Η μεταδημοκρατία (post-democracy) είναι ένας όρος που εισήγαγε ο Βρετανός κοινωνιολόγος Colin Crouch για να περιγράψει μια κατάσταση όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί συνεχίζουν να υπάρχουν, αλλά η ουσία της δημοκρατικής συμμετοχής και αντιπροσώπευσης έχει αποδυναμωθεί σημαντικά. Είμαστε μάρτυρες αυτής της αλήθειας στο σύνολο της υφηλίου! Και εκεί που όλα πήγαιναν να βρουν ένα στόχο και να έχουν καταλήξεις που μπορούσαν να θεωρούνται ικανοποιητικές, έλαβε χώρα μεταξύ του νέου προέδρου Τραμπ και του Ζελένσκι μια επεισοδιακή συνάντηση που είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση από την εκεχειρία και λήξη του πολέμου.
Οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συναντήθηκαν μαζί με τον Ζελένσκι στο Λονδίνο και κανείς δεν βλέπει καθαρά για το τι μέλει γενέσθαι. Οι ηγέτες αυτοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι είτε στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία είτε όχι, χωρίς τις αμερικάνικες στρατιωτικές δυνάμεις και υποδομή δεν μπορούν να επιδιώκουν διαρκή ειρήνη. Αν αναλύσει κανείς το βίντεο όπου διημείφθησαν τα γεγονότα της συνάντησης των προέδρων ΗΠΑ και Ουκρανίας, θα καταλάβει εξ αρχής ότι ο αδύναμος κρίκος έσπασε, αναφερόμενος τόσο σε ανυπόστατα γεγονότα, όσο και σε μια εγωιστική διάθεση άνευ ορίων.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα αποδείξουν ποιος έσυρε το χαλί κάτω από τα πόδια τίνος. Εκείνο που έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι ότι οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν και επιμένουν στη στήριξη μιας χαμένης υπόθεσης, για την οποία δεν έχουμε θετικά σχόλια, αντίθετα κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής η θέση που εκφράσαμε και αναμορφώναμε διαρκώς αφορούσε το ότι η διπλωματία έπρεπε να βγει μπροστά για να σιγήσουν τα όπλα.
Αντίθετα, η επίδειξη δυνάμεως και τα λεφτά που έστελναν οι Ευρωπαίοι στην Ουκρανία, παρά τις πολλές λογικές και μετρημένες φωνές, δεν έβρισκαν ευήκοα ώτα.
Εδώ ακριβώς είναι που υπεισέρχεται η μεταδημοκρατία στο σύνολο των χωρών της ΕΕ, είτε ηθελημένα είτε υποχρεωτικά, σύμφωνα με τα βασικά χαρακτηριστικά της μεταδημοκρατίας, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του σημερινού μας σημειώματος:
Διατήρηση των δημοκρατικών θεσμών: Οι εκλογές, τα κοινοβούλια και οι θεσμοί της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας συνεχίζουν να λειτουργούν.
Μειωμένη πολιτική συμμετοχή: Οι πολίτες γίνονται παθητικοί θεατές αντί να είναι ενεργοί συμμετέχοντες στην πολιτική ζωή. Οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται από μια μικρή ελίτ.
Η κυριαρχία των οικονομικών ελίτ και των λόμπι: Οι μεγάλες επιχειρήσεις και τα οικονομικά συμφέροντα επηρεάζουν δυσανάλογα τις πολιτικές αποφάσεις. Οι πολιτικοί συχνά λειτουργούν προς όφελος των ισχυρών οικονομικών παραγόντων αντί των πολιτών.
Επαγγελματοποίηση της πολιτικής: Η πολιτική γίνεται υπόθεση τεχνοκρατών και επικοινωνιολόγων, απομακρύνοντας τους πολίτες από τη λήψη αποφάσεων. Η δημόσια συζήτηση εστιάζει περισσότερο στη διαχείριση της εικόνας των πολιτικών παρά στις ουσιαστικές πολιτικές.
Υποβάθμιση της δημόσιας συζήτησης και των ΜΜΕ: Τα μέσα ενημέρωσης ελέγχονται από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Ο πολιτικός διάλογος γίνεται επιφανειακός και επικοινωνιακός, αντί να είναι ουσιαστικός και συμμετοχικός.
Η εικόνα που μόλις περιγράψαμε επηρεάζει σε υπέρμετρο βαθμό και την εξέλιξη, τους στόχους και τις αποφάσεις που λαμβάνονται στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και ενώ έχουμε στηλιτεύσει πολλές φορές τον τρόπο που εξαφανίζονται κονδύλια από τον προϋπολογισμό και παρατηρείται μια διαρκής υστέρηση στην εφαρμογή των κοινοτικών πολιτικών, δυστυχώς διαβλέπουμε ότι στο εγγύς μέλλον πλέον θα ακολουθείται η ίδια πορεία αλλά γιατί οι στρατιωτικές δαπάνες που θα κληθούν να τις πληρώσουν οι Ευρωπαίοι υπερβαίνουν κατά πολύ τη δυνατότητά τους. Άρα η εγκατάσταση στα νοικοκυριά της ανελέητης λιτότητας θα είναι εκ των πραγμάτων σίγουρη!
Αν αναρωτηθεί κανείς πώς εκδηλώνεται η μεταδημοκρατία στην Ε.Ε, θα λέγαμε ότι η ΕΕ κατηγορείται συχνά ότι πάσχει από δημοκρατικό έλλειμμα, δηλαδή ότι οι βασικές πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται από θεσμούς που δεν έχουν άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση:
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) έχει τεράστια εξουσία στη χάραξη πολιτικής, αλλά τα μέλη της δεν εκλέγονται από τους πολίτες.
• Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (οι ηγέτες των κρατών-μελών) λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις κεκλεισμένων των θυρών.
• Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το μόνο άμεσα εκλεγμένο θεσμικό όργανο, αλλά έχει περιορισμένες εξουσίες συγκριτικά με την Επιτροπή και το Συμβούλιο.
Εξάλλου, η κυριαρχία των τεχνοκρατών και των λόμπι είναι δεδομένη στη γραφειοκρατική ελίτ των Βρυξελλών, και είναι ίσως σκόπιμο να τονιστεί ότι:
• Η πολιτική διαδικασία στις Βρυξέλλες επηρεάζεται σημαντικά από λόμπι μεγάλων εταιρειών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και πολυεθνικών οργανισμών.
• Πολλές κρίσιμες οικονομικές αποφάσεις (όπως η διαχείριση κρίσεων στην Ευρωζώνη) λαμβάνονται από τεχνοκρατικά όργανα, όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM), χωρίς δημοκρατικό έλεγχο.
• Οι οικονομικές πολιτικές, ειδικά στα χρόνια της κρίσης διαμορφώθηκαν από θεσμούς όπως η Τρόικα (ΕΚΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ), οι οποίοι επέβαλαν μέτρα λιτότητας σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, χωρίς άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση.
Τα ανωτέρω που δεν είναι εξαντλητική αναφορά αλλά ενδεικτική, οδηγούν σε αποξένωση των πολιτών από την Ε.Ε. και αυτό είναι το μοιραίο σημάδι για το μέλλον της ΕΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούμε ότι ο άξονας Παρίσι – Βερολίνο έχει αποτύχει και δεν μπορεί να επιβάλει σωστά μέτρα και να εξακολουθεί να στηρίζει μια χαμένη υπόθεση όπως αυτή της Ουκρανίας. Οι πόροι που θα βρεθούν δεν πρέπει να κατασπαταληθούν αλόγιστα. Οι Αμερικανοί το είπαν ξεκάθαρα, εμείς οι Ευρωπαίοι γιατί στηρίζουμε τη λάθος πολιτική αυτή. Και οι Βρετανοί οι οποίοι έφυγαν από την ΕΕ πώς μπορούν να παίρνουν αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές των υπόλοιπων Ευρωπαίων, έχοντας φύγει από του σχηματισμούς τους;
Το πλέον επικίνδυνο όμως εκστομίστηκε από τη διορισμένη πρόεδρο της Κομισιόν, που ξεπερνώντας κάθε όριο της εντολής που της έχουν δώσει (δυστυχώς για 2η φορά) οι ταγοί της Ευρώπης δήλωσε ότι αύριο στέλνει επιστολή προς τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων για τις εξοπλιστικές δαπάνες και πόσο πρέπει να αυξηθούν.
Έτσι, το κλαμπ των προθύμων θα μας επιβάλει ως ΕΕ πόσα πρέπει να πληρώσει κάθε νοικοκυριό για να τα στέλνουμε του Ζελένσκι! Και όταν οι δήμαρχοι πάνε να διεκδικήσουν ένα κονδύλι για ένα έργο βελτίωσης της ζωής των πολιτών του, η Κομισιόν απλά θα τον ξαποστέλνει λέγοντας του ότι «το σχέδιο σου θέλει βελτιώσεις».
