Αποτυπώνει τις ανάγκες στην αγορά εργασίας, αλλά παρέχει και σημαντικά κοινωνικοοικονομικά δεδομένα για την Κρήτη, δίνοντας απαντήσεις σε ερωτήματα για το ποια θα είναι τα επαγγέλματα του μέλλοντος και ποια η εικόνα της επιχειρηματικότητας
Ένα σημαντικό και πρωτοπόρο σε επίπεδο Ελλάδας εργαλείο, τόσο για τη διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας στην Κρήτη, όσο και για την ανάγνωση των δεξιοτήτων και των χαρακτηριστικών που πρέπει να αναπτύξουν οι νέοι εργαζόμενοι για να ενταχθούν σε αυτή, είναι ο Περιφερειακός Μηχανισμός Διάγνωσης αναγκών της αγοράς εργασίας στην Κρήτη, ο οποίος διανύει τον δεύτερο κύκλο του και εστιάζει σε κρίσιμους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας του νησιού. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα μεγάλο ερευνητικό έργο με αφετηρία το 2016, το οποίο συγκεντρώνει στοιχεία και δείγματα από την τοπική αγορά εργασίας, τα οποία χωρίζει τμηματικά σε δείκτες, διαμορφώνοντας εν τέλει μία βάση δεδομένων, από την οποία δύναται να προκύψει μία επικαιροποιημένη χάραξη πολιτικής σε Περιφερειακό, αλλά και επίπεδο κεντρικής διοίκησης. Ο Περιφερειακός αυτός μηχανισμός διαδέχεται το αντίστοιχο έργο που είχε προηγηθεί από το 2016 μέχρι το 2022 υπό τη συνεργασία και υλοποίηση του Πανεπιστημίου και της Περιφέρειας Κρήτης, αποτελώντας μία εξέλιξη αυτού, διατηρώντας μερικά χαρακτηριστικά του και εντάσσοντας νέους δείκτες καταγραφής, που προσδίδουν μία πιο σφαιρική ανάγνωση της αγοράς εργασίας. Στόχος του, αφότου συγκεντρωθούν όλα τα δεδομένα της δευτερογενούς και της πρωτογενούς ανάλυσης, τόσο της ποιοτικής, όσο και της ποσοτικής έρευνας, να κατατεθούν στοχευμένες προτάσεις πολιτικής, για αξιοποίηση από Περιφέρεια και κράτος.
Σύμφωνα με τον Νίκο Παπαδάκη, καθηγητή στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης και Αναπληρωτή Επιστημονικά Υπεύθυνο του Περιφερειακού Μηχανισμού Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας στην Περιφέρεια Κρήτης και όσα ανέφερε στην τηλεόραση CRETA και την εκπομπή της Σώτιας Πεντεδήμου, «Η έμφασή μας είναι στη διάγνωση αναγκών σε δεξιότητες και επαγγέλματα. Εστιάζουμε στους πέντε κρίσιμους τομείς οικονομικής δραστηριότητας του νησιού, δηλαδή μεταποίηση, εμπόριο, τουρισμός, πρωτογενής τομέας και κατασκευαστικός τομέας». Όπως τόνισε, πρόκειται για δεδομένα στα οποία όλοι έχουν πρόσβαση διατηρώντας διασφαλισμένη την ανωνυμία και την τήρηση των κανόνων δεοντολογίας. Παράλληλα, ο κ. Παπαδάκης απηύθυνε κάλεσμα στις Κρητικές επιχειρήσεις για συμμετοχή στις ομάδες εστίασης που διοργανώνει ο μηχανισμός, καθώς και σε άλλες ερευνητικές δράσεις του, μέχρι τις 30 Απριλίου, προκειμένου να μπορούν να συγκεντρωθούν και να επεξεργαστούν έγκαιρα τα δεδομένα και να κοινοποιηθούν τα πρώτα ευρήματα.
«Παρακολουθούμε συγκεκριμένους δείκτες, ώστε να έχουμε χρονοσειρές»
Μία από τις παραμέτρους παρακολούθησης του μηχανισμού, σύμφωνα με τον κ. Παπαδάκη είναι το κατά πόσο οι μετασχηματισμοί και τα αδιέξοδα στην αγορά εργασίας οδηγούν στον καθορισμό εκλογικών αποτελεσμάτων, ενώ όπως τόνισε το μεγάλο ερευνητικό έργο του περιφερειακού μηχανισμού που ξεκίνησε το 2016 και ολοκληρώθηκε το 2022 αποτελεί έναν προθάλαμο, από τον οποίο αντλήθηκαν κίνητρα, οδηγώντας σε μία πολύ σημαντική μετεξέλιξή του. Ουσιαστικά, όπως τόνισε ο κ. Παπαδάκης, ο δεύτερος περιφερειακός μηχανισμός είναι συνέχεια του πρώτου, διατηρώντας κάποια χαρακτηριστικά του και παρακολουθώντας συγκεκριμένους δείκτες. «Για παράδειγμα, δείκτες που αφορούν την απασχόληση ή τη μετακίνηση από την απασχόληση και τη μισθωτή εργασία. Υπάρχει ο δείκτης εισοδημάτων επιχειρήσεων, ο δείκτης εισοδημάτων και οικονομικής κατάστασης νοικοκυριών και εργατικού δυναμικού και μία σειρά από αυτούσιους δείκτες που έχουν διατηρηθεί. Έχουν προστεθεί δείκτες που αφορούν τις επιπτώσεις των αλλεπάλληλων κρίσεων, γιατί έχουμε κρίση ενεργειακή, πληθωριστική και κρίση κόστους ζωής. Εξετάζουμε επίσης το πόσο επηρεάζουν την αγορά εργασίας και πόσο διαφορετικά την επηρεάζουν. Υπάρχει ο δείκτης οικονομικής επισφάλειας, δείκτης εργασιακής επισφάλειας. Έχουμε το φαινόμενο της επισφαλούς εργασίας διεθνώς, στην Ελλάδα, στην Κρήτη. Επίσης βλέπουμε και τον δείκτη ψηφιακού μετασχηματισμού και επιπτώσεών του».
Σύμφωνα με τον κ. Παπαδάκη, συγκεντρώνοντας τα αποτελέσματα και από τους δύο Περιφερειακούς μηχανισμούς, από το 2016, μέχρι το 2027, όταν και θα ολοκληρωθεί ο δεύτερος, προκύπτουν χρονοσειρές 11 ετών, από τις οποίες διαμορφώνεται μία βάση δεδομένων που επιτρέπει την επικαιροποιημένη εξειδίκευση πολιτικών. «Η έμφασή μας είναι στη διάγνωση αναγκών σε δεξιότητες και επαγγέλματα. Στις επιχειρήσεις αυτό που αλλάζει είναι ότι πάμε πλέον με τη λεγόμενη σκόπιμη δειγματοληψία σε πάνελ επιχειρήσεων, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε τους μετασχηματισμούς σταθερά σε αυτά τα χρόνια», ανέφερε, επισημαίνοντας επίσης ότι η συλλογή δεδομένων έχει πλέον έντονη τη χωρική διάσταση, παρακολουθώντας την αγορά εργασίας και σε επίπεδο Δήμων και όχι μόνο Νομών, ενώ αποδίδεται και μία τομεακή διάσταση σε επιμέρους κατηγορίες.
«Ο συνδυασμός χωρικής και τομεακής στην πραγματικότητα μας δίνει ένα νέο έργο, το οποίο επηρεάζει και την ποσοτική έρευνα, που την τρέχουμε και στο εργατικό δυναμικό και στις επιχειρήσεις», συμπλήρωσε ο κ. Παπαδάκης, τονίζοντας επίσης ότι εκπροσωπούνται όλα τα είδη των επιχειρήσεων, από τις πιο μικρές, μέχρι τις πιο μεγάλες.
«Χρειαζόμαστε μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων για να φτάσουμε στην αντιπροσωπευτικότητα που θέλουμε»
Δημόσιο κάλεσμα απηύθυνε ο κ. Παπαδάκης προς τις επιχειρήσεις για να συμμετέχουν στο πάνελ, σημειώνοντας ότι υπάρχει ήδη σημαντικό ενδιαφέρον, αλλά απαιτούνται και άλλες επιχειρήσεις για να επιτευχθεί ένας ικανοποιητικός αριθμός. Στις συγκεκριμένες συναντήσεις εστίασης (focus groups), όπως ανέφερε μεταξύ άλλων, η προσοχή επικεντρώνεται στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, προκειμένου να καταστούν ορατές εντός της αγοράς εργασίας. «Παράλληλα επηρεάζεται και η ποιοτική έρευνα, η οποία διεξάγεται με τις ομάδες εστίασης, τα φόκους γκρουπ, αυτή τη φορά είναι ετερογενή και τομεακά, δηλαδή συμμετέχουν εργαζόμενοι, άνεργοι, επισφαλώς εργαζόμενοι. Έχουμε δώσει μεγάλη έμφαση σε κοινωνικά ευπαθείς και κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Δηλαδή σε νέους ανθρώπους εκτός απασχόλησης και κατάρτισης, εκπαίδευσης, μακροχρόνιους ανέργους, άτομα με αναπηρίες, ρομά και κοινωνικές ομάδες που δεν είναι αόρατες, αλλά καθίστανται αόρατες». Επιπλέον, σύμφωνα με όσα δήλωσε ο κ. Παπαδάκης, υπάρχει εκπροσώπηση τόσο εργαζομένων όσο και εργοδοτών, καθώς και επιχειρησιακών μελών της αυτοδιοίκησης, προκειμένου να υπάρχει συνολική συμμετοχή στην ποιοτική έρευνα.
Με τη χρήση μεικτών μεθόδων και την αξιοποίηση τόσο ποιοτικών, όσο και ποσοτικών στοιχείων, ο περιφερειακός μηχανισμός επιχειρεί να διαμορφώσει μία συνολική εικόνα για την τοπική αγορά εργασίας, αλλά και μία επιμέρους εικόνα τομεακά, χωρικά, διαχωρίζοντας τον εργασιακό κλάδο ανά φύλο, μορφωτικό επίπεδο, ηλικία και άλλες κατηγορίες. «Ήδη τα πρώτα συμπεράσματα είναι πολύ ενδιαφέροντα. Για το εργατικό δυναμικό παραμένουμε στην ίδια δειγματοληψία, επειδή όμως για τις επιχειρήσεις αλλάξαμε τη μέθοδο, ξανακάναμε το κάλεσμα για να προσελκύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερες για να έχουμε όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικό δείγμα. Η παρακολούθηση με όρους χρονοσειρών θα δώσει και μία πιο εμπεδωμένη εικόνα σε ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και για τις ανάγκες τους και στρωματοποιημένη, άρα πολύ αντιπροσωπευτική», ανέφερε ο κ. Παπαδάκης, τονίζοντας ότι αυτές οι προσπάθειες έχουν ήδη ξεκινήσει και η πρωτογενής έρευνα θα ολοκληρωθεί μετά το Πάσχα.
«Μας λείπει μία ερευνητικά τεκμηριωμένη συζήτηση για τα επαγγέλματα»
Σε προβλέψεις σε βάθος πενταετίας θα προχωρήσει ο μηχανισμός παρακολούθησης, σύμφωνα με τον κ. Παπαδάκη, μόλις ολοκληρωθεί και η πρωτογενής έρευνα, από την οποία θα προκύψουν πολύ περισσότερα ευρήματα. Όπως τόνισε, στόχος είναι να εξεταστεί ο πυρήνας της διάγνωσης αναγκών της Κρητικής αγοράς εργασίας και οικονομίας, τόσο σε δεξιότητες όσο και σε επαγγέλματα. Στη συνέχεια, με ένα αναμενόμενο ρίσκο, έχοντας αξιοποιήσει όλα τα διαθέσιμα δεδομένα, θα προκύψουν επικαιροποιημένες προβλέψεις, για «μία αγορά με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Να δούμε τι θέλει πραγματικά η αγορά εργασίας, σε δεξιότητες, τις λεγόμενες ήπιες, αλλά και στις σκληρές. Επίσης τι επαγγέλματα αναμένονται να εξαλειφθούν, μία συζήτηση που έτσι και αλλιώς στην Ελλάδα, με εξαίρεση τον Εθνικό μηχανισμό που κάνουν σπουδαία δουλειά στην ανάλυση, μας λείπει μία σοβαρή και ερευνητικά εδραιωμένη συζήτηση για τα επαγγέλματα».
Τέλος, όπως επεσήμανε ο κ. Παπαδάκης, στόχος και σχέδιο είναι να μπορέσει να αξιοποιηθεί εν τέλει η συλλογή των δεδομένων για τη δημιουργία ενός πλαισίου προτάσεων χάραξης πολιτικής, που θα εξυπηρετήσει ένα πλέγμα παρεμβάσεων σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής από Περιφέρεια και κεντρική διοίκηση. «Ένα από τα βασικά παραδοτέα είναι ότι θα έχουμε και σε πρώτη και σε δεύτερη και σε τελική φάση, δηλαδή με διαρκείς επικαιροποιήσεις, ένα πλαίσιο πολιτικά εδραιωμένων προτάσεων πολιτικής, για στοχευμένες παρεμβάσεις από τη μεριά της Περιφέρειας, όπως και από το κεντρικό κράτος».
Επιμέλεια: Γιάννης Κωστάκογλου
