση της Δημοτικής Αστυνομίας. Οι Υπηρεσίες ελέγχου των καταστημάτων θα πρέπει να ενημερώνονται και να ενημερώνουν με σύστημα ενημέρωσης on-line από το γραφείο καταστημάτων του Δήμου .
Η Παλιά Πόλη σε Κρίσιμο Σταυροδρόμι
Το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι: Τι βιώσιμη Παλιά Πόλη θέλουμε , αν δεν αφουγκραστούμε τα προβλήματα της ,τη σημερινή κατάσταση της μετά από έρευνα, αλλά και το όραμα για το αύριο αυτής;
Η απουσία μιας ευρύτερης στρατηγικής καθιστά δύσκολο να εγγυηθούμε ότι η «νέα» προτεινόμενη κανονιστική θα βελτιώσει πραγματικά την κατάσταση. Για αυτόν τον λόγο, εκφράζουμε επιφυλακτικότητα στους χειρισμού αντιμετώπισης αυτής της πρότασης που εξετάζει και προτείνει μόνο για ένα άξονα δραστηριοποίησης που την αφορά, και όχι στη συνολική αναβάθμιση ποιότητας ζωής της Παλιάς Πόλης ,τον Πολιτισμό, την κατοικία, το εμπόριο, την επιχειρηματικότητα ,τον τουρισμό, την εκπαίδευση, τον αθλητισμό, κτλπ.
Και για να μην θεωρηθεί ότι στεκόμαστε αντίθετοι στην επιχειρηματική πρωτοβουλία σε επίπεδο παλιάς πόλης ξεκαθαρίζουμε ότι θα θέλαμε και το λέμε δημοσία – μια ενιαία αισθητική προσέγγιση και λογική για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Σοχώρα, στην Πλατεία Μικρασιατών και στην πλατεία Τίτου Πετυχάκη. Αν φοβούνται το διάλογο και τις αντιδράσεις στη νέα αντίληψη ας θυμηθούν πώς πέτυχαμε στο ενετικό Λιμάνι και στο παραλιακό μέτωπο.
