Όσοι έχουν προ πολλού πάψει να υποκρίνονται ότι πέφτουν από τα σύννεφα, γνωρίζουν μια μεγάλη αλήθεια: Στην Ελλάδα, όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, όλο και κάτι σάπιο θα βρεις από κάτω. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Φυσικά δεν μιλάμε για «φρέσκα κουλούρια». Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές από τις προηγούμενες ευρωπαϊκές «καμπάνες» που έχει φάει η χώρα και μυαλό δε βάζει.
– Σκάνδαλο Γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού (1986-1990): Αφορούσε τη μαζική εισαγωγή καλαμποκιού από την Γιουγκοσλαβία που παρουσιάζονταν ως ελληνικό. Οι ελληνικές αρχές όχι απλώς γνώριζαν, αλλά διαβεβαίωναν τους κοινοτικούς ελεγκτές ότι το καλαμπόκι ήταν ελληνικό, πλαστογραφώντας μια σειρά από έγγραφα για να τους παραπλανήσουν. Η Ελλάδα τιμωρήθηκε με πρόστιμο 500 εκατομμυρίων δραχμών.
– Πρόστιμο 127 εκατ. ευρώ το 2009 για σοβαρές παρατυπίες στις άμεσες ενισχύσεις που δόθηκαν κατά την περίοδο 2006-2007, κυρίως από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
– Πρόστιμο 66 εκατ. ευρώ το 2012 για παρατυπίες στην καταβολή επιδοτήσεων για το έτος 2008. Έγινε ενδελεχής έλεγχος του Συστήματος Αναγνώρισης Αγροτεμαχίων, ο οποίος έδειξε ότι πολλές εκτάσεις δεν πληρούσαν τα κριτήρια επιλεξιμότητας.
– Το 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε στην Ελλάδα πρόστιμο 322 εκ. ευρώ επειδή είχαν δηλωθεί ως βοσκοτόπια εκτάσεις που ήταν ουσιαστικά βραχώδεις, άγονες ή ακατάλληλες για βόσκηση.
– Αιτήσεις επιδοτήσεων με ψευδή δηλωμένα βοσκοτόπια (2017-2020). Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Δημόσιου Κατηγόρου προχώρησε σε διώξεις κατά 100 υπόπτων (κτηνοτρόφοι, κυρίως από την Κρήτη) για απάτη ύψους 2,9 εκ. ευρώ σε ζημία του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Οι δίκες ακόμη εκκρεμούν.
Αθροιστικά, μαζί με το τελευταίο μεγάλο πρόστιμο, η Ελλάδα έχει επιβαρυνθεί με πάνω από 1 δισ. ευρώ σε πρόστιμα και διορθωτικά ποσά από μελλοντικές επιδοτήσεις από το 1989 έως το 2025.
Το μαύρο παρελθόν του ΟΠΕΚΕΠΕ σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί την κυβέρνηση για το αμαρτωλό παρόν του. Ο πρωθυπουργός είπε «αποτύχαμε». Η αλήθεια είναι όμως ότι για να αποτύχεις σε κάτι πρέπει να έχεις προσπαθήσεις να πετύχεις πρώτα. Στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν υπήρξε καμία σοβαρή προσπάθεια να σπάσει το απόστημα.
Αν είχε υπάρξει προσπάθεια, ο οργανισμός θα είχε κλείσει εδώ και χρόνια. Θα είχαν δημιουργηθεί νέοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, οι οποίοι με τη χρήση της τεχνολογίας θα είχαν αυξημένη αποτελεσματικότητα.
Θα είχε επίσης καταργηθεί ο νόμος ΣΥΡΙΖΑ που επέτρεψε τη δήλωση βοσκοτόπων μακριά από την πραγματική έδρα των κτηνοτρόφων και που οδήγησε σε μαζικές ψευδείς δηλώσεις, όπου εκατοντάδες κτηνοτρόφοι δήλωναν ως βοσκοτόπια εκτάσεις σε άλλους νομούς και νησιά που ούτε χρησιμοποιούσαν ούτε επισκέπτονταν ποτέ. Επειδή το πράγμα είχε ξεφύγει μπήκαν κάποιοι περιορισμοί το 2021, 2022 και 2023, αλλά η πηγή του προβλήματος έμεινε ανέπαφη.
Τέλος, οι εμπλεκόμενοι κρατικοί υπάλληλοι θα είχαν απολυθεί και μαζί με τις ιδιωτικές εταιρίες που οργάνωναν τις κομπίνες, τους πολιτικούς-μεσάζοντες και τους αγρότες που έχουν εισπράξει παράνομες επιδοτήσεις θα είχαν οδηγηθεί στη δικαιοσύνη.
Ακόμα κι αν αντιμετωπιστεί τώρα το πρόβλημα, με το κλείσιμο του οργανισμού και την υπαγωγή του στην ΑΑΔΕ, αυτό έγινε εκ των υστέρων επειδή, για μια ακόμη φορά, πιαστήκαμε με τη γίδα στην πλάτη από τους ευρωπαϊκούς ελεγκτικούς μηχανισμούς. Επειδή όμως το επόμενο σκάνδαλο, που θα αφορά κάτι άλλο, δεν θα αργήσει να έρθει, η κυβέρνηση οφείλει να αντλήσει ορισμένα ευρύτερα πολιτικά συμπεράσματα από την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ:
– Η έγκαιρη και ριζική αντιμετώπιση ενός διαχρονικού συστήματος διαφθοράς έχει μικρότερο πολιτικό κόστος απ’ ότι θα έχει όταν το σκάνδαλο εμφανιστεί. Γιατί όταν έρθει επίσημα στην επιφάνεια θα χάσεις και αυτούς που θα ξεβολευτούν από την (αναγκαστική πλέον) επίλυση του και όσους απογοήτευσες που δεν ασχολήθηκες με το θέμα όταν έπρεπε.
– Να καταργηθεί επιτέλους σε αυτή τη χώρα η «παράταση». Για την ολοκλήρωση του κτηματολογίου δόθηκαν παρατάσεις επί παρατάσεων, μεταξύ άλλων, και ως αποτέλεσμα πιέσεων για να συνεχίσουν οι επιτήδειοι την μπίζνα των επιδοτήσεων.
– Πρέπει να κοπεί στη ρίζα του το σύστημα ψηφοφόρος – πελάτης. Επανεξετάζοντας θεσμικά ζητήματα όπως η εκλογή βουλευτών με λίστα έναντι του σταυρού, ακόμα και ο συνολικός αριθμός των βουλευτών στο κοινοβούλιο και οι μικρότερες μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες.
Η διαχρονικότητα του σκανδάλου των αγροτικών επιδοτήσεων δεν ξεπλένει ούτε τις ευθύνες της κυβέρνησης, ούτε την απύθμενη υποκρισία της αντιπολίτευσης, ούτε τις ευθύνες σημαντικής μερίδας του αγροτικού κόσμου και των συνδικαλιστών τους.
Η διασπάθιση ευρωπαϊκών κονδυλίων αποτελεί, δυστυχώς, μια θλιβερή σταθερά της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας της μεταπολίτευσης. Η γενικότερη ανικανότητα μας για παραγωγή και ανταγωνισμό, μας έκανε πρωταθλητές στο κυνήγι επιδοτήσεων. Η αποκατάσταση της αξιοπιστίας απαιτεί ρήξεις.
