Ο καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, Αντώνης Αργυρός σε ομιλία του στο Ρέθυμνο παρουσίασε στο κοινό την αλματώδη πρόοδο της Υπολογιστικής Όρασης, του πεδίου της Τεχνητής Νοημοσύνης που επιχειρεί να δώσει όραση στις μηχανές, τονίζοντας όμως την ευθύνη του ανθρώπου να διαχειριστεί με σύνεση και ηθική τη γνώση και τη δύναμη που αποκτάται μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης και των απεριόριστων δυνατοτήτων που φαίνεται ότι μπορεί να προσφέρει
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, φέρνοντας αλλαγές που ξεπερνούν την έρευνα και βρίσκουν πλέον εφαρμογές σε διάφορα πεδία της καθημερινότητας. Από τα αυτόνομα οχήματα και τις έξυπνες συσκευές μέχρι τις εφαρμογές στον τομέα της ιατρικής και της εκπαίδευσης, η τεχνολογία αυτή δείχνει να μεταμορφώνει με ραγδαίους ρυθμούς τον κόσμο γύρω μας.
Όπως τόνισε ο καθηγητής του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Πληροφορικής του ΙΤΕ, Αντώνης Αργυρός στην ομιλία που πραγματοποίησε το απόγευμα της Παρασκευής στην αίθουσα του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών, το φαινόμενο της αλματώδους ανάπτυξης της ΤΝ προκαλεί έντονο ενθουσιασμό στον κόσμο της έρευνας και όχι μόνο, καθώς ανοίγει ένα παράθυρο δυνατοτήτων όπου «οι περιορισμοί τίθενται μόνο από την ανθρώπινη φαντασία», όπως χαρακτηριστικά τόνισε. Ταυτόχρονα όμως όπως επεσήμανε η ανάπτυξη της ΤΝ φέρει και πολλούς κινδύνους για αυτό είναι σημαντική η συμβολή των ανθρωπιστικών επιστημών οι οποίες θα βοηθήσουν στο να διαχειριστούμε τα ηθικά ζητήματα που γεννά η πρόοδος της επιστήμης.
Ο κ. Αργυρός δραστηριοποιούμενος στον τομέα της Υπολογιστικής Όρασης, έναν εξελισσόμενο κλάδο της ΤΝ, ο οποίος προσπαθεί με καινοτόμες μεθόδους να δώσει όραση στις μηχανές, τόνισε πως αν αυτό επιτευχθεί έστω στο επίπεδο που φαντάζονται μέχρι στιγμής οι ερευνητές θα αλλάξουν τότε πάρα πολλά πράγματα στη λειτουργία της κοινωνίας.
«Η βασική ιδέα είναι να εξερευνήσουμε τον χώρο της υπολογιστικής όρασης που είναι ένας κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης που αποσκοπεί να δώσει ικανότητες οπτικής αντίληψης στις μηχανές, να κάνει τις μηχανές να βλέπουν με απλά λόγια», δήλωσε στα «Ρ.Ν.» ο καθηγητής.
Με φόντο λοιπόν το ενδεχόμενο οι μηχανές να καταφέρουμε ακόμα και να αποκτήσουν οπτική αντίληψη, επακολουθεί το ερώτημα, οι μηχανές θα μας καταλάβουν; Θα ξεπεράσουν τον άνθρωπο; Ο κ. Αργυρός κατηγορηματικά αρνητικός σε αυτό εξηγεί στα «Ρ.Ν.»: «Εγώ είμαι αισιόδοξος, οι μηχανές δεν θα μας κατακτήσουν γιατί όσο πολύπλοκες και να γίνουν θεωρώ θα υπάρχει κάποιος άνθρωπος πίσω από τη δημιουργία τους. Νομίζω υπάρχει γενικά ένας φόβος του ανθρώπου για το άγνωστο και αυτή τη στιγμή αυτό το οποίο συμβαίνει είναι ότι υπάρχει κάτι το οποίο εξελίσσεται ραγδαία και είναι φυσικό να προκαλεί δέος αυτή η αλλαγή και φόβο. Αλλά νομίζω εν τέλει τέτοιος κίνδυνος δεν υπάρχει».
Παράλληλα στην ομιλία του κ. Αργυρού, ως κριτικός συνομιλητής παραβρέθηκε ο κ. Δημήτρης Κοτζίνος, καθηγητής στο Université de Cergy-Pontoise, ο οποίος στα «Ρ.Ν.» τόνισε αναφορικά με τον φόβο του σύγχρονου ανθρώπου για την εξέλιξη των μηχανών ότι «ο κίνδυνος που υπάρχει είναι ίσως κάποια στιγμή να επαναπαυθούμε σε όλο αυτό και να σταματήσουμε να είμαστε αυτοί που είναι πίσω από τις μηχανές. Αλλά αυτό αργεί ακόμα».
Η ομιλία του κ. Αργυρού πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο εκδηλώσεων που υλοποιεί το Διεπιστημονικό Εργαστήριο «Τάλως – Τεχνητή Νοημοσύνη για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες» του Πανεπιστημίου Κρήτης και μάλιστα ήταν η τελευταία ανοιχτή διάλεξη για το φετινό ακαδημαϊκό έτος.
Στην έναρξη της εκδήλωσης χαιρετισμό απηύθυνε η Ελένη Κατσαρού, καθηγήτρια Θεωρίας Αναλυτικών Προγραμμάτων και Διδακτικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης και μέλος τις ερευνητικής ομάδας του «Τάλως – Τεχνητή Νοημοσύνη για τις Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες».
Οι δυνατότητες της Υπολογιστικής Όρασης
«Η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει την καθημερινότητά μας ραγδαία και κοσμογονικά», δήλωσε χαρακτηριστικά στην αρχή της ομιλίας του ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής του ΙΤΕ, Αντώνης Αργυρός.
Στη συνέχεια, με έναν άκρως μεταδοτικό τρόπο κατάφερε να εξηγήσει στο κοινό τις μεθοδολογίες με τις οποίες οι ερευνητές σήμερα προσπαθούν να δώσουν στις μηχανές τη δυνατότητα να κατανοούν και να επεξεργάζονται οπτικά δεδομένα όπως ακριβώς και ο άνθρωπος. Όχι δηλαδή μόνο να αναγνωρίζουν εικόνες αλλά να μπορούν να αποτιμούν ποιοτικά τις σκηνές. Όπως σημείωσε ο κ. Αργυρός αυτό που για τον άνθρωπο είναι αυτονόητο, για τους υπολογιστές άρα και για τη δουλειά των ερευνητών είναι εξαιρετικά δύσκολο και σύνθετο πρόβλημα. Στη συνέχεια, ο καθηγητής και ερευνητής του ΙΤΕ παρουσίασε την τεχνολογική πρόοδο στην έρευνα του εν λόγω πεδίου όπου πλέον έχουν αναπτυχθεί τα λεγόμενα νευρωνικά δίκτυα, τα οποία είναι ικανά να επεξεργάζονται μεγάλο όγκο δεδομένων – πράγμα απαραίτητο για την έρευνα της Υπολογιστικής Όρασης – και προσπαθούν να προσομοιώσουν λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου και να δώσουν τις απαντήσεις που ζητούνται σχετικά με μια εικόνα, αναγνωρίζοντας χαρακτηριστικά, είδος κινήσεων κ.ά. Ιδίως στο ΙΤΕ, όπως ανέφερε ο κ. Αργυρός η έρευνα επικεντρώνεται στην ανθρωποκεντρική υπολογιστική όραση, όπου το κεντρικό αντικείμενο παρατήρησης είναι ο άνθρωπος. «Θέλουμε δηλαδή να καταλαβαίνουμε τι κάνει ο άνθρωπος. Όπως για παράδειγμα, κινήσεις του ανθρώπινου σώματος, τη γεωμετρία αλλά και να κατηγοριοποιεί πράγματα όπως πως στέκεται, να αναγνωρίζει χειρονομίες και συναισθηματική κατάσταση, αν τρέχει, αν χορεύει ή κατανόηση αλληλεπιδράσεων κ.ά.», ανέφερε μεταξύ άλλων ο καθηγητής.
Παράλληλα, ο ίδιος σημείωσε πως το εν λόγω ερευνητικό πεδίο σημειώνει τέτοια πρόοδο σήμερα καθότι πλέον «τώρα είναι εφικτό, διότι όλα αυτά τα συστήματα για να τα φτιάξει κανείς πρέπει να έχει πάρα πολλά δεδομένα. Πάρα πολλές εικόνες. Αυτά είναι διαθέσιμα μόνο σήμερα, το ίντερνετ μας δίνει αυτά τα δεδομένα. Και όχι μόνο αυτό. Για να επεξεργαστεί ο υπολογιστής αυτά τα δεδομένα χρειάζεται πάρα πολύ μεγάλη υπολογιστική ισχύ. Είναι τόσο μεγάλη που αυτά τα συστήματα καταναλώνουν ενέργεια που χρειάζεται μια μικρή πόλη».
Πάντως ο ίδιος τόνισε ότι αν μπορέσει κανείς να εξοπλίσει τεχνικά συστήματα με τέτοιου είδους ικανότητες τότε είναι δεδομένο ότι θα μπορέσει να εξυπηρετήσει ένα μεγάλο πλήθος εφαρμογών. Όπως ανέφερε χάρης την οπτική αντίληψη ένα ρομπότ στο μέλλον θα μπορεί να εκτελεί καθημερινές λειτουργίες όπως το να φτιάξει ένα τοστ απλά βλέποντας κάποιον να το κάνει. Επίσης θα μπορεί να συνεργάζεται με τον άνθρωπο όπως το να μεταφέρουν ένα αντικείμενο μαζί κάπου. «Άλλο ρομπότ θα επιτηρεί κάποιον που κάνει γυμναστική και θα μπορεί να προτείνει βελτιώσεις. Ή ένα άλλο ρομπότ θα βοηθήσει έναν ταξιδιώτη με κινητικά προβλήματα να πάει στην πύλη του στο αεροδρόμιο», ανέφερε χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας πως οι δυνατότητες δεν έχουν περιορισμό και πως πολλά άλλα πεδία μπορούν να ενισχυθούν όπως το real estate, η εκπαίδευση, η υγεία κ.ά.
Τα εξυπνοφανή συστήματα και ο ρόλος των ανθρωπιστικών επιστημών
Το κεντρικό ερώτημα που έθεσε ο κ. Αργυρός γύρω από τα νέα συστήματα στο πεδίο της Υπολογιστικής Όρασης είναι αν μπορούν να αντιλαμβάνονται τελικά όπως οι άνθρωποι. Αν με άλλα λόγια είναι έξυπνα.
«Η πραγματική νοημοσύνη έχει ποιότητες πέραν των δυνατοτήτων αυτών των συστημάτων. Αυτά τα συστήματα μπορεί να κάνουν εξόφθαλμα λάθη, μάλλον θυμούνται παρά σκέφτονται, δεν μπορούν να εξηγήσουν τι έκαναν, πως το έκαναν πως μπορούν να το προσαρμόσουν για να κάνουν κάτι άλλο. Δεν έχουν συνείδηση αυτού που επιτυγχάνουν. Και ακόμα περισσότερο δεν έχουν την παρόρμηση να διερευνήσουν άλλες επιλογές ή να συνθέσουν κάτι νέο. Επομένως αυτά τα συστήματα θα τα έλεγα εξυπνοφανή και όχι έξυπνα. Δίνουν αίσθηση εξυπνάδας αλλά έξυπνα εν τέλει δεν είναι. Προς το παρόν», τόνισε ο καθηγητής.
Κλείνοντας την ομιλία του ο κ. Αργυρός τόνισε ότι «η τεχνητή νοημοσύνη είναι γνώση και η γνώση είναι δύναμη» και αυτό συνεπάγεται όμως μια μεγάλη ευθύνη, όπως εξήγησε. Η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη, φέρει μαζί της όχι μόνο νέες δυνατότητες, αλλά και νέους κινδύνους, και συνεπώς η ευθύνη μας, όπως τόνισε, είναι να διαχειριστούμε με σύνεση και ηθική τη γνώση και τη δύναμη που αποκτάται μέσω των νέων τεχνολογιών.
«Το θέμα επίσης δεν είναι να περιορίσουμε αυτή τη δύναμη γιατί είναι στη φύση του ανθρώπου να διερευνά κα δεν νομίζω ότι θα σταματήσει. Αλλά πρέπει να θέσουμε τον σωστό προσανατολισμό και σε αυτό το σημείο η σημασία των ανθρωπιστικών επιστημών είναι καθοριστική γιατί αφενός πρέπει οι ανθρωπιστικές επιστήμες να εκμεταλλευτούν τα καινούργια πεδία προκειμένου να απαντήσουν με μοντέρνο τρόπο τα δικά τους ερωτήματα, αλλά ίσως ακόμα περισσότερο, το κυριότερο ζήτημα είναι οι ανθρωπιστικές επιστήμες να απαντήσουν τα καινούργια ερωτήματα που τίθενται», κατέληξε ο καθηγητής.
