Με αφορμή την πρόσφατη διάκριση του Δημοτικού Σχολείου Πανόρμου Ρεθύμνου σε διαγωνισμό ρομποτικής, τα «Ρ.Ν» συνομιλούν με τον υπεύθυνο της δραστηριότητας κ. Άγγελο Μπεσίνα ο οποίος δίνει απαντήσεις για έναν τομέα που δεν είναι το μέλλον αλλά βρίσκεται ήδη εδώ και πλάθει τους αυριανούς σκεπτόμενους ανθρώπους
Ο κόσμος που οικοδομείται πάνω στις νέες τεχνολογίες αναγκάζει την εκπαίδευση να αλλάξει και μαζί της αλλάζει πλέον και ο τρόπος που τα παιδιά μαθαίνουν. Η ρομποτική έχει μπει δυναμικά στα σχολεία ήδη από την πρώτη βαθμίδα προσφέροντας στους μαθητές μια πρωτόγνωρη εμπειρία που συνδυάζει τη δημιουργικότητα, τη συνεργασία, τις νέες τεχνολογίες και την επιστήμη. Οι μαθητές των δημοτικών σχολείων όχι μόνο έχουν την ευχέρεια να συμμετέχουν πια σε εργαστήρια ρομποτικής αλλά να παίρνουν μέρος και σε διαγωνισμούς τόσο πανελλήνιους όσο και πανευρωπαϊκούς, αποκτώντας έτσι εκτός των άλλων και ένα σημαντικό εμπειρικό υπόβαθρο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο Ρέθυμνο αποτελεί το Δημοτικό Σχολείο Πανόρμου το οποίο συμμετείχε στις 15 Φεβρουαρίου με δύο ομάδες στον Διαγωνισμό Ρομποτικής της «LEGO CHALLENGE» και έφτασε μια ανάσα από την πρόκριση στον Πανελλήνιο τελικό της Θεσσαλονίκης κατακτώντας την 7η θέση σε σύνολο 18 ομάδων.
Τι είναι λοιπόν αυτό που αποκτούν τα παιδιά του δημοτικού συμμετέχοντας σε τέτοιες δραστηριότητες και πως συνδέονται γενικότερα με τα λεγόμενα «soft skills» που απαιτούνται πια σε ένα σύγχρονο εργασιακό – και όχι μόνο- περιβάλλον; Ποιες οι προκλήσεις και οι δυσκολίες;
Συνομιλήσαμε με τον Άγγελο Μπεσίνα, δάσκαλο δημοτικής εκπαίδευσης στο Πάνορμο Μυλοποτάμου και υπεύθυνο της δράσης της ρομποτικής του σχολείου και έδωσε απαντήσεις για έναν τομέα που φαίνεται να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας νέας γενιάς επιστημόνων, δημιουργών και σκεπτόμενων ανθρώπων.
Με πρωτοβουλία του ίδιου του σχολείου
Η δραστηριότητα της ρομποτικής, όπως εξήγησε ο κ. Μπεσίνας, ξεκίνησε στο δημοτικό σχολείο του Πανόρμου ως μια πρωτοβουλία του Συλλόγου διδασκόντων οι οποίοι αποφάσισαν να αξιοποιήσουν την εξειδίκευση του κ. Μπεσίνα, ώστε να αφήσουν ένα εργαστήριο και για τις επόμενες γενιές: «Εγώ ασχολούμαι τα τελευταία πέντε χρόνια με τη ρομποτική και το είπα στο σχολείο: ότι εκτός των άλλων έχω και μια εξειδίκευση σε αυτόν τον τομέα, οπότε αποφασίσαμε τότε ότι θα κάνουμε ένα εργαστήριο στο σχολείο το οποίο θα μείνει και στους μελλοντικούς συναδέλφους, όποιος θέλει και μπορεί να το διαχειριστεί αλλά και στα παιδιά. Οπότε είναι καθαρά μια πρωτοβουλία του σχολείου και του Συλλόγου διδασκόντων», αναφέρει και συνεχίζει: «Εμείς κυρίως προσανατολίζουμε τη δραστηριότητα στην Ε’ και ΣΤ’ τάξη αλλά όσο περνάει ο καιρός και οι χρονιές την κάνουμε και στις υπόλοιπες. Με βάση την ηλικία και τις δεξιότητες που έχουν αναπτύξει τα παιδιά, καλούνται να φέρουν εις πέρας είτε μια σειρά μαθημάτων είτε μια διαγωνιστική διαδικασία όπως αυτή που είχαμε πάρει μέρος πρόσφατα».
Μια δραστηριότητα που ενσαρκώνει τις θεωρίες των θετικών επιστημών
Όπως εξηγεί ο κ. Μπεσίνας, στη δραστηριότητα της ρομποτικής τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν εφαρμογές των θετικών μαθημάτων που διδάσκονται στο σχολείο όπως είναι τα μαθηματικά και η φυσική, ενώ πλέον ανακαλύπτουν και τον προγραμματισμό αποκτώντας έτσι από πολύ νωρίς μια πολύ χρήσιμη δεξιότητα όπως είναι η γραφή ενός κώδικα.
Το κυριότερο, όπως σημειώνει ο κ. Μπεσίνας, είναι ότι τα παιδιά βλέπουν στην πράξη τι σημαίνουν αφηρημένες έννοιες που συναντούν στο βιβλίο όπως οι αρνητικοί αριθμοί και τι εφαρμογές μπορεί έχουν στην καθημερινότητά μας: «Η ρομποτική κυρίως χωρίζεται σε τρία βασικά κομμάτια: είναι η μηχανική, ο προγραμματισμός και τα μαθησιακά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος. Τώρα όταν αναφερόμαστε σε διαγωνισμό κυρίως εκεί μιλάμε για μηχανική και προγραμματισμό, οπότε τα παιδιά μαθαίνουνε μια εντελώς καινούργια δεξιότητα, η οποία ναι μεν είναι στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών αλλά δεν είναι τόσο διαδεδομένη. Τώρα στα μαθήματα στο σχολείο, ουσιαστικά παίρνω αντικείμενα όπως είναι η φυσική και τα μαθηματικά και μέσα από συγκεκριμένα πρότζεκτ προσπαθούμε να δούμε τι εφαρμογές έχουν. Για παράδειγμα, είχαμε κάνει φανάρια κυκλοφορίας τα οποία συνδέονται άμεσα με το κεφάλαιο της φυσικής που έχει να κάνει με τον ηλεκτρισμό. Είχαμε φτιάξει επίσης μια ρομποτική σκούπα η οποία σχετίζεται με τη φυσική και το κεφάλαιο που έχει να κάνει με τις ενέργειες. Στον προγραμματισμό, ακόμα, έχουμε δουλέψει αρνητικούς αριθμούς και προσπαθούν τα παιδιά εκεί να δουν μια εφαρμογή τους. Για παράδειγμα, αν δώσουμε εντολή να πηγαίνει μια κατασκευή στα δεξιά και θέλουμε μετά να αλλάξει κατεύθυνση, η αλλαγή κατεύθυνσης μπορεί να γίνει με αρνητικό αριθμό. Οπότε αμέσως βλέπουμε μια εφαρμογή του τι θα μπορούσε να σημαίνει αρνητικός αριθμός. Γωνίες επίσης δουλεύουμε πάρα πολύ στα μαθηματικά. Είτε έχουν να κάνουν με τις περιστροφές της ρόδας είτε με ακριβή περιστροφή είτε με το πως μπορεί να κινηθεί μια κατασκευή. Επίσης δουλεύουμε ανάλογα ποσά με την ταχύτητα και τον χρόνο. Χρησιμοποιούμε, επίσης, πάρα πολύ την αγγλική γλώσσα γιατί πολλά από αυτά τα περιβάλλοντα προγραμματισμού δεν είναι στα ελληνικά ακόμα. Αυτά όλα είναι ενδεικτικά, έχουμε κάνει κι άλλα».
Από την άλλη, αυτός ο βιωματικός χαρακτήρας της ρομποτικής φαίνεται να λειτουργεί θετικά για πολλούς μαθητές που έχουν άρνηση με τα παραπάνω μαθήματα, φέρνοντάς τους τελικά πιο κοντά στο αντικείμενο, όπως εξηγεί ο κ. Μπεσίνας: «Αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι ότι έχει μια βιωματική πλευρά όλο αυτό δηλαδή έχει να κάνει με τη βιωματική μάθηση και έχει παιγνιώδη χαρακτήρα οπότε ακόμα και μαθητές οι οποίοι δεν έχουν ενδεχομένως τόσο μεγάλη εξοικείωση με το αντικείμενο, αποκτούν ένα επιπλέον κίνητρο. Επίσης, βρίσκουν τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να ανακαλύψουν καλύτερα ενδεχομένως τη μάθηση και να συμμετέχουν πιο ενεργά».
Ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσιμων για την ενήλικη ζωή
Σύμφωνα με τον κ. Μπεσίνα η ρομποτική αποτελεί ένα εφόδιο το οποίο συμβάλει στην ανάπτυξη χρήσιμων δεξιοτήτων για το μέλλον των παιδιών όπως η συνεργασία: «Η ρομποτική ουσιαστικά από την εμπειρία μου προσπαθεί να αναπτύξει μια καινούργια κουλτούρα στα παιδιά. Το βασικό κομμάτι της είναι η συνεργασία και η συμπερίληψη. Είναι μια δεξιότητα που θέλουμε να επενδύσουμε σε αυτή γιατί χωρίς τη συνεργασία και τη συμπερίληψη δεν μπορούν να γίνουν αυτές οι κατασκευές. Και γενικότερα όλες οι ιδέες απαιτούν περισσότερα μάτια, περισσότερα μυαλά, περσότερη θέληση».
Από την άλλη, η συμμετοχή στους διαγωνισμούς φαίνεται να βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να συναγωνίζονται με άλλα παιδιά αντάξιων δυνατοτήτων ή και καλύτερων, πράγμα που τα δυσκολεύει όπως παρατηρεί ο κ. Μπεσίνας: «Όσον αφορά τους διαγωνισμούς η μεγαλύτερη πρόκληση για τα παιδιά είναι ο συναγωνισμός. Δεν έχουν αναπτύξει τόσο την κουλτούρα του συναγωνισμού και αυτό κάποιες φορές τα αγχώνει, ενδεχομένως τα φέρνει σε μια θέση που πρέπει να ανταπεξέλθουν με κάτι που δεν τους ήταν τόσο οικείο τα προηγούμενα χρόνια είτε εντός είτε εκτός σχολικού περιβάλλοντος».
Ενώ, εν γένει η ρομποτική φαίνεται να τα βάζει στη διαδικασία να ανακαλύψουν αν μια ιδέα είναι υλοποιήσιμη ή όχι, πράγμα που από μόνο του αποτελεί μια πρόκληση: «Όσον αφορά τα μαθήματα που γίνονται στο σχολείο θεωρώ ότι μεγαλύτερη πρόκληση είναι να ξεπεράσουν του ίδιους τους εαυτούς δηλαδή να υλοποιήσουν πράγματα που νομίζω ούτε τα ίδια τα παιδιά είχαν φανταστεί. Για παράδειγμα, προχθές σε ένα μάθημα είπε μια δασκάλα «ποιος θα μου φτιάξει μια ρομποτική σκούπα να έχω στο σπίτι μου» και μπαίνουν τρία παιδιά στο εργαστήρι και λένε θα φτιάξουμε μια ρομποτική σκούπα. Η οποία τελικά και υλοποιήθηκε. Προφανώς είναι εκπαιδευτικού χαρακτήρα αλλά η λειτουργία της προσιδιάζει απόλυτα στην πραγματική κατασκευή. Και πολλές φως ξεπερνάνε τα παιδιά ακόμα και εμένα. Μαθαίνω και εγώ πράγματα από εκείνα. Ενδεχομένως κάτι που να μην είχα σκεφτεί ή να αναρωτιόμουν αν θα μπορούσαμε να το κάνουμε αυτό και τελικά συνειδητοποιώ ότι ναι μπορούμε να το κάνουμε αλλά και ακόμα περισσότερα».
Διστακτικοί αρχικά γονείς που στη συνέχεια αγκάλιασαν τη δραστηριότητα
Αναφορικά με το ποια είναι η στάση των γονέων των παιδιών που συμμετέχουν στη ρομποτική, ο κ. Μπεσίνας αναφέρει ότι η δραστηριότητα αρχικά τους φάνηκε πολύ πρωτοποριακή οπότε περίμεναν να δουν τα αποτελέσματά της και πλέον φαίνεται να τη στηρίζουν: «Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή τους φαινόταν κάτι πολύ πρωτοποριακό – η αλήθεια είναι ότι και οι δάσκαλοι πολλές φορές το ακούνε και μου λένε τι κάνετε και πως το κάνετε – οπότε ήθελαν τον χρόνο τους στον να δουν πως τα παιδιά τους αντιλαμβάνονται και εργάζονται με όλα αυτά τα ερεθίσματα. Τώρα θεωρώ ότι – γιατί ουσιαστικά έχουμε δύο χρόνια το δικό μας εργαστήριο – τους αρέσει αρκετά και κυρίως από όλο αυτό τους αρέσει και το εμπειρικό υπόβαθρο που αποκτούν τα παιδιά. Ακόμα και το να πάμε σε έναν διαγωνισμό και το να συνεργαστούνε μεταξύ τους. Γιατί όλα αυτά ολοκληρώνουν το συνολικό μας προφίλ γιατί στο μέλλον αυτό θα κληθούμε να κάνουμε σαν άνθρωποι: να εργαστούμε μαζί. Θεωρώ, επομένως, ότι πλέον τους αρέσει αρκετά».
Ανάγκη για στήριξη της δραστηριότητας
Πάντως, όπως σημειώνει ο κ. Μπεσίνας, παρόλη τη θετική επίδραση της ρομποτικής στους μαθητές το σχολείο έχει ανάγκη για επιπλέον στήριξη προκειμένου να συνεχιστεί και να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο το εργαστήριο που πλάθει αυτή τη νέα, διαφορετική, γενιά μαθητών: «Εγώ το μόνο που θέλω να πω είναι ότι επειδή καλώς ή κακώς είμαστε ένα δημόσιο σχολείο – μικρό, επαρχιακό – είναι πολύ σημαντικό αυτό το πράγμα να αναγνωρίζεται γενικότερα από όποιον μπορεί να συνεργαστεί και να μας βοηθήσει γιατί η συνεργασία είναι αυτή που φέρνει τις μεγάλες ιδέες. Οποιοσδήποτε μπορεί να είναι αρωγός σε αυτή την προσπάθεια είναι ευπρόσδεκτος και καλοδεχούμενος στο να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε ».
Σημειώνεται πως σε επόμενο δημοσίευμα θα ακολουθήσει αφιέρωμα στη ρομποτική στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ρεθύμνου.
