Η Κρήτη διαθέτει μεγάλη ακτογραμμή, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτής είναι κατάλληλο για αξιοποίηση, κυρίως τουριστική, επεσήμανε ο διευθυντής Ερευνών του Εργαστηρίου Παράκτιας και Θαλάσσιας Έρευνας του Ινστιτούτο Υπολογιστικών Μαθηματικών Νίκος Καμπάνης, μιλώντας στο Ραδιόφωνο ΣΚΑΪ Κρήτης 92,1 με τη δημοσιογράφο Αντιγόνη Ανδρεάκη.
Όπως τόνισε, μέσα από επιστημονικές μελέτες και τεχνολογικές λύσεις, η έρευνα προσπαθεί να δώσει απαντήσεις και προτάσεις για τη διαχείριση του παράκτιου περιβάλλοντος του νησιού, όπως επιβεβαίωσε ο κ. Καμπάνης, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία του περιβάλλοντος.
Αυτό επιβάλλει την ανάγκη για σωστό σχεδιασμό των παραλιών και αποφυγή κακοσχεδιασμένων ή παράνομων παρεμβάσεων, με την επιστήμη, μέσω τεχνολογικών μοντέλων, να μπορεί να συμβάλει στην προστασία των ακτών και στον περιορισμό της διάβρωσης.
«Έχουμε μεγάλη ακτογραμμή από την οποία μικρό κομμάτι της είναι αυτό που θα έλεγα «ωφέλιμη» ακτογραμμή, δηλαδή ακτογραμμή η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για την αναψυχή για τους ντόπιους και για τους τουρίστες, δηλαδή να γίνει τουριστική ανάπτυξη. Το ποσοστό της ακτογραμμής της Κρήτης που είναι σε πολλά σημεία βραχώδης και δυσπρόσιτη είναι μεγάλο. Τα κομμάτια τα οποία είναι ωφέλιμα και στα οποία μπορούμε να πάμε να κάνουμε το μπάνιο μας με ασφάλεια και να υπάρχει μια μικρή υποδομή, μια οδική πρόσβαση, αυτά είναι λίγο περιορισμένα», επεσήμανε ο κ. Καμπάνης, ενώ συμπλήρωσε για τους τρόπους παρέμβασης και προστασίας των παραλιών:
«Είναι καθήκον αυτές τις τουριστικές παραλίες να τις προστατεύσει κανείς. Όπως να μην γίνονται παράνομες παρεμβάσεις ή κακοσχεδιασμένες παρεμβάσεις. Πρέπει λοιπόν να προσέχουμε τον σχεδιασμό να είναι σωστός και με προσεκτικό αποτύπωμα προς το περιβάλλον και παράλληλα να υπάρχει ανάπτυξη. Η επιστήμη έχει τη τεχνολογία και τα κατάλληλα μοντέλα ώστε να σχεδιάσει κάτι που να έχει το ελάχιστο αποτύπωμα. Επίσης, μπορούμε να προστατεύσουμε τις παραλίες με τις μετρήσεις και τις παρατηρήσεις που καταλήγουν σε μελέτες, που βλέπουμε τους μηχανισμούς της διάβρωσης οι οποίοι υφίστανται και μετά έχουμε τη δυνατότητα να προτείνουμε παρεμβάσεις οι οποίες πρέπει να γίνουν. Από την πρόταση τη δική μας που είναι η ανάλυση, διερεύνηση, μια πρώτη προσέγγιση του πως πρέπει να είναι φτιαγμένο και στημένο μια παρέμβαση προστασίας. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να γίνει συνδυασμός παρεμβάσεων. Για παράδειγμα, μπορεί να γίνει κάποια προστασία με προσάμμωση, δηλαδή να προσθέσεις στην ακτογραμμή άμμο και να στηρίξεις αυτήν την άμμο με διάφορες κατηγορίες υφάλων οι οποίες αλλάζουν τον κυματισμό, μειώνουν την έντασή του και αυτό δημιουργεί μια περαιτέρω στήριξη στο να διατηρηθεί η παραλία».
Προβλήματα διάβρωσης στο Ρέθυμνο
Ζητήματα παρατηρούνται στο Ρέθυμνο όσον αφορά στη διάβρωση των ακτών, όπου η ανατολική παραλία υφίσταται σημαντική απώλεια άμμου, η οποία μεταφέρεται προς το λιμάνι, προκαλώντας συνεχείς ανάγκες εκβαθύνσεων, επεσήμανε ο κ. Καμπάνης: «Η παραλία ανατολικά της μαρίνας του Ρεθύμνου είναι μια πολύ ευαίσθητη περιοχή. Έχουμε κάνει διάφορες μελέτες οι οποίες σε συνεργασία με το Λιμενικό Ταμείο Ρεθύμνου και έχουμε εντοπίσει τα σημεία τα οποία χάνουν περισσότερο άμμο από τα άλλα έτσι ώστε δυστυχώς αυτή μεταφέρεται με τα ρεύματα και πάει και κάνει και το μπάζωμα του λιμανιού του Ρεθύμνου που είναι αναγκασμένοι να κάνουν πολύ πιο συχνά από τον μέσο όρο ξεμπαζώματα εκεί».
Η περίπτωση της Αγίας Πελαγίας
Αντίστοιχα, η παραλία της Αγίας Πελαγίας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχής που πλήττεται από διάβρωση.
«Η Αγία Πελαγία έχει τρία προβλήματα που έχουν εντείνει το πρόβλημα. Το πρώτο είναι ότι η θαλάσσια κυκλοφορία στην περιοχή έχει πολλά εγκάρσια ρεύματα προς την παραλία. Αυτά λοιπόν ερχόμενα μπαίνουν στον κόλπο επιστρέφοντας προς τα πίσω, φέρνουν πίσω φερτές ύλες και μειώνουν την παραλία. Υπάρχουν και παρεμβάσεις με τοιχία που εκεί που πάει να σκαρφαλώσει το κύμα το εμποδίζουν, το κάνουν να γυρίσει πίσω θυμωμένο και να τραβήξει όσο πιο πολύ μπορεί από τις φερτές ύλες στην άμμο και να την πάρει μέσα στη θάλασσα. Επίσης κάποιες παρεμβάσεις που πολλές φορές σπάνε μικρά κομμάτια βράχου που υπάρχουν στην παραλία και αυτά πολλές φορές είναι δομικά στοιχεία του γεωλογικού περιβάλλοντος και μετά δημιουργείται μια τάση να φεύγει και η άμμος από την περιοχή», τόνισε ο κ. Καμπάνης.
Φαινόμενα χαμηλής στάθμης της θάλασσας στη Μεσόγειο και στην Κρήτη
Στη διάρκεια της συνέντευξης ο κ. Καμπάνης αναφέρθηκε στη σημαντική πτώση της στάθμης της Μεσογείου που σημειώθηκε κατά την περίοδο 2020-21, η οποία οφειλόταν σε υψηλές βαρομετρικές πιέσεις και στη μείωση της εισροής νερού από τον Ατλαντικό μέσω του Γιβραλτάρ.
Ένα πιο πρόσφατο παράδειγμα το 2023 επίσης ήταν η υποχώρηση της θάλασσας στην Παχιά Άμμο στο Λασίθι, η οποία πιθανότατα συνδέεται επίσης με παρόμοιες κλιματικές συνθήκες, όπως επεσήμανε ο κ. Καμπάνης.
«Γύρω στη χρονιά του 2020 -21 υπήρξε μια συνολική καθίζηση της στάθμης της θάλασσας σε όλη τη Μεσόγειο, ξεκινώντας από τα ανατολικά μέχρι τα δυτικά. Τότε είχαμε κάνει μια σχετική ανάλυση που φαινόταν ότι υψηλές παρατεταμένες βαρομετρικές πιέσεις υποχώρησαν από την επιφάνεια της θάλασσας. Επίσης υπήρχε και μια διαδικασία που έκοψε την εισροή των νερών από το Γιβραλτάρ από τον Ατλαντικό προς τη Μεσόγειο, οπότε αυτό κατέβασε τη στάθμη της θάλασσας για κάποιες ημέρες. Πιο πρόσφατα, το 2023, είχε παρατηρηθεί στην Παχιά Άμμο στο Λασίθι υποχώρηση της θάλασσας. Όταν η παραλία είναι μικρής κλίσης και δεν είναι απότομη προς τη θάλασσα, εάν υποχωρήσει η επιφάνεια της θάλασσας 20 πόντους μπορεί να τραβηχτεί μέσα, δύο με τρία μέτρα η θάλασσα. Είχε λοιπόν χαρακτηριστικά τραβηχτεί στη Παχιά Άμμο, που κατά πάσα πιθανότητα οφείλονταν σε υψηλές βαρομετρικές πιέσεις, δηλαδή παρατεταμένη καλοκαιρία».
Ανύψωση της στάθμης της θάλασσας
Στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αναφέρθηκε ο κ. Καμπάνης, επιβεβαιώνοντας ότι η άνοδος της στάθμης της θάλασσας αποτελεί πλέον υπαρκτή πραγματικότητα, που οφείλεται τόσο στο λιώσιμο των πάγων, όσο και στη θερμική διαστολή του νερού.
Αυτή η σταδιακή αύξηση οδηγεί σε συρρίκνωση των παραλιών, επηρεάζοντας τις παράκτιες περιοχές.
«Η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας είναι εδώ και παρούσα και ανεβαίνει από την κλιματική αλλαγή με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι το λιώσιμο των πάγων που είναι σαν μια λεκάνη και να ρίχνουμε μέσα στη θάλασσα νερό. Ο δεύτερος είναι σαν να ζεσταίνουμε αυτήν τη λεκάνη, να διαστέλλεται το νερό και να φουσκώνει από μόνο του. Δηλαδή είναι δύο παράγοντες που δημιουργούν αυτό το φαινόμενο. Όλα αυτά μαζί καταλήγουν στο να έχει καταγραφεί και να έχει προβλεφθεί μια τάση ανύψωσης της στάθμης της θάλασσας. Αυτή συμβάλει στη μείωση της παραλίας, σαν να πλημμυρίζει ένα μικρό κομματάκι εκεί που ήταν το κύμα που έσκαγε», τόνισε ο κ. Καμπάνης.
Επιμέλεια: Μαγδαληνή Κουντουνιώτη
