«Αιώνες παιδικής ηλικίας – στα χρόνια της αθωότητας»: αξιολογώντας το παρελθόν και το μέλλον των παιδιών

Το βιβλίο της παιδιάτρου Νικολίας Σαβράμη με τίτλο «Αιώνες παιδικής ηλικίας – στα χρόνια της αθωότητας» παρουσιάστηκε το απόγευμα του Σαββάτου στο κατάμεστο πολιτιστικό κέντρο «Ξενία». Οι κεντρικοί ομιλητές, Παναγιώτης Στάθης, ιστορικός, η Αρετή Σπαχή, φιλόλογος και η Αγγέλα Καστρινάκη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, ανέδειξαν τη σπουδαιότητα του έργου και το βάθος της έρευνας που πραγματοποίησε η συγγραφέας- παιδίατρος, που για 40 χρόνια με πάθος, συνέπεια και υπευθυνότητα στο έργο της, στάθηκε δίπλα στα παιδιά και τις οικογένειές τους στην πόλη του Ρεθύμνου και την επαρχία του νομού.

Μια πολυδιάστατη προσέγγιση της παιδικής ηλικίας και των προκλήσεών της

Το βιβλίο της Νικολίας Σαβράμη αποτελεί ένα πολυεπίπεδο έργο που εξετάζει την παιδική ηλικία μέσα από μια ιστορική, κοινωνική και ψυχολογική σκοπιά. Μέσα από ενδελεχή έρευνα και πλούσια βιβλιογραφία, η συγγραφέας εστιάζει στην ιστορική εξέλιξη της παιδικής ηλικίας, ενώ το βιβλίο θίγει και κρίσιμα ζητήματα, όπως η παιδική κακοποίηση και παραμέληση. Μέσα από το έργο της, η κ. Σαβράμη εκφράζει την ανησυχία της για το μέλλον των νέων γενεών, που μεγαλώνουν σε έναν κόσμο αβεβαιότητας και δυσμενών συνθηκών και απευθύνει ένα κάλεσμα για επαναπροσδιορισμό των σχέσεων και των δομών που στηρίζουν το παιδί, με στόχο ένα καλύτερο μέλλον.

Σε δηλώσεις του, ο ιστορικός Παναγιώτης Στάθης, αναφέρθηκε στη συγγραφέα και το έργο της τονίζοντας την ανησυχία της σε εποχές όπου οι προοπτικές διαβίωσης των παιδιών δυσχεραίνουν συνεχώς: «Η κ. Σαβράμη ήταν χρόνια μαχόμενη παιδίατρος στο νοσοκομείο Ρεθύμνου και νομίζω αυτή η μακρά πορεία στη μαχόμενη ιατρική, η εμπειρία της από όλα τα περιστατικά, όχι απλώς των συνηθισμένων ασθενειών, αλλά και της ψυχικής υγείας και όλων των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα παιδιά και οι οικογένειές τους, ειδικά από την κρίση και μετά, καθώς και η αριστερή της ιδεολογία, είναι το μυστικό που κρύβεται πίσω από αυτό το βιβλίο. Και, φυσικά, η προσωπική ευαισθησία της κ. Σαβράμη η οποία την έκανε να κάτσει να δουλέψει, να ψάξει το παρελθόν, την ιστορία – έχει κάνει πολύ μεγάλη δουλειά, έχει μεγάλο όγκο βιβλιογραφίας – αλλά η δουλειά της, ενώ εστιάζει κυρίως στο παρελθόν το βιβλίο της, είναι με το βλέμμα στο μέλλον. Είναι η αγωνία της για το τι θα γίνουν οι γενιές από δω και στο εξής. Είναι η αγωνία, η ανησυχία, ο φόβος της ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά. Και αυτό άλλωστε το ξέρουμε όλοι. Είναι αυτές οι πρώτες που γενιές που δεν έχουν την ελπίδα που είχαμε εμείς οι παλιότεροι ότι θα ζήσουμε καλύτερα από τους γονείς μας. Είναι οι πρώτες γενιές που ξέρουν ότι θα ζήσουν μάλλον χειρότερα από τους γονείς τους».

Από την πλευρά της, η φιλόλογος Αρετή Σπαχή σημείωσε τη βαθιά ευαισθησία της συγγραφέως για τα δικαιώματα των παιδιών αλλά και την κοινωνική της ανησυχία για τη σύγχρονη πραγματικότητα, από την οποία δεν λείπουν η παιδική κακοποίηση, οι πόλεμοι και η φτώχεια: «Σήμερα κάνουμε μια προσπάθεια να παρουσιάσουμε ένα πόνημα ψυχής, μιας ευαίσθητης παιδιάτρου που κατέθεσε πνεύμα, γνώσεις, ενέργεια για να στηρίξει τα παιδιά – και τα ασθενή αλλά και τα υγιή- γιατί είχε πολύ ψηλά το αίτημα της δημόσιας, καθολικής υγείας. Μας συνδέουν ισχυροί δεσμοί φιλίας με τη Νικολία και γνωρίζω πολύ καλά το ήθος και την αξιοπρέπειά της. Είναι στο γέρμα της επαγγελματικής της ζωής, ένα βιβλίο που δείχνει ότι η Νικολία εστιάζει στην κακοποίηση την παιδική. Θέλει να ευαισθητοποιήσει το κοινό απέναντι στα ζητήματα της παραμέλησης του παιδιού και για να το αποδείξει κάνει μια ιστορική αναδρομή στο παρελθόν , μπαίνει σε δύσκολα χωράφια και τα καταφέρνει – που είναι η ιστορία – και έρχεται και στην εποχή μας για να πει ότι δυστυχώς έχουμε μια επιστροφή σε μεσαιωνικού τύπου βαρβαρότητες, λαμβάνοντας υπόψη τα παιδιά του πολέμου από την Παλαιστίνη, τη Συρία, τον Λίβανο και την Ουκρανία και βέβαια τα παιδιά των μεταναστών και τα εξαθλιωμένα παιδιά των λαϊκών στρωμάτων. Αυτό είναι το αίτημά της και θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε σήμερα».

Τέλος, η καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας και κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής, Αγγέλα Καστρινάκη, σε δήλωσή της εστιάζει στην ανάγκη για ισχυρές σχέσεις και ιεραρχία στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον με σκοπό την υγιή ανάπτυξη του παιδιού: «Είναι ένα βιβλίο που η Νικολία το δούλεψε πάρα πολλά χρόνια. Δηλαδή επειδή ήμασταν στενές φίλες, την παρακολουθούσα που το έγραφε. Και έχει πιάσει όλα τα ζητήματα που αφορούν την παιδική ηλικία, μη σας πω και τη νεότητα. Πρώτα πιάνει το θέμα της ιστορικότητας της παιδικής ηλικίας δηλαδή ότι δεν υπήρχε καν αυτή η ηλικία όταν τα παιδάκια δουλεύανε από επτά χρονών ή και νεότερα. Δεν υπήρχε αυτή η έννοια, παιδική ηλικία, στην κοινωνία. Είναι σχετικά νεότερη έννοια. Αυτό είναι το πρώτο μέρος του βιβλίου. Μετά πιάνει διάφορα θέματα όπως το παιχνίδι, η εκπαίδευση, το σχολείο, διάφορα συστήματα εκπαιδευτικά στον 20ο αιώνα – πιο πολύ ενδιαφέρεται για την αντι-αυταρχική εκπαίδευση – αλλά στο τέλος μας λέει ότι χρειάζεται ιεραρχία. Ότι «έχει χαθεί η μπάλα» όσον αφορά το παιδί και αυτό που χρειάζεται να ξαναβρεθεί είναι η ιεραρχία, δηλαδή να ξέρει το παιδί ότι αυτός είναι ο γονιός, αυτή είναι η μάνα του, αυτός είναι ο πατέρας του. Ότι αυτοί είναι οι γονείς και ότι δεν είναι ίσοι. Οι γονείς πρέπει να είναι καθοδηγητές για το παιδί, όπως και οι δάσκαλοι. Νομίζω ότι αυτό που λέει στον επίλογο είναι αυτό που την παρακίνησε να γράψει. Δηλαδή ότι έχουμε κάνει λάθη ως κοινωνία πολλά με τα παιδιά και πρέπει να φροντίσουμε να ξαναβρούμε σχέσεις που να βοηθούν το παιδί να σταθεί μέσα στη ζωή».