Ο τελευταίος ίσως μεγάλος επαναστάτης, μια μοναδική παγκόσμια μορφή, που έγραψε τη δική του πολιτική ιστορία με τον τρόπο που ήθελε εκείνος. Ο Φιντέλ Κάστρο, έφυγε από τη ζωή πριν λίγες μέρες, σε ηλικία 90 χρονών. Το πλήρες όνομα του Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους (13 Αυγούστου 1926) και υπήρξε πρωθυπουργός της Κούβας από το 1959 μέχρι τον Δεκέμβριο του 1976 και αργότερα πρόεδρος της χώρας μέχρι τις 19 Φεβρουαρίου του 2008. Μπορεί να επιχειρήθηκαν όπως λένε στατιστικά 638 απόπειρες δολοφονίας του, με κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο, αλλά αυτός τελικά, (όσο του ήταν δυνατόν), επέλεξε πότε θα πεθάνει!
Έχουν γραφεί πολλά γι’ αυτόν και τώρα θα γραφούν ακόμη πολλά περισσότερα. Θα κατηγορηθεί, θα λοιδορηθεί και θα επαινεθεί μετά θάνατον, όπως είχε γίνει και εν ζωή. Κάπου εκεί ανάμεσα θα υπάρχει η αλήθεια και σίγουρα θα τον κρίνει αυστηρά η ιστορία, όπως έκρινε και όλες τις προηγούμενες μεγάλες πολιτικές επαναστατικές μορφές. Η Κούβα κάθε άλλο παρά δημοκρατία είχε επί κυβερνήσεως του, όπως άλλωστε γίνεται σε όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στον πλανήτη. Παρ’ όλα αυτά όμως κάποια επιτεύγματα της επανάστασης του δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Η πορεία του ξεκίνησε όταν με 82 άλλους αγωνιστές επιχείρησε να ανατρέψει το στυγνό καθεστώς του δικτάτορα Μπατίστα στην Κούβα. Στην πρώτη μάχη σκοτώθηκαν οι 60 σύντροφοι του και έμειναν μόνο 20 άτομα, αλλά τελικά την Πρωτοχρονιά του 1959 οι δυνάμεις των επαναστατών μπήκαν θριαμβευτικά στην Αβάνα, με επικεφαλής μια άλλη τεράστια παγκόσμια επαναστατική μορφή, τον θρυλικό Τσε Γκεβάρα. Κάτι μάλλον μοναδικό στην παγκόσμια ιστορία!
Στις 8 του Γενάρη φτάνει στην Αβάνα και ο Φιντέλ του δηλώνει: «Ζούμε μια αποφασιστική στιγμή της ιστορίας μας. Η τυραννία έπεσε. Απέραντη είναι η λαϊκή χαρά. Έχουμε όμως ακόμα πολλά να κάνουμε. Δεν έχουμε την αυταπάτη να πιστεύουμε ότι από δω και μπρος όλα θα είναι εύκολα. Ίσως στο μέλλον όλα θα ‘ναι ακόμα πιο δύσκολα»…
Οι εξελίξεις τον δικαιώνουν. Οι ΗΠΑ μετά το φιάσκο στον Κόλπο των Χοίρων, που επιχείρησαν να τον καθαιρέσουν χωρίς να το καταφέρουν, ξεκινούν ένα ανελέητο και απάνθρωπο εμπάργκο, που κράτησε πάνω από 50 χρόνια με ένα και μόνο στόχο: Την καταστροφή του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού συστήματος που έχει επιλέξει ο κουβανικός λαός, ασκώντας το δικαίωμά του για αυτοδιάθεση και κυριαρχία.. Οι ζημιές στην Κούβα από το εμπάργκο μέχρι το 2013 υπολογίζονται σε πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια!.
Παρά τις φοβερές ελλείψεις ιατρικών αναλώσιμων και υλικών, φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σε καρδιολογικές παθήσεις, σε ειδική διατροφή με θρεπτικές ουσίες για τα πρόωρα νεογέννητα βρέφη, σε σκευάσματα για τη θεραπεία παιδιών που έχουν υποστεί σοβαρά εγκαύματα, σε φάρμακα για το Αλτσχάιμερ, σε τρόφιμα, σε υλικοτεχνική υποδομή για την παιδεία και φυσικά σε όλους τους τομείς της οικονομίας, από την κατασκευαστική βιομηχανία και το εμπόριο μέχρι τις διεθνείς χρηματοοικονομικές συναλλαγές της Κούβας, η Κούβα του Φιντέλ, παρά τις αντιξοότητες, ειδικά μετά την πτώση της φίλης και συμμάχου της Σοβιετικής Ένωσης το 1990, τελικά τα κατάφερε και στάθηκε στα πόδια της.
Σήμερα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κούβα έχει «ένα από τα πιο αποτελεσματικά εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο, όπως αυτά της Φινλανδίας, της Σιγκαπούρης, της Σαγκάης, της Δημοκρατίας της Κορέας, της Ελβετίας, της Ολλανδίας και του Καναδά».
«Η Κούβα διαθέτει ένα από τα πιο ολοκληρωμένα συστήματα παιδείας, υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Από την κουβανική επανάσταση το 1959 και μέχρι σήμερα η χώρα έχει δημιουργήσει ένα σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που εγγυάται τη δωρεάν πρόσβαση όλων των πολιτών της στην εκπαίδευση και στην υγειονομική περίθαλψη. Άλλο επίτευγμα της Κούβας είναι η εξάλειψη ορισμένων ασθενειών, η προσφορά ασφαλούς νερού και διάφορα άλλα βασικά για τη δημόσια υγεία. Η Κούβα έχει έναν από τους χαμηλότερους δείκτες σε ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας στην περιοχή και έναν από τους μεγαλύτερους σε προσδόκιμο ζωής» («Καθημερινή», 16/11/2014).
Σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση της UNESCO «Εκπαίδευση για όλους», ο δείκτης της Κούβας ήταν 0,983, ανώτερος ακόμα και από τον αντίστοιχο των ΗΠΑ. Η έκθεση της Unesco αναγνώρισε το 2011 ότι η Κούβα κατέχει το πιο υψηλό μορφωτικό επίπεδο της Καραϊβικής και την κατατάσσει 14η στον κόσμο.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε, ακόμη κι όσοι δεν πιστεύουμε τη συγκεκριμένη ιδεολογία, ότι η Κούβα μέσα από ανυπέρβλητα εμπόδια και συμπληγάδες έφτασε ως εδώ όρθια! Στάθηκε στα πόδια της χωρίς να προσκυνήσει! Χωρίς να γονατίσει! Χωρίς να υποταχθεί! Χωρίς να ταπεινωθεί! Χωρίς μνημόνια των συμμάχων της! Με τον λαό της να μην εγκαταλείπει ούτε μια στιγμή, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες, την αξιοπρέπεια και το δικαίωμά του να αποφασίζει αυτός για τη ζωή του και τη χώρα του! Σε αντίθεση με τα ευτράπελα που γίνονται καθημερινά στη δική μας χώρα, που δεν χρειάζεται να σχολιάσω..
Είναι σημαντικό να δούμε μερικά από τα αποφθέγματα του Φιντέλ σε διάφορες ομιλίες του. Είπε:
«Η επανάσταση είναι σαν το ποδήλατο. Αν σταματήσουμε να κάνουμε πεντάλ, θα πέσουμε».
«Μιλάνε για την αποτυχία του σοσιαλισμού. Πού είναι, όμως, η επιτυχία του καπιταλισμού στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στην Ασία;».
«Η στρατιωτική στολή είναι πρακτική, απλή, φτηνή και ποτέ δεν παύει να είναι της μόδας». Την έβγαλε όμως από διπλωματία και σεβασμό στους θεσμούς, φορώντας κουστούμι και γραβάτα, για να υποδεχτεί τον Πάπα στην Κούβα.
«Άρχισα την επανάσταση με 82 άτομα. Θα το ξανάκανα, ακόμη και με 10 ή 15 και με ακλόνητη πίστη. Δεν έχει σημασία πόσο μικρός είσαι, αν έχεις πίστη και σχέδιο δράσης». Διαβάζοντας τις συγκεκριμένες λέξεις του θλίβομαι, σκεπτόμενος ότι η χώρα μας ποτέ δεν είχε ένα συγκεκριμένο σχέδιο δράσης, για να ξεφύγει από τα προβλήματα της, τουλάχιστον απ’ όσο μπορώ εγώ να θυμάμαι.
«Ποτέ δεν είδα κάποια αντίφαση ανάμεσα στις ιδέες που πιστεύω και στις ιδέες αυτού του συμβόλου, αυτής της εξαιρετικής φυσιογνωμίας, του Ιησού Χριστού».
«Χωρίς την εξουσία, οι ιδεολογίες δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Με την εξουσία, σπάνια επιβιώνουν»
«Μια επανάσταση δεν είναι ένα κρεβάτι στρωμένο με τριαντάφυλλα. Μια επανάσταση είναι μια μάχη μέχρι θανάτου ανάμεσα στο μέλλον και στο παρελθόν »- 1961, ομιλία στην Αβάνα για τη δεύτερη επέτειο της κουβανικής επανάστασης.
«Με ποια ηθική μπορούν οι ηγέτες [των ΗΠΑ] να μιλούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια χώρα όπου υπάρχουν εκατομμυριούχοι και ζητιάνοι, όπου οι μαύροι αντιμετωπίζουν διακρίσεις, οι γυναίκες εκδίδονται, και οι μεγάλες μάζες των Τσικάνος, οι Πορτορικανοί και Λατινοαμερικάνοι γίνονται αντικείμενα ταπείνωσης και εκμετάλλευσης;» -1978, ομιλία στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη Κομμουνιστικής Νεολαίας.
«Είμαι σχεδόν 90. Θα φύγω σύντομα, όπως όλοι οι άλλοι. Θα έρθει η ώρα για όλους μας, αλλά οι ιδέες της κομμουνιστικής Κούβας, αποτελούν απόδειξη ότι, αν δουλεύουμε με πάθος και αξιοπρέπεια, μπορούμε να παράγουμε υλικό και πολιτιστικές αξίες που οι άνθρωποι χρειάζονται» – 2016, στην τελευταία του δημόσια εμφάνιση στο συνέδριο του ΚΚΚ.
Στην περίφημη απολογία του στο δικαστήριο όταν τον συνέλαβαν, στην πρώτη απόπειρα του για την επανάσταση, είχε τελειώσει λέγοντας: Καταδικάστε με. Δεν έχει σημασία. Η ιστορία θα με δικαιώσει.
Λάθη σίγουρα έκανε πολλά, γιατί λάθη δεν κάνουν μόνο αυτοί που δεν κάνουν τίποτα. Άλλωστε κανείς δεν είναι αλάνθαστος. Και σε τελική ποιοι είμαστε εμείς, που θα κρίνουμε τον Φιντέλ ή τον Ομπάμα, τη Μέρκελ και τον Πούτιν; Αυτό θα το κάνει η ιστορία και μόνο αυτή! Όλοι οι άλλοι δεν είμαστε ικανοί ούτε τα κορδόνια των παπουτσιών τους να δέσουμε, όπως είπε και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος στο Χριστό όταν πήγε να βαφτιστεί.
Είναι νωρίς ακόμη για να ξέρουμε αν η ιστορία θα τον δικαιώσει, αλλά σίγουρα ο Φιντέλ Κάστρο, ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις του οποιουδήποτε, ήταν και θα παραμείνει ένας θρύλος, όπως θρύλος έχει γίνει και ο συναγωνιστής του και πρόωρα χαμένος από τη ζωή Τσε Γκεβάρα.
* Ο Βαγγέλης Παπαδάκης είναι καθηγητής φυσικής αγωγής
