Τεράστιο πρόβλημα και με το ιδιοκτησιακό καθεστώς στην παλιά πόλη
Η έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων για τη στατική ενίσχυση των κτιρίων αποτελεί τροχοπέδη στην αντιμετώπιση ενός σοβαρού ζητήματος το οποίο θέτει τη δημόσια ασφάλεια σε κίνδυνο, ιδίως στις πόλεις και ακόμα πιο πολύ στα ιστορικά κέντρα αυτών, όπως αυτό του Ρεθύμνου, όπου το πρόβλημα είναι ακόμη οξύτερο. Εδώ υπάρχουν εκατοντάδες κτίσματα και κατοικίες οι οποίες είναι αρκετά παλαιές και εκτός του ότι έτσι και αλλιώς απαιτούν την κατάλληλη συντήρηση λόγω φθοράς χρόνου, η πλειοψηφία τους αντιμετωπίζει και σοβαρό κίνδυνο ετοιμορροπίας, με την πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος να μην είναι καθόλου αμελητέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πρόσφατη επίσκεψη της υπουργού Πολιτισμού στο Ρέθυμνο ο δήμαρχος της επεσήμανε την ανάγκη διάσωσης των ιστορικών κέντρων λέγοντας πως η υπηρεσία του δήμου έχει καταγράψει 110 ετοιμόρροπα κτίρια.
Παράλληλα, όπως περιέγραψε στα «Ρ.Ν.» ο Άγγελος Μαλάς, αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων του δήμου Ρεθύμνης, το πρόβλημα για τη δημοτική αρχή είναι χρόνιο και πάρα πολύ σύνθετο.
Και αυτό γιατί το εγχείρημα ανασκευής των κτιρίων της παλιάς πόλης, ιδίως εκείνων των οποίων η στατικότητα κρίνεται ακατάλληλη, δεν απαιτεί μονάχα την επισκευή κάποιου μεμονωμένου δομικού στοιχείου της κατοικίας όπως για παράδειγμα ενός μπαλκονιού αλλά αρκετές κτιριακές παρεμβάσεις προκειμένου το κτίριο να καταστεί ασφαλές, πράγμα που καθιστά την παρέμβαση αυτή στο σύνολό της εξαιρετικά δαπανηρή. Και από την άλλη, τίθενται και ζητήματα νομικά όπως αυτό του ιδιοκτησιακού καθεστώτος που πολλές φορές κάποια κατοικία αποτελεί συνιδιοκτησία πολλών δικαιούχων με διαφορετικά συμφέροντα και πολλές άλλες ειδικές περιπτώσεις με αποτέλεσμα οι απαραίτητες επισκευές να καθυστερούν είτε να μην γίνονται καθόλου και τα κτίρια τελικά να μένουν εκτεθειμένα, χωρίς καμία παρέμβαση.
Όπως αναφέρει ο κ. Μαλάς, αν και έχουν καταγραφεί τα κτίρια αυτά και πολλών η κατάσταση έχει κοινοποιηθεί και στην εισαγγελική αρχή καθώς αποτελούν κίνδυνο για πολλούς περαστικούς και κατοίκους, η ανασκευή τους καθυστερεί από πλευράς ιδιοκτητών και όπως επισημαίνει ο αντιδήμαρχος κυριότερος λόγος είναι η έλλειψη πόρων.
«Είναι ένα χρόνιο πρόβλημα αυτό, με τις ετοιμορροπίες των κτιρίων ειδικά που είναι και με χαρτί στον εισαγγελέα, που πρέπει να βελτιώσουν πράγματα οι ιδιοκτήτες, να άρουν τις ετοιμορροπίες και συνήθως δεν είναι διατεθειμένοι από άποψη κοστολογίου. Δεν μιλάμε απλά για μπαλκόνια που πρέπει να επισκευαστούν. Επειδή μιλάμε για παλιά κτίρια εκεί χρειάζεται ανακατασκευή του κτιρίου και μιλάμε για μεγάλα ποσά. Επίσης πολλά κτίρια έχουν συνιδιοκτησίες, υπάρχουν πράγματα που είναι εξ’ αδιαιρέτου, με κληρονομιές, με αδιάθετα, είναι κάτι πάρα πολύ σύνθετο. Η πλειοψηφία των κτισμάτων είναι σε αυτή την κατάσταση και αν δεν χρειάζονται τώρα μια επισκευή στην επόμενη δεκαετία θα χρειαστούν πάρα πολλά», τονίζει ο κ. Μαλάς.
Η στρατηγική που ακολουθεί ο δήμος, όπως εξηγεί, σε αυτό το πλαίσιο είναι να παρέμβει με κάποιες εργασίες στον βαθμό που μπορεί, καθώς και εκείνου οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι, ενώ τα ποσά που απαιτούνται συχνά καταλογίζονται και στην εφορία. «Το ζήτημα το αντιμετωπίζουμε κατά περίπτωση. Κάποια κτίρια τα φτιάχνουμε εμείς όπου μπορούμε και κάποια άλλα κάνουμε υπομονή, πιέζουμε τους ιδιοκτήτες. Αν όμως δεν το φτιάξει ο ιδιοκτήτης και έχει κοινοποιηθεί στον εισαγγελέα τότε ο δήμος πρέπει να πάρει τα απαραίτητα μέτρα για να άρει την επικινδυνότητα. Αλλά γενικά αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να λυθεί και νομοθετικά γιατί και ο δήμος δεν έχει απεριόριστους πόρους και έχει μετά την υποχρέωση να καταλογίσει στην εφορία τα ποσά αυτά. Άρα καταλαβαίνετε ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο αυτό σαν κατάσταση».
Επιπλέον, ο κ. Μαλάς αναφέρει ότι τα προγράμματα επιδότησης με συνηθέστερο αυτό του ΕΣΠΑ δεν καλύπτουν τις ανάγκες αναπαλαίωσης, ανακατασκευής και ανακαίνισης των κατοικιών αλλά απευθύνονται σε ιδιώτες με επαγγελματική ιδιότητα. Ενώ τονίζει ότι παρά τις υποσχέσεις, δεν έχουν δημιουργηθεί ειδικά προγράμματα για την ανακαίνιση κτιρίων στην παλιά πόλη. Ο ίδιος πάντως επισημαίνει ότι για την επίλυση του προβλήματος είναι απαραίτητη μια νομοθετική ρύθμιση που θα απλοποιούσε τη διαδικασία των επισκευών και των αδειοδοτήσεων, ενώ προτείνεται να δοθεί επαγγελματική χρήση στους δεύτερους ορόφους των κτιρίων στην παλιά πόλη, προκειμένου οι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων να έχουν κίνητρο για βελτίωση αυτών. «Θα χρειαζόταν μια νομοθετική ρύθμιση και σαν απλοποίηση των εργασιών και των αδειοδοτήσεων. Μια λύση θα ήταν να μπορούσε κυρίως να δοθεί στους δεύτερους ορόφους στην παλιά πόλη που ουσιαστικά απαγορεύεται η επαγγελματική χρήση, κάποια χρήση επαγγελματική σε συνέχεια των καταστημάτων που θα μπορούσαν να τα βελτιώσουν και επίσης να βγουν και προγράμματα τουλάχιστον επισκευής των όψεων των κτιρίων», καταλήγει ο αντιδήμαρχος.
Πάγιο αίτημα του ΤΕΕ η προκήρυξη προγραμμάτων ανασκευής των κατοικιών
Πέραν των κτιρίων του ιστορικού κέντρου πάντως, η φθορά του χρόνου, οι συνθήκες του εξωτερικού περιβάλλοντος, οι κακοτεχνίες ή η αστοχία ενός υλικού είναι μερικοί μόνο παράγοντες που έχουν επιπτώσεις στα κτίρια με αποτέλεσμα σε αυτά να σημειώνονται διαβρώσεις ή ρηγματώσεις καθιστώντας τα σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και μη κατοικήσιμα. Το δεδομένο αυτό – που είναι κάτι το φυσιολογικό μιας και μόνο ο παράγοντας του χρόνου αν ληφθεί υπόψη μπορεί να προκαλέσει ζημιές και φθορές σε ένα κτίσμα- ελλείψει των χρηματοδοτικών εργαλείων και της διάθεσης ειδικών προγραμμάτων προς τους πολίτες, δημιουργεί αβέβαιες συνθήκες στις πόλεις και τους οικισμούς απειλώντας τη δημόσια ασφάλεια. Αυτό διότι οι επισκευές και οι κτιριακές παρεμβάσεις που απαιτούνται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αρκετά κοστοβόρες που δεν μπορούν να καλυφθούν από έναν μέσο οικογενειακό προϋπολογισμό.
«Η πολιτεία δεν έχει κινηθεί προς την κατεύθυνση του να ελεγχθεί αν ένα κτίριο είναι στατικά επαρκές. Το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό. Πολλές φορές εκτελούνται εργασίες σε κτίρια τα οποία δεν έχει διερευνηθεί αν έχουν μπροστά τους χρόνο ζωής ή αν πρέπει να γίνουν κάποιες εργασίες επισκευής και ενίσχυσης. Οπότε αυτό που έχουμε ως πάγιο αίτημα -και στην πόλη μας, στο Ρέθυμνο, που έχουμε βιώσει καταρρεύσεις μπαλκονιών και στατικά επικίνδυνα κτίρια όπως το Εργατικό Κέντρο- είναι ότι η πολιτεία πρέπει να βγάλει χρηματοδοτικά εργαλεία έτσι ώστε να ελεγχθούν τα κτίρια αν είναι στατικά ασφαλή», τονίζει μιλώντας στα «Ρ.Ν.» η Γεωργία Μανωλίτση, πολιτικός μηχανικός και πρόεδρος της Ν.Ε του ΤΕΕ Ρεθύμνου.
Όπως εξηγεί η ίδια ο έλεγχος της στατικής καταλληλόλητας ενός κτιρίου απαιτεί την παρέμβαση των ειδικών οι οποίοι θα εκπονήσουν ειδική μελέτη, καταλήγοντας σε κάποιο πόρισμα. Ιδίως για το Ρέθυμνο, η κ. Μανωλίτση επισημαίνει ότι είναι αναγκαίος αυτός ο έλεγχος καθώς το εξωτερικό περιβάλλον, στην προκειμένη περίπτωση η θάλασσα, διαδραματίζει καίριο ρόλο στη διάβρωση των κτισμάτων. «Για να ελεγχθεί αν ένα κτίριο είναι στατικά επαρκές πρέπει να γίνει και ο έλεγχος με τον κατάλληλο εξοπλισμό. Χρειάζεται δηλαδή να γίνει μια μελέτη στατικής επάρκειας ιδίως σε κτίρια που έχουν και μια παλαιότητα όπως τα κτίρια που είναι πριν το ’80. Αυτό γιατί έχουμε και τις διαβρώσεις, εδώ στο Ρέθυμνο είμαστε σε ένα περιβάλλον κοντά στη θάλασσα. Δεν θέλω να κινδυνολογήσω αλλά το έχουμε δει κατά διαστήματα και είναι σίγουρα μεγάλη ανάγκη να δοθεί δυνατότητα μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στους πολίτες να ελέγξουν τα σπίτια τους», τονίζει η πρόεδρος του ΤΕΕ Ρεθύμνου.
Η ανάγκη ελέγχου της στατικότητας ενός κτιρίου πάντως, προφανώς και αναγνωρίζεται από τους πολίτες όμως η διαδικασία επισκευής τους είναι αρκετά κοστοβόρα, αν λάβει κανείς υπόψη του και το ότι πια τα οικοδομικά υλικά είναι αρκετά ακριβότερα σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, ενώ ακόμη και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των εργασιών μπορεί να χρειαστεί μια ολόκληρη οικογένεια να μετακομίσει κάπου αλλού, καθιστά την εκπόνηση αυτού του εγχειρήματος ακόμη πιο δύσκολη.
«Η μελέτη του να ελεγχθεί η στατική καταλληλόλητα του κτιρίου δεν είναι τόσο κοστοβόρα. Είναι η αποκατάσταση εφόσον προκύψει ότι χρειάζεται παρέμβαση μια κατοικία. Αυτή είναι σίγουρα κοστοβόρα και σίγουρα κατά τη διάρκεια των παρεμβάσεων και της αποκατάστασης του σπιτιού τότε θα καθίσταται αυτό και μη κατοικήσιμο. Οπότε και αυτό είναι ένα πρόβλημα. Όλο αυτό είναι που το καθιστά δύσκολο, όχι το κόστος του να το ελέγξεις», επισημαίνει η κ. Μανωλίτση.
«Αν διαπιστωθεί μεταβολή στο σπίτι θα πρέπει να κληθεί κάποιος ειδικός»
Μια κατοικία, ένα κτίσμα, όπως εξηγεί η κ. Μανωλίτση είναι στην πραγματικότητα ένας «ζωντανός» οργανισμός, ο οποίος δύναται να επηρεαστεί όπως επισημάνθηκε από το εξωτερικό περιβάλλον, τη φθορά των ετών μέχρι αστοχίες υλικών και πολλά άλλα.
Για αυτόν τον λόγο, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον ανθρώπινο οργανισμό, η ίδια τονίζει πως με τη διαπίστωση οποιασδήποτε αλλαγής στο σπίτι θα πρέπει να κληθεί κάποιος μηχανικός ο οποίος θα την αξιολογήσει. Αυτή μπορεί να συνδέεται με κάτι το ασήμαντο και ακίνδυνο μέχρι ακόμη και τη στατική ακαταλληλότητα του κτιρίου. Σε κάθε περίπτωση όμως η αξιολόγηση είναι αναγκαία.
«Πρέπει να καταλάβει και ο κόσμος ότι αυτό πρέπει να γίνει. Την ακαταλληλότητα ενός κτιρίου ενδέχεται να μην μπορεί να την καταλάβει ένας απλός πολίτης αλλά αυτό σίγουρα που πρέπει να καταλάβει είναι η αλλαγή. Μια αλλαγή που θα παρατηρήσει στο σπίτι. Για παράδειγμα, ρηγματώσεις οι οποίες δεν υπήρχαν, ή αν δει κάποια πατώματα τα οποία σηκώνονται. Αν δει δηλαδή μεταβολή στο σπίτι θα πρέπει να καλέσει έναν ειδικό και να αξιολογηθεί. Δεν είναι απαραίτητο ότι κάτι που θα δεις καθιστά το κτίριό σου μη κατοικήσιμο. Μπορεί να είναι και κάτι που θα προκύψει από τη φθορά των ετών ή μπορεί να είναι και μια αστοχία υλικού μετά από καιρό. Ή κάποια ρηγμάτωση του σοβά. Δεν πάει να πει ότι επειδή θα δούμε κάτι το κτίριο θα είναι στατικά μη ασφαλές. Απλά πρέπει να καλέσουμε έναν ειδικό όταν παρατηρήσουμε τη μεταβολή που πρέπει να αξιολογηθεί», καταλήγει η πρόεδρος του ΤΕΕ Ρεθύμνου.
