Εικόνες απ’ το σύγχρονο… παρελθόν συναντά κανείς στα νότια του Ρεθύμνου. Το τουριστικό προϊόν, βεβαίως, επανήλθε για τα καλά μόνο σε επίπεδο κίνησης και πληρότητας – κι όχι κατανάλωσης. Διότι, τα όσα μεσολάβησαν από το 2019 κι έπειτα, από την εφιαλτική περίοδο των περιορισμών της υγειονομικής περιπέτειας (που προσπαθούμε να εκτοπίσουμε) έως και σήμερα, παραπέμπουν σε κοσμογονικές… αλλαγές σε οικονομικό επίπεδο. Η αγοραστική δύναμη Ελλήνων και ξένων τουριστών έχει συρρικνωθεί σημαντικά, όπως αποτυπώνεται κι απ’ την κατανάλωση που γίνεται στα μαγαζιά στον Πλακιά και την Αγιά Γαλήνη. Η ίδια ακριβώς κατάσταση επικρατεί και στα βόρεια του νομού.
Το ποτήρι, αν το κοιτάξουμε από πλευράς κρατήσεων κι αφίξεων μοιάζει μισογεμάτο. Αν το δούμε όμως απ’ την ακραιφνή πραγματολογική σκοπιά των εσόδων, είναι το δίχως άλλο μισοάδειο για τους επαγγελματίες. Οι ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες είναι ασταμάτητες, ενώ το ενεργειακό κόστος εξανεμίζει κάθε απόπειρα και προσδοκία οικονομικής ανάτασης για τους περισσότερους.
Στον νότο που, σε αντίθεση με τον βορρά του νομού, τα προσφερόμενα πακέτα διακοπών ανέβηκαν γύρω στο 5-10% συγκριτικά με το 2019, ακόμη κι αυτές οι αυξήσεις δεν μπορούν να καλύψουν τους επαγγελματίες.
Ο χειμώνας προμηνύεται δύσκολος για όλους – όλες οι ενδείξεις συνηγορούν σε αυτό. Η μοναδική χαραμάδα αισιοδοξίας που διανοίγεται, είναι το σταθερά ανοδικό ενδιαφέρον των τουριστών. Όπως όλα δείχνουν, η σεζόν θα φτάσει ως και τις αρχές του Νοέμβρη, αν δεν προκύψει κάποια αναποδιά. Οι απεργίες και οι ακυρώσεις πτήσεων, λόγου χάρη, από την σκανδιναβική αγορά «προσγειώνουν» σε μία δύσκολη κι απρόσμενη (νέα) πραγματικότητα.
Ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, που θα βρίσκεται στο Ρέθυμνο το πρωί της Παρασκευής, θα έχει σίγουρα πολλά ν’ ακούσει και να συζητήσει με τους ανθρώπους του κλάδου.
Κυκλοφορούν, αλλά δεν ξοδεύουν πολλά
Η εμφανώς μειωμένη κατανάλωση των παραθεριστών προβληματίζει τον επιχειρηματικό κόσμο του Πλακιά.
«Η σεζόν σε γενικές γραμμές εξελίσσεται μία χαρά. Θα έχουμε πολύ καλή πληρότητα. Θα πάμε ως τον Οκτώβριο, γιατί στηριζόμαστε σε όλους τους παλιούς μας πελάτες. Το σοβαρό μας θέμα πάντως είναι η αγοραστική δύναμη του πελάτη. Είναι δηλαδή αρκετά καλά τα πράγματα από την άποψη της κίνησης και των κρατήσεων. Απλά, οι συνάδελφοι εδώ είναι δυσαρεστημένοι όσον αφορά την κατανάλωση, η οποία τον Ιούνιο πήγε καλά και τώρα είναι σε χειρότερο σημείο» δηλώνει στα «Ρ.Ν.» ο πρόεδρος του συλλόγου ξενοδόχων νοτίων παραλίων Κώστας Βαρδάκης.
«Είναι και οι συνθήκες που υπάρχουν. Ο κόσμος (και οι τουρίστες και οι ντόπιοι) ακούει ότι ο χειμώνας θα είναι δύσκολος, οπότε μάλλον ελέγχει τι ξοδεύει» παρατηρεί.
Εν ολίγοις, επισκέπτες υπάρχουν και μπόλικοι μάλιστα, οι οποίοι ναι μεν κυκλοφορούν, πλην όμως δεν βάζουν εύκολα το χέρι στην τσέπη, καθότι μετρούν και το κάθε τους… ευρώ!
Η μέση πληρότητα στον Πλακιά καλύπτει το 80% των διαθέσιμων κλινών. Βρίσκεται δηλαδή στα ίδια ακριβώς επίπεδα με το 2019.
Οι τιμές στα συμβόλαια, που υπεγράφησαν το 2021, είναι 5-10% πιο πάνω από το 2019. Ωστόσο, κι αυτές οι αυξήσεις φαίνεται πώς δεν καλύπτουν τους ξενοδόχους.
«Τα αυξημένα κόστη σε ενέργεια, πρώτες ύλες και προσωπικό επηρεάζουν αρνητικά την κερδοφορία» υπογραμμίζει ο κ. Βαρδάκης. Ελπίζοντας πώς του χρόνου θα είναι σαφώς «καλύτερα τα πράγματα», προανήγγειλε και νέες ανατιμήσεις στα πακέτα για το 2023: «Στις τιμές μας εμείς πρέπει να κάνουμε επιπλέον αύξηση 10% το λιγότερο, από τις τιμές που δουλεύουμε τώρα, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν επιβαρυνθούμε κι εμείς με άλλες αυξήσεις. Διότι, στα 200 είδη που αγοράζουμε, τα έξι μόνο φτήνυναν σε σχέση με τον Μάιο. Όλα τα άλλα συνεχίζουν να ακριβαίνουν ή έχουν μείνει σταθερά».
Τι θα έλεγε, όμως, ο ίδιος αν βρισκόταν τετ α τετ με τον υπουργό Τουρισμού Βασίλη Κικίλια; «Το πρώτο πρώτο που θα του ζητούσα θα ήταν να φροντίσει, μακροπρόθεσμα, να δημιουργήσει υποδομές γενικότερα για εκπαίδευση στελεχών για τον τουρισμό. Πάσχουμε σε εξειδικευμένο προσωπικό: από λογιστή, διευθυντή, προϊστάμενο έως καμαριέρα και σερβιτόρο. Υπάρχει έλλειψη εργατικών χεριών, κι αυτοί που υπάρχουν δεν είναι εκπαιδευμένοι. Τους εκπαιδεύουμε εμείς. Παίρνουμε ανθρώπους που έχουν σπουδάσει φαρμακοποιοί ή μηχανολόγοι, και προσπαθούμε να τους μάθουμε τη δουλειά. Αν ο υπουργός φροντίσει γι’ αυτό το πράγμα, θα μας δώσει μία πολύ μεγάλη ανάσα» επισημαίνει ο πρόεδρος του συλλόγου ξενοδόχων νοτίων παραλίων και προσθέτει: «Το δεύτερο σοβαρό κομμάτι, που θα έθετα στον κ. Κικίλια, είναι το οικονομικό. Εκεί που χρειαζόμαστε μεγάλη βοήθεια είναι στο ασφαλιστικό. Να υπάρξει δηλαδή μία επιδότηση στις ασφαλιστικές εισφορές. Να μπορούμε να έχουμε όσους ανθρώπους μπορέσουμε να φέρουμε και να μην είναι το εργατικό κόστος τόσο μεγάλο».
Εμπόδια τα καύσιμα και ο δρόμος
Πανομοιότυπο είναι το κλίμα που μας μεταφέρει από την Αγία Γαλήνη ο πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Μανώλης Φουντιδάκης: «Οι πληρότητες είναι πολύ κοντά με το 2019. Η τελευταία εβδομάδα έχει αυξητικές τάσεις και είναι σε πάρα πολύ καλό επίπεδο. Ο Ιούλιος μπήκε διστακτικά, τώρα πάει καλά αυτές τις μέρες. Τα μαγαζιά έχουν κόσμο, οι πελάτες όμως είναι πολύ συγκρατημένοι. Δεν ξοδεύουν ιδιαίτερα οι τουρίστες. Είναι φειδωλοί και στις μετακινήσεις τους. Έχουμε κίνηση, δηλαδή, απλά οι τουρίστες δεν ξοδεύουν. Αυτό φαίνεται και στα εστιατόρια».
Ο κ. Φουντιδάκης θα μας τονίσει κι άλλο ένα ζήτημα: την απουσία ντόπιων επισκεπτών, που έχουν βάλει… φρένο στις εκδρομές τους προς την Αγία Γαλήνη για καθαρά οικονομικούς λόγους: Οι τιμές – «φωτιά» στα καύσιμα σε συνδυασμό με το κλείσιμο του δρόμου της Μεσαράς, αποτρέπουν αρκετούς από τον γειτονικό νομό Ηρακλείου να περάσουν τον ελεύθερο τους χρόνο στο δημοφιλές τουριστικό θέρετρο στα νότια του Ρεθύμνου.
«Ο δρόμος της Μεσαράς δυσκολεύει την κατάσταση για εμάς. Είχαμε πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα. Πλέον, το σκέφτεται ο άλλος που θέλει να έρθει. Είναι και η βενζίνη στη μέση» σχολιάζει ο κ. Φουντιδάκης, ο οποίος συνομιλώντας με ανθρώπους της τοπικής αγοράς, εισπράττει μία και μόνο εκτίμηση: «Ο χειμώνας θα είναι πάρα πολύ δύσκολος». Γι’ αυτό και οι ντόπιοι επιχειρηματίες, προσπαθούν από τώρα να κλείσουν όσες οικονομικές τρύπες.
Υψηλές πληρότητες, δεδομένα προβλήματα
Σε αντίθεση με τον νότο του Ρεθύμνου, στον βορρά του νομού οι ξενοδόχοι δουλεύουν με τιμές συμβολαίων που παραπέμπουν σε προ covid σεζόν.
«Αυτή τη στιγμή δουλεύουμε με συμβόλαια του 2019. Το 2020 και το 2021 κάναμε αντιγραφή των συμβολαίων, τα περισσότερα ξενοδοχεία – το 70 έως και 90% δουλεύουν με τα ίδια συμβόλαια, γιατί ο στόχος μέσα σε αυτά τα δύο χρόνια τόσο ο δικός μας όσο και των tour operators ήταν ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη του κόσμου. Να καταφέρουμε δηλαδή να πείσουμε τους πελάτες μας να ξεπεράσουν το πρόβλημα (και τις φοβίες) του κορονοϊού, ώστε να έρθουν κάνουν διακοπές» εξηγεί μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ο αντιπρόεδρος του συλλόγου ξενοδόχων Ρεθύμνου Μπάμπης Μπιρλιράκης.
«Δεν συζητούσαμε για αυξήσεις. Οπότε, όπως αντιλαμβάνεστε, αυτό το κύμα των ανατιμήσεων που είναι πάρα πολύ σοβαρό και πάρα πολύ δυνατό, έρχεται και μας βρίσκει να δουλεύουμε με τα ίδια συμβόλαια. Στο ενδιάμεσο διάστημα, η πανδημία του κορονοϊού αύξησε επίσης το κόστος υπηρεσιών στα ξενοδοχεία. Κι αυτό ήταν ένα επιπλέον κομματάκι που προκάλεσε οικονομική δυσχέρεια στα ξενοδοχεία» συμπληρώνει ο ίδιος.
Αξιολογώντας την φετινή πορεία του τουριστικού προϊόντος, θα αναφέρει: «Ο πανελλήνιος στόχος αρχικά ήταν το 80% του 2019. Πάντα λέγαμε εμείς, ότι ως Ρέθυμνο θα πάμε παραπάνω, γιατί και πέρσι υπερβήκαμε τον πανελλήνιο μέσο όρο. Υπολογίζαμε το 90-95%, μπορεί να μιλούσαμε και για τα ίδια νούμερα με το 2019. Ο Απρίλιος και ο Μάιος δεν ήταν ιδιαίτερα καλοί, οπότε δεν μιλάμε για το 100% του 2019, μιλάμε για λίγο λιγότερο. Η κίνηση είναι καλή. Ήταν καλή, στις πωλήσεις και τις κρατήσεις, τον Μάιο και τον Ιούνιο (η ροή των κρατήσεων για όλη τη σεζόν). Σε γενικές γραμμές εξελίσσεται μία καλή χρονιά και δείχνει να έχει υψηλές πληρότητες. Υπάρχουν βέβαια κάποιες άλλες δυσκολίες, όπως αυτή της απεργίας των πιλότων στις σκανδιναβικές αερογραμμές που έχει μεγάλο αριθμό ακυρώσεων και πάρα πολλές ακυρώσεις σε δωμάτια. Μας πάει λίγο πίσω αυτό. Μένουν αρκετά δωμάτια προπωλημένα, ελεύθερα. Ευχόμαστε να είναι μόνο αυτή η δυσκολία και να μην έχουμε άλλες. Πιστεύω ότι είμαστε σε καλό επίπεδο για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο».
Η τουριστική περίοδος, αν τα πράγματα είναι ομαλά , μπορεί να φτάσει έως και τον Νοέμβριο, είναι η προσωπική του εκτίμηση.
Για την επικείμενη άφιξη του υπουργού Βασίλη Κικίλια, ο κ. Μπιρλιράκης δήλωσε: «Δεν έχει καθοριστεί ακόμα η ατζέντα της συζήτησης. Θα τον έχουμε το πρωί της Παρασκευής και στον σύλλογο Ξενοδόχων. Σίγουρα θα κινηθεί γύρω από τα θέματα κόστους, από τα εργασιακά και τα θέματα προσωπικού. Στην ατζέντα βεβαίως όλων των υπουργών που περνάνε και όλων των κυβερνητικών προσώπων, πάντα βάζουμε το ζήτημα των υποδομών. Τα βασικότερα για εμάς εδώ είναι ο ΒΟΑΚ και το νοσοκομείο. Είναι δύο έργα που αυτομάτως θα αναβαθμίσουν το Ρέθυμνο και το ίδιο του τουριστικό προϊόν».
Ανώμαλη… προσγείωση από τη Σκανδιναβία
Ο κ. Τάσος Παπαδουράκης μας ανέλυσε τις αναταράξεις που δημιουργήθηκαν από τη σκανδιναβική αγορά, την οποία γνωρίζει πάρα πολύ καλά: «Οι Σκανδιναβοί έχουν πληγεί αυτή τη στιγμή από τις απεργίες που γίνονται – κάποιοι tour operators περισσότερο, κάποιοι λιγότερο. Δυστυχώς, όλος ο Ιούλιος προβλέπεται να έχει αυτή τη δυσκολία. Δεν αφορά αυτό ούτε την πρόθεση των Σκανδιναβών να ταξιδέψουν, ούτε τα συμβόλαια που υπάρχουν. Δεν μπορεί να εκτιμηθεί το ακριβές μέγεθος της ζημιάς. Δεν ξέρουμε πότε θα σταματήσει αυτό το πράγμα. Η σκανδιναβική αγορά, ούτως ή άλλως, δεν κινήθηκε τον Μάιο. Είχε ανακάμψει σαφώς και ειδικά τέλος Ιουνίου πήγαινε πολύ καλά. Μετά συνέβη αυτή η ιστορία».
Όπως θα παρατηρήσει με τη σειρά του ο κ. Παπαδουράκης, «Υπάρχει πολύ μεγάλη αύξηση κόστους και στην ενέργεια και στα προϊόντα που ένα ξενοδοχείο αγοράζει: από τα καθαριστικά υλικά μέχρι τα είδη διατροφής και τις στολές προσωπικού. Τα κόστη λειτουργίας ενός ξενοδοχείου έχουν επηρεαστεί χωρίς να υπάρχει αντίστοιχο έσοδο. Κι όλα αυτά μάλιστα ενώ προερχόμαστε από δύο χρόνια που δεν θέλουμε να τα θυμόμαστε, πολύ δύσκολα για τον κλάδο. Προσπαθούμε στα συμβόλαια της επόμενης χρονιάς, όπου μπορεί ο καθένας μας να κάνει μία αξιοπρεπή αύξηση που θα καλύπτει αυτή τη διαφορά που προέκυψε από το κοστολόγιο. Για να απορροφηθούν, όσο είναι δυνατόν οι κραδασμοί των ανατιμήσεων».
Αν ωστόσο οι τιμές για διακοπές στην πατρίδα μας αυξηθούν πολύ, η Κρήτη μπορεί να εξελιχθεί σε έναν …άπιαστο προορισμό για αρκετούς δυνητικούς επισκέπτες της. Ας μην λησμονούμε άλλωστε ότι η ενεργειακή κρίση δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Και σε άλλες χώρες της Ευρώπης διαφαίνεται ότι ο επόμενος χειμώνας θα είναι δύσκολος.
«Δεν θέλουμε να γίνουμε μία ακριβή αγορά. Διότι δεν είναι μόνο να πάρουμε μία καλή τιμή, το ζήτημα είναι να μπορέσουμε να την πουλήσουμε κιόλας» ξεκαθαρίζει ο κ. Παπαδουράκης και συμπληρώνει: «Οι διακοπές στην Ελλάδα για έναν ξένο, με βάση τα δεδομένα του 2019, δεν έχουν αλλάξει. Ίσως μόνο στην εστίαση να έχει αλλάξει κάτι, που κι εκεί οι περισσότεροι επαγγελματίες προσπαθούν με μικρές ανατιμήσεις να απορροφήσουν τις αυξήσεις που υφίστανται κι εκείνοι».
Η πιο σοβαρή μεταβολή, σύμφωνα με τον ίδιο, για τους τουρίστες που έρχονται στην Κρήτη εντοπίζεται στα καύσιμα: «Είναι πολύ ακριβότερη η βενζίνη μας (συγκριτικά με το 2019). Οτιδήποτε έχει να κάνει με μετακίνηση, είναι πολύ ακριβότερο. Δηλαδή, ένας που θέλει να πάρει το αυτοκίνητό του και να πάει από το Ρέθυμνο στον νότο του νομού, έχει ένα κόστος 60-70% παραπάνω απ’ ο,τι είχε το 2019. Η μεταφορά έχει πληγεί έντονα».
Απ’ την επίσκεψη του υπουργού Τουρισμού Βασίλη Κικίλια, ο κ. Παπαδουράκης δεν έχει να περιμένει πολλά στο άμεσο μέλλον: «Αυτές οι επισκέψεις πάντα θετικές είναι. Προσδοκία για άμεσα αποτελέσματα δεν νομίζω να υπάρχει. Είναι μία συζήτηση που θα γίνει για το πώς θα μπορέσει να βοηθηθεί ο κλάδος για τους επόμενους μήνες. Με μία δυνατότητα μείωσης του ενεργειακού κόστους, με μία δυνατότητα καλύτερων χρηματοδοτήσεων. Δεν περιμένουμε κάτι για αύριο το πρωί».
Διαπιστώνοντας πώς τα πράγματα είναι ρευστά, ο κ. Παπαδουράκης θα αποπειραθεί να προβλέψει πώς η σεζόν ίσως πιάσει κι όλο τον Οκτώβριο. Αυτός είναι και ο κοινός στόχος όλων των επιχειρηματιών του τουρισμού.
