Στα νεοελληνικά βαφτιστικά -κύρια ονόματα υπάρχει πλήθος ονομάτων αναφερόμενων στον άνδρα και αντίστοιχα στη συνώνυμη γυναίκα.
Τα παραδείγματα είναι πολλά, γι’ αυτό αναφέρω μόνο λίγα ζεύγη: Αθανάσιος – Αθανασία, Βασίλειος – Βασιλεία, Γεώργιος – Γεωργία, Δημήτριος – Δημητρία και Δήμητρα, Αδριανός – Αδριανή.
Περιορίζομαι σε αυτά για να ασχοληθώ μόνο σε ένα, το όνομα Στυλιανός – Στυλιανή και όσα προέρχονται από αυτό το ζεύγος των κύριων – βαφτιστικών ονομάτων, που είναι πολλά και συχνά υπάρχει διχογνωμία για την ορθή γραφή τους, ειδικά με τη λέξη Στέλα.
Το όνομα Στυλιανός «ο στύλος της εκκλησίας» σύμφωνα με το απολυτίκιο του Αγίου, έχει θέμα στυλ – αναγόμενο στο ρήμα ίστημι (νέο ελληνικό: στήνω, στέκω). Το θέμα του ρήματος είναι: στη – στα – στε – στυ – (μετάπτωση της αρχικής ρίζας σε άλλες μορφές). Από αυτά τα θέματα παράγονται δεκάδες λέξεις. Όσο για τα σύνθετα με προθέσεις και τα παράγωγα, αυτά αυξάνονται σε μέγα αριθμό λέξεων. Αυτό είναι το θαύμα της Ελληνικής γλώσσας για το οποίο οι μελετητές της εκπλήσσονται.
Ταιριαστά στο όνομα Στυλιανός έγινε το βαπτιστικό όνομα Στυλιανή. Από αυτά τα δύο βαφτιστικά ονόματα έχομε πλήθος μορφών και χαϊδευτικών ονομάτων, τοπικής χρήσεως ή πανελλήνιας θα έλεγα και παγκόσμιας εμβέλειας:
Στυλιανός Στυλιανή
Στελιανός Στελιανή
Στύλος Στυλιάνα
Στυλ Λιάνα
Τύλος Στυλού
Στέλιος Στυλούδα
Στελής Στελίνα
Στελάκης Στέλα
Στελάκι Στελίτσα
Τέλης Στέλια
Τέλιος Τέλα
Ίσως υπάρχουν και άλλες μορφές – μεταμορφώσεις του ζεύγους των ονομάτων Στυλιανός – Στυλιανή, που δεν μπόρεσα να επισημάνω.
Με την προσθήκη επωνυμικών καταλήξεων σχηματίστηκε πλήθος επωνύμων: Στυλιανίδης, Στυ(ε)λιανουδάκης, Στυλιανίδης, Στυλιανέας, Στυλιανόπουλος, Στυλιάνογλου, Στυλιανέλης κ.ά.
Ανάλογα συμβαίνουν και με πολλά άλλα κύρια ονόματα για τη δημιουργία πλήθους επωνύμων σε όλη την Ελλάδα.
Ειδικά όμως από το όνομα Στυλιανός – Στυλιανή κάποιοι γράφουν το όνομα -χαϊδευτικό- της Στυλιανής, Στέλα με δύο ΛΛ και Στέλιος με δύο ΛΛ.
Εκτιμώ ότι πρόκειται για λάθος επιλογή, αφού γίνεται σύγχυση με το λατινικό stella = άστρο και το επίσης νεολατινικό il stellio = σκίουρος.
Σημειώνω ότι στην καθολική εκκλησία υπάρχει η Αγία Estella. Προέρχεται όμως το όνομα αυτό από το αρχαίο ελληνικό επίθετο ευσταλής = καλοστεκούμενος (ευ+ίστημι), με τη σειρά: ευσταλής > εστέλ > estel με ένα λ – και, με την προσθήκη της συχνής χρήσης παραγωγικής κατάληξης – ella στις νεολατινικές γλώσσες, προέκυψαν σωστά δύο λλ.
Με την περίπτωση της γραφής Στέλα με δύο λλ και πώς αυτή σχεδόν παγιώθηκε καλό είναι να θυμηθούμε τη δύναμη της εικόνας στη διαμόρφωση όχι μόνο λέξεων αλλά και συνειδήσεων ακόμη. Το 1955 γυρίστηκε η πασίγνωστη – επιτυχημένη και συχνά προβαλλόμενη στην τηλεόραση κινηματογραφική ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη ΣΤΕΛΛΑ με την Μελίνα Μερκούρη και τον Γιώργο Φούντα. Όλοι οι Έλληνες την έχουν δει και από εκεί, κυρίως, επηρεάστηκαν όσοι γράφουν το όνομα Στέλα με δύο -λλ. Η δύναμη της συνήθειάς τους εμποδίζει να συνηθίσουν στη σωστή ετυμολογικά γραφή.
Όμως, η ελληνική γλώσσα έχει κανόνες και οφείλομε να τους τηρούμε. Άλλωστε, μην ξεχνούμε την άποψη του Διον. Σολωμού:
«… δεν έχω τίποτε άλλο στο νου μου πάρεξ ελευθερία και γλώσσα».
Θεόδ. Πελαντάκης
