• Τα πρώτα θύματα των βομβαρδισμών
Κάθε χρόνο μας δημιουργείται η εντύπωση ότι σώνονται πια τα στοιχεία γύρω από τη θρυλική μάχη της Κρήτης, τόσα χρόνια μετά. Κι όμως πάντα κάτι θα παρουσιαστεί να δώσει αφορμή για νέες αναφορές.
Ιδιαίτερα όταν παρακολουθείς τις έρευνες του κ. Γεωργίου Καλογεράκη δρος Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και διευθυντή του δημοτικού σχολείου Καστελλίου κάτι περισσότερο θα μάθεις. Όπως για τους πρώτους βομβαρδισμούς των ναζί στον τόπο μας.
Αναφερόμενος στα πρώτα δραματικά γεγονότα του Ρεθύμνου που σημειώθηκαν την περίοδο εκείνη πριν αρχίσει η πτώση των αλεξιπτωτιστών ο κ. Καλογεράκης αναφέρει σχετικά.
«Την Πέμπτη 22 Μαΐου 1941, στο καταφύγιο που διέθετε η Εθνική Τράπεζα Ρεθύμνου, βρήκε τραγικό θάνατο από βόμβα ο Στυλιανός Μανιουδάκης, 52 ετών, από τους Αρμένους Ρεθύμνου. Ήταν αντισυνταγματάρχης και διοικητής της Διοίκησης Χωροφυλακής Ρεθύμνου. Μαζί με τον Μανιουδάκη, στο καταφύγιο της Εθνικής Τράπεζας, σκοτώθηκε από την ίδια βόμβα και ο Νομάρχης Ρεθύμνου Γεώργιος Εμμανουήλ Τσαγρής.
Δραματικό είναι το τέλος της οικογένειας Μαραβελάκη Στυλιανού από το χωριό Καρωτή Ρεθύμνου από ρίψη βόμβας κατά τη διάρκεια της πρώτης ημέρας της Μάχης, στις 20 Μαΐου 1941. Η βόμβα έπεσε ακριβώς στο σπίτι τους στην Καρωτή και σκοτώθηκαν ο αρχηγός της οικογένειας Στυλιανός Μαραβελάκης ετών 52, η γυναίκα του Αικατερίνη ετών 35 και πέντε παιδιά τους. Τα παιδιά κατά σειρά ηλικίας ήταν η Ρουμπίνα, 3 ετών, ο Γιάννης 6 ετών, η Σοφία 10 ετών, ο Δημήτρης 14 ετών και η Ελένη 15 ετών.
Σε βομβαρδισμό του χωριού Μέλαμπες Ρεθύμνου την Πέμπτη 29 Μαΐου 1941, σκοτώθηκε η Ψιλλάκη Αργυρή ετών 37 και δύο παιδιά της, η Αρετή ετών 9 και η Ευελπία ετών 7.
Στον νομό Ρεθύμνου στη διάρκεια της μάχης της Κρήτης έχουν καταγραφεί θύματα από βομβαρδισμούς και στα χωριά Μουρτζανά Μυλοποτάμου, στον Πλατανέ, στα Μισίρια και στα Περιβόλια…».
Ρεθεμνιώτης πρωθυπουργός
Το Ρέθυμνο όμως είχε την τιμητική του εκείνη την περίοδο αφού εκλεκτό του τέκνο ήταν πρωθυπουργός της Ελλάδος.
Ο Εμμανουήλ Τσουδερός ήταν γιος του Ιωάννη Τσουδερού, ιατρού, πολιτικού και γόνου επιφανούς κρητικής οικογένειας με μεγάλη παρουσία στη σύγχρονη ιστορία του νησιού και της Ελλάδας γενικότερα. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και οικονομικές επιστήμες στο Παρίσι και το Λονδίνο. Αρχικά διετέλεσε βουλευτής Ρεθύμνης στην Κρητική Βουλή την περίοδο 1906-1912 και αντιπρόεδρος της συνέλευσης των Κρητών και αντιπρόσωπός της στην Αθήνα, την περίοδο 1911-1912.Το ίδιο διάστημα ήταν επίτροπος Δημοσίας Ασφαλείας και Δημοσίων Έργων στη Διοικητική Επιτροπή Κρήτης.
Μετά την ενσωμάτωση της Κρήτης στην Ελλάδα (1/12/1913) εκλέχθηκε στη Βουλή των Ελλήνων και πάλι βουλευτής Ρεθύμνης με το Κόμμα των Φιλελευθέρων το 1915 επανεκλεγείς ομοίως το 1920 και το 1923. Από το 1918 εκπροσώπησε την Ελλάδα επανειλημμένως σε διεθνείς συναντήσεις.
Το 1924 ανέλαβε το υπουργείο Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση Βενιζέλου και την ίδια χρονιά ανέλαβε το υπουργείο Οικονομικών στην κυβέρνηση Παπαναστασίου και την Κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη 1924.
Το 1925 διορίσθηκε υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας. Από τη θέση αυτή, το 1927 πρότεινε και διαπραγματεύθηκε με τους εκπροσώπους της Κοινωνίας των Εθνών τη δημιουργία της Τραπέζης της Ελλάδος.
Το 1931, σε μια δύσκολη στιγμή για την ελληνική οικονομία, ο Τσουδερός ανέλαβε τη διοίκηση της Τραπέζης της Ελλάδος, θέση που διατήρησε μέχρι το 1939 όταν παύτηκε από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά για πολιτικούς λόγους.
Στις 21 Απριλίου του 1941, και ενώ οι Γερμανοί είχαν καταλάβει τη μισή Ελλάδα ο Τσουδερός αποδέχθηκε την πρόταση του βασιλιά Γεωργίου να αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας σε αντικατάσταση του Αλέξανδρου Κορυζή, ο οποίος είχε αυτοκτονήσει τρεις ημέρες νωρίτερα. Στις 23 Απριλίου η κυβέρνηση Τσουδερού, με τη βασιλική οικογένεια μετακινήθηκε στην Κρήτη.
Στο Ρέθυμνο έφθασε με την τότε βασιλική οικογένεια τέλος του Απρίλη. Ο κόσμος ταλαιπωρημένος από την αναμονή, είδε στην άφιξη τόσο σημαντικών προσώπων μια ευκαιρία να μάθει περισσότερα. Έτσι επιφύλαξε ενθουσιώδη υποδοχή στη βασιλική οικογένεια και στον Τσουδερό που τον συνόδευε και ο υπουργός Στέλιος Δημητρακάκης.
Ο χώρος του Επισκοπείου κατακλύστηκε από κόσμο και τον Γεώργιο προσφώνησε ο τότε πρόεδρος της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Νίκος Δασκαλάκης. Ο πρόεδρος του συλλόγου Πολυτέκνων από την άλλη, προσπάθησε να εκμαιεύσει από τον πρωθυπουργό κάποια υπόσχεση για το μέλλον των στρατιωτών και την ασφαλέστερη επιστροφή τους, αλλά κι εκείνος τι να του υποσχεθεί που βρισκόταν κυριολεκτικά στον δρόμο; Αντάλλαξαν μόνο λόγια παρηγοριάς…Ο Δημητρακάκης όμως έδωσε και είδηση.
Τη θέση του νομάρχη Παπαθανασίου που είχαν καταφέρει οι Ρεθεμνιώτες να απομακρύνουν θα καταλάμβανε ο γιατρός Γεώργιος Τσαγρής. Και στο άκουσμα αυτό πανηγύρισαν όλοι, γιατί ο Τσαγρής ήταν ιδιαίτερα αγαπητός.
Οι υψηλοί ξένοι δεν κάθισαν για πολύ στο Ρέθυμνο. Λίγο αργότερα με τις ευχές και τις επευφημίες των παρισταμένων ανεχώρησαν για τα Χανιά, από όπου ένα μήνα αργότερα θα καταφεύγανε στο Κάιρο, στην έδρα της εκεί βρετανικής συμμαχίας, θέτοντας τις μονάδες του ελληνικού πολεμικού ναυτικού και αεροπορίας, υπό την επιχειρησιακή διοίκηση της εκεί βρετανικής διοίκησης. Στις 15 Νοεμβρίου 1941 σε δήλωση του ο Εμμανουήλ Τσουδερός αναφέρει: «Οραματίζομαι την Ελλάδα, μετά τον πόλεμο, μεγαλυτέραν και υπερήφανον, περιλαμβάνουσα και τη Βόρειον Ήπειρον, τη Μακεδονίαν, τη Θράκην, τη Δωδεκάνησο και την Κύπρον».
Το 1942, ως πρωθυπουργός της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης, ο Τσουδερός μαζί με τον βασιλιά Γεώργιο, διατύπωσε υπόμνημα προς την κυβέρνηση της Βρετανίας ορίζοντας την Κύπρο ως μεταπολεμική διεκδίκηση της Ελλάδας για τις θυσίες της κατά τον πόλεμο.
Στις 18 Μαρτίου του 1944, η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), γνωστή και ως «Κυβέρνηση του Βουνού», έκανε γνωστή την ύπαρξή της και λίγες ημέρες αργότερα ζήτησε την παραίτηση της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού και τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας με βάση την ΠΕΕΑ. Ο Τσουδερός – αντικομμουνιστής ο ίδιος, αλλά και υπό την πίεση των Βρετανών που δεν διέβλεπαν με φιλικό μάτι μία ελληνική κυβέρνηση που δεν θα ήλεγχαν οι ίδιοι – δεν δέχθηκε να παραιτηθεί. Ακολούθησε το κίνημα των εξόριστων Ελλήνων στρατιωτών (Απρίλιος 1944) που πρόσκειντο φιλικά προς το ΕΑΜ. Έχοντας χάσει τον έλεγχο της κατάστασης, ο Τσουδερός τελικά παραιτήθηκε, και κατόπιν οι πιστοί στον βασιλιά Έλληνες στρατιωτικοί, σε συνεργασία με τους Βρετανούς, κατέστειλαν βίαια το κίνημα των στρατιωτών.
Αγαπητός ο νέος νομάρχης
Στο μεταξύ το Ρέθυμνο αγκάλιασε τον νέο του νομάρχη Γεώργιο Τσαγρή με πολλές ελπίδες. Επιτέλους ένας δικός του άνθρωπος, ήταν σε μια θέση κλειδί, που θα βοηθούσε τον τόπο. Και δεν υπερέβαλε καθόλου, γιατί ο Τσαγρής ήταν σπουδαίος και ως άνθρωπος. Ευγενικός, μειλίχιος, χαμηλών τόνων και γεμάτος αγάπη για Ρέθυμνο και τους ανθρώπους του.
Αυτός ήταν στρατιωτικός γιατρός. Είχε αναλάβει με δική του πρωτοβουλία την περίθαλψη των στρατιωτών, που επέστρεφαν τραυματίες από τον πόλεμο του ’40.
Το 1920, ο Τσαγρής, είχε αποσταλεί από την ελληνική κυβέρνηση στην Γ’ Εθνοσυνέλευση στην Ανδριανούπολη, ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη μεγάλη Ελλάδα, που οραματιζόταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος όπου και υπηρέτησε από 1/11/1920 μέχρι και 21/9/1922.
Εξελέγη στη συνέχεια βουλευτής στον νομό Ρεθύμνης στη Δ’ εθνοσυνέλευση από 16 Δεκεμβρίου 1923 έως 30 Σεπτεμβρίου 1925. Και πρόσφερε μεγάλες υπηρεσίες στον τόπο του από τη θέση αυτή.
Αναλαμβάνοντας καθήκοντα νομάρχη, προσπαθούσε να είναι κοντά στις οικογένειες των στρατιωτών που έλειπαν στο μέτωπο, είχε πάντα την πόρτα του ανοιχτή σε όποιον χρειαζόταν την ιατρική του βοήθεια και παρέμενε ο κοινής αποδοχής τοπικός άρχοντας.
Μια σύσκεψη όμως που έγινε στο κτήριο της πρώην Εθνικής Τράπεζας της οδού Τσουδερών, στάθηκε μοιραία. Σκοτώθηκε στον βομβαρδισμό που έγινε ξαφνικά και η θυσία του υπενθυμίζεται στις γενιές από τη μαρμάρινη επιγραφή, έξω από το κτίριο, που τοποθετήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1949 από τον Ιατρικό σύλλογο.
Θύμα και ο Μανιουδάκης
Θύμα όμως σε κείνον τον βομβαρδισμό ήταν και ο Στυλιανός Μανιουδάκης.
Ο Στυλιανός Ιωάννου Μανιουδάκης (1889-1941), γεννήθηκε στους Αρμένους Ρεθύμνου. Γιος του Ιωάννου Στυλιανού Μανιουδάκη (1828-1921) και εγγονός του Χατζη-Στυλιανού Γεωργίου Μανιουδάκη (1792-1827), παλιών αγωνιστών, με συμμετοχή στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης και της Πελοποννήσου, ανατράφηκε και ανδρώθηκε κι ο ίδιος έχοντας ως πρότυπα αυτές τις προσωπικότητες. Γι’ αυτό αισθανόταν διπλό το χρέος του, να συνεχίσει δηλαδή στον δρόμο που άνοιξαν και πορεύθηκαν οι προπάτορές του, ο παππούς και ο πατέρας του. Ως φοιτητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, έλαβε μέρος εθελοντικά στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13. Ως διπλωματούχος της Νομικής και διδάκτορας του Δικαίου υπηρέτησε στα χρόνια που ακολουθούν σε υψηλές θέσεις της Ελληνικής Χωροφυλακής. Στην προστασία των πολιτών από μια τέτοια ύψιστη θέση ευθύνης και στους ταραγμένους χρόνους της παγκόσμιας ιστορίας του 20ου αι., τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, θα βρει μαρτυρικό θάνατο. Ο Στυλιανός Ι. Μανιουδάκης, θα πεθάνει στις 22 Μαΐου 1941, κατά τη διάρκεια των Γερμανικών βομβαρδισμών του Ρεθύμνου, ως Διοικητής Χωροφυλακής της πόλης και του τόπου που αγάπησε και υπηρέτησε περισσότερο σε όλη του τη ζωή.
Αρκετά στοιχεία για τον Στυλιανό Μανιουδάκη συγκέντρωσε και δημοσίευσε ο κ. Μιχάλης Τρούλλης ενισχύοντας την έρευνα και άλλων μελετητών της περιόδου αυτής.
Λίγες μέρες πριν αρχίσει η πτώση των αλεξιπτωτιστών πολλοί οικογενειάρχες αποφασίζουν να εξασφαλίσουν τις οικογένειές τους σε κοντινά χωριά.
Άλλωστε ο τοπικός τύπος δίνει σχετικές οδηγίες κυρίως για τους κατοίκους που είναι κοντά σε στρατιωτικά σημεία. Καλεί επίσης και όσους γνωρίζουν χώρους που θα μπορούσαν να προστατεύσουν τον άμαχο πληθυσμό από εχθρικές επιθέσεις, να το γνωρίσουν για να γίνει η σχετική ενημέρωση.
Τελικά οι φόβοι επαληθεύτηκαν με τους ανελέητους βομβαρδισμούς που ήταν ο θλιβερός προάγγελος της εισβολής.
Ένας φλογερός πατριώτης
Από τις σπουδαίες μορφές που αγωνίστηκαν με σθένος και κατά τη μάχη της ήταν και ο στρατιωτικός ιερέας του 3ου Λόχου Αντιστάσεως, (Βρύσινα) και αρχηγός ένοπλης αντάρτικης ομάδας παπά Αντώνης Ξυδάκης.
Η καταγωγή του ήταν από τα Σφακιά. Αυτός γεννήθηκε στο Όρος το 1902.
Τέλειωσε το εξατάξιο Γυμνάσιο αλλά άργησε να γίνει παπάς επειδή τότε δεν γινόταν να χειροτονηθεί κάποιος αν δεν έκλεινε τα 35 χρόνια του.
Μετά το σχολείο έπιασε δουλειά στο μαγαζί του λαδέμπορου Πολάκη, από τα Φραντζεσκιανά Μετόχια, πρώτου θείου του γνωστού γιατρού.
Ο εργοδότης του εκτιμώντας τα προσόντα του υπαλλήλου του και κυρίως το ήθος του σκέφτηκε να τον παντρέψει με μια καλή κοπέλα από το χωριό του. Ήταν η Ευαγγελία Δρουλίσκου της γνωστής επίσης οικογένειας των αγωνιστών.
Με την Ευαγγελία ο Αντώνης στέριωσαν ένα καλό σπιτικό γύρω στα 1920, μικροί βέβαια και οι δυο, αλλά με μεγάλη σύνεση που όλοι γνώριζαν και επαινούσαν.
Απέκτησαν πέντε παιδιά. Ήταν ο Στέφανος, ο Γιώργος, η Μαρία, ο Στέλιος και ο Νίκος. Ένα ακόμα κορίτσι πέθανε μικρό.
Ο Στέφανος σπούδασε αργότερα γιατρός κι έφυγε στην Αμερική όπου και ζει, εκεί τον ακολούθησε και ο αδελφός του Νίκος.
Ο Γιώργος δημιούργησε τη γνωστή επιχείρηση που διευθύνουν σήμερα τα παιδιά του Ηρακλής και Αντώνης Ξυδάκης και η Μαρία όπως και ο Στέλιος έμειναν επίσης στο Ρέθυμνο.
Ο Αντώνης χειροτονήθηκε ιερέας λίγο πριν από την έκρηξη του πολέμου. Υπηρέτησε σε αρκετές ενορίες του Βρύσινα.
Μετά τον πόλεμο υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιερέας στο 44ο Σ.Π.
Στον πόλεμο του 1940, ο ανήσυχος ιερέας παρουσιάστηκε και παρακάλεσε να του επιτρέψουν τη συμμετοχή του στο μέτωπο ως στρατιωτικού ιερέως.
Δεν του το επέτρεψαν όμως γιατί είχε ήδη μια εξαμελή οικογένεια της οποία δυο από τα παιδιά ήταν ανήλικα.
Εκείνος δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά κι έμεινε με την αγωνία. Δεν άργησε όμως να λάβει θέση στο μετερίζι της τιμής και μάλιστα σε μια από τις πιο συγκλονιστικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας.
Όταν άρχισε η πτώση των αλεξιπτωτιστών, στις 20 Μαΐου 1941, εκείνος βρισκόταν στα Φραντζεσκιανά Μετόχια, το χωριό της γυναίκας του. Από το πρώτο κιόλας άκουσμα της εισβολής, δεν κάθισε άπρακτος. Έσπευσε να επιστρέψει στο Όρος, αφού προηγουμένως στις 10 το βράδυ συναντήθηκε στους Αρμένους με τον Ιωσήφ Πέρρο από τον οποίο έμαθε λεπτομερώς τα γεγονότα και τις αποφάσεις για την αντιμετώπιση του εχθρού.
Στο χωριό του συγκέντρωσε αμέσως έναν αριθμό γενναίων ελεύθερων σκοπευτών και το πρωί της 21 Μαΐου 1941 βρισκόταν στα Μισσίρια και συγκεκριμένα στο Αλμπάν Μετόχι παίρνοντας μέρος στις συμπλοκές με τους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.
Εκεί στο ίδιο μέρος αγωνιζόταν και ο αδελφός του Κώστας, λοχίας και τραυματίας του Αλβανικού μετώπου που υπηρετούσε στο τάγμα πεζικού Ρεθύμνου. Τα δυο αδέλφια αγωνίστηκαν σε όλα τα μέτωπα, Αλμπάν Μετόχι, Περιβόλια, Άγιος Γεώργιος με απαράμιλλο ηρωισμό. Σταμάτησαν να αγωνίζονται όταν πια οι Γερμανοί είχαν μπει στο Ρέθυμνο.
Κι ένα παιδί όμως δεν άφησε τον πατέρα, τον θείο και τους άλλους της ομάδας χωρίς τρόφιμα και πυρομαχικά. Ήταν ο Στέφανος, γιος του παπά-Αντώνη, μαθητής Γυμνασίου, που δεν θέλησε να μείνει αμέτοχος στο μεγάλο ξεσηκωμό. Και βοηθούσε με τον δικό του τρόπο που αποδείχτηκε πολύτιμος για την περίσταση.
Στην οπισθοχώρηση ο παπά-Αντώνης, με τους άνδρες του, παρέλαβαν από τη θέση Αποθαμένου, 21 Άγγλους, Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς στρατιώτες, από τους οποίους ένας ήταν ανθυπολοχαγός, δυο επιλοχίες, και δυο δεκανείς.
Τους έφεραν στο Όρος κι εκεί τους έκρυψαν για πέντε μέρες σε μια ρεματιά, όπου δεν τους έλειψε τροφή και φροντίδα χάρις στην αυτοθυσία των κατοίκων της περιοχής.
Έξι μέρες μετά, ο παπά-Αντώνης έστειλε με οδηγό τον Νικόλαο Γ. Βιδιαδάκη τους ξένους στρατιώτες στου Φωτεινού, στον Ιωσήφ Πέρρο, που με τη σειρά του, τους οδήγησε στο Σελλί Αγίου Βασιλείου απ’ όπου κατάφεραν αργότερα να φύγουν για τη Μέση Ανατολή.
Αυτό συνεχίστηκε και σε όλη τη διάρκεια της κατοχής. Ο παπά-Αντώνης Ξυδάκης με κίνδυνο της ζωής του, περισυνέλεγε κυνηγημένους στρατιώτες και αφού τους πρόσφερε άσυλο και τροφή μέχρι να ανακτήσουν δυνάμεις, τους προωθούσε στη Μονή Πρέβελη, σε στενή πάντα συνεργασία με τον Ηγούμενο Αγαθάγγελο Λαγκουβάρδο, ο οποίος και τους βοηθούσε να περάσουν στην Μέση Ανατολή, όπου συνεχιζόταν ο αγώνας.
Ήταν μέσα Ιουνίου 1941 όταν ο ηρωικός ρασοφόρος συνάντησε στην κορυφογραμμή του Βρύσινα έξι βαθμοφόρους στρατιώτες περιπλανώμενους. Αμέσως τους πήρε στο χωριό όπου και τους έκρυψε σε ασφαλές σημείο. Ένα από αυτούς που ήταν βαριά πληγωμένος (και τα δυο πόδια του είχαν σαπίσει από γάγγραινα) τον νοσήλευσε η πρεσβυτέρα που πήρε έτσι και το πρώτο βάπτισμα του πυρός στον αγώνα ενάντια του κατακτητή.
Όλα αυτά βέβαια γίνονταν με μεγάλες προφυλάξεις γιατί οι διαταγές ήταν πολύ αυστηρές και όποιος έκρυβε συμμάχους στρατιώτες τον περίμενε ο θάνατος. Ο ηρωικός παπάς όμως κατάφερε να φυγαδεύσει και αυτούς με τη βοήθεια των χωροφυλάκων που υπηρετούσαν στον αστυνομικό σταθμό Σελλίων, Δημητρίου Ι. Φουρναράκη από τα Γουλεδιανά και Νικόλαο Σ. Σκουλούδη από τους Αρμένους.
Αυτό συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση μέχρι και τον Αύγουστο του 1941.Για τα μετέπειτα αυτά γεγονότα έχουμε αναφερθεί σε εκτενές προηγούμενο αφιέρωμα.
Ο μεγάλος αγωνιστής Γιάννης Κυριακάκης
Ο Γιάννης Κυριακάκης ασυμβίβαστος ιδεολόγος και από τα πρώτα θύματα σε κάθε δοκιμασία της δημοκρατίας, με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου με τις ανδραγαθίες που πήρε έφτασε το βαθμό του ανθυπολοχαγού. Με την κατάρρευση του μετώπου βρέθηκε στην Πελοπόννησο, όπου υπηρετούσε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός. Καταφέρνει όμως με δική του πρωτοβουλία και φθάνει στην Κρήτη το Μάη του 1941. Είχε καταφέρει μαζί με άλλους Κρήτες αξιωματικούς και οπλίτες να οργανώσει την κάθοδο χιλίων περίπου στρατιωτών. Παίρνει μέρος ενεργά στη Μάχη της Κρήτης δείχνοντας απαράμιλλο θάρρος και αυτοθυσία.
Με την κατάκτηση της Κρήτης από τους ναζί ο Γιάννης οργανώνεται στην Αντίσταση και παίρνει μέρος στις πιο ριψοκίνδυνες αποστολές διευθύνοντας τον παράνομο τύπο. Αναφέρεται στους επικεφαλής της επαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ στην πόλη του Ρεθύμνου μαζί με τους Νίκο Δασκαλάκη, Νίκο Ανδρουλιδάκη, Γιώργη Αγγελιδάκη, Γιώργη Παπαδάκη, Κώστα Αντωνάκη, Γιάννη Τζέλεση, Νίκο Μυλωνάκη, Μιχάλη Κουτρουμπά και Πέτρο Ταχτατζή.
Και για την οδύσσεια του Γιάννη Κυριακάκη έχουμε αναφερθεί παλαιότερα όπως μπορείτε να διαπιστώσετε ανατρέχοντας στο Πολιτιστικό Ρέθυμνο.
