Αν το νόημα μια γλώσσας έγκειται στον τρόπο με τον οποίο ένας λαός εκφράζει τον κόσμο με λόγια, καμιά γλώσσα στον κόσμο δεν θα μπορούσε να φωτίσει αυτή την αλήθεια όσο η ελληνική
Andrea Marcolongo
Από μιαν ενημερωτική περιήγηση, παλιά πάγια τακτική του γράφοντος στα βιβλιοπωλεία της Αθήνας, εντόπισα και επεσήμανα μιαν έκδοση και εικάζοντας ότι πρόκειται όχι απλά και μόνο για μια σημαντική, αλλά και αξιολόγημως ουσιώδους σημασίας έργο, πάραυτα την αγόρασα. Και όντως ήταν μια μεγάλη αποκάλυψη αυτή η εκλεπτυσμένη, εμπεριστατωμένη μελέτη, η οποία, κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν αφίσταται μιας πρωτότυπης γλωσσολογικής πραγματείας. Η ιταλίδα συγγραφέας Andrea Marcolongo είναι ελληνίστρια του Πανεπιστημίου του Μιλάνου με ένθεο ζήλο στην ελληνική γλώσσα. Το άρτιο αυτό πόνημά της έχει γνωρίσει μεγάλες πιένες στην Ιταλία, ξεπερνώντας σε πωλήσεις τα 100.000 αντίτυπα. Αυτός ο εγκωμιαστικός λόγος και πληθωρικός έπαινος για την ανάδειξη της ελληνικής μας γλώσσας θα ‘ταν ευχής έργο, να έχει και στη χώρα μας μιαν ανάλογη ανταπόκριση και είθε να μην περάσει αυτή η έκδοση απαρατήρητη στα ψιλά των ΜΜΕ. Το βιβλίο με τίτλο: «Η υπέροχη γλώσσα: 9 λόγοι για ν’ αγαπήσεις τα αρχαία ελληνικά» εκθειάζει απεριορίστως τις αρετές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, προσφέρει στον αναγνώστη μοναδικές εμπειρίες έμπνευσης και γνώσης και μιλάει συναρπαστικά, για μια γλώσσα, που δεν έπαυσε ποτέ, να γοητεύει με τη χάρη της, την κομψότητά της και πάνω απ’ όλα την χαρακτηριστική ιδιομορφία της. Συχνά η συγγραφέας καταλαμβάνεται από ένα ασυγκράτητο οίστρο κι ενθουσιασμό για την ελληνική γλώσσα, και μιλά μ’ ένα λόγο, που αγγίζει συναισθηματικά το νου, την ψυχή και την καρδιά του αναγνώστη.
Στον πρόλογο η συγγραφέας απευθυνόμενη στον Έλληνα αναγνώστη αναφέρει: «Σαν τον Οδυσσέα οι λέξεις μου χάρη σ’ αυτή την έκδοση ολοκληρώνουν το ταξίδι τους σε όλο τον κόσμο και σε όλες τις γλώσσες, στις οποίες μεταφράστηκαν, για να αγκυροβολήσουν στο τελικό τους «λιμάνι» τη σημερινή Ελλάδα. Η αρχαία ελληνική γλώσσα που ζει και υπάρχει εδώ και πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια, επιστρέφει στο σπίτι της» και συνεχίζει «δεν έχει σημασία αν δεν γνωρίζετε αρχαία ελληνικά, αυτό ο βιβλίο είναι αφιερωμένο και προορίζεται σε όλους τους ανθρώπους, που μιλούν όλες τις γλώσσες όπου γης. Δεν είναι ένα ακαδημαϊκό δοκίμιο, είτε μια πραγματεία, είτε ένα από καθέδρας δυσνόητο εγχειρίδιο. Είναι μια περίτεχνη, γλωσσική έκφραση ψυχής, ένα κατατοπιστικό αφιέρωμα για μια αρχαιότατη γλώσσα, αλλά και σύγχρονη όπως η σημερινή, Επομένως δεν έχει σημασία αν έχετε φοιτήσει σε κλασικό Λύκειο. Αν όχι, τόσο το καλύτερο. Στο λαβύρινθο των αρχαίων λέξεων θα βρείτε καινούργιους τρόπους, να σκέφτεστε τον κόσμο και τη ζωή.
Με το βιβλίο αυτό η αρχαία ελληνική γλώσσα, που πάντα την αγαπούσα, επιστρέφει στην κοιτίδα της, σε σας, για να δείτε πόσο απηχεί το δικό σας τρόπο σκέψης, τις λέξεις σας και τις καθημερινές σας δραστηριότητες. Δεν υπάρχουν νεκρές ή ζώσες γλώσσες, υπάρχουν γλώσσες καρποφόρες όπως η ελληνική, εύφορες και παραγωγικές και τόσο ισχυρές, που να αντέχουν στον απεριόριστο χρόνο.
Ευγνωμονώ την παραξενιά μου, που με οδήγησε, να γράψω αυτό το βιβλίο, αφιερώνοντάς το στην αρχαία ελληνική γλώσσα, όμως πείσμωσα και όχι μόνο θέλησα να μάθω την αρχαία ελληνική, αλλά ακόμη και να μιλήσω γι’ αυτήν. Αν έγραψα αυτές τις σελίδες το έκανα, επειδή από μικρό παιδί ερωτεύτηκα τα αρχαία ελληνικά, που ήταν ο μακροχρόνιος έρωτας της ζωής μου.
Στην εποχή της ψηφιακής ενημέρωσης έχει μπει για τα καλά στο κεφάλι των Ευρωπαίων ότι: «ό,τι ωραίο και ανυπέρβλητο ειπώθηκε κι έγινε στον κόσμο, είπαν ή το έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες και μόνο οι αρχαίοι Έλληνες».
Τα αρχαία ελληνικά αν τα προσεγγίσεις χωρίς φόβο και κοιτάξεις κατά πρόσωπο, τότε σου μιλούν με καθαρή δυνατή φωνή για να μπορείς να σκεφτείς και να εκφράσεις την αγάπη, τη μοναξιά, το χρόνο, να ανακτήσεις επιτέλους τον κόσμο και να τον εκφράσεις με το δικό σου τρόπο. Στα αρχαία ελληνικά επιβάλλεται να επιστρέφουμε, όταν έχουμε κουραστεί από την αοριστία, από τη σύγχυση, από την ευτέλεια και απ’ ότι άλλο προκαλεί απέχθεια στην εποχή μας.
Για να αναδείξει τα χαρίσματα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας η συγγραφέας αναφέρεται στα 10 περίπου κεφάλαια του βιβλίου διεξοδικά στη γραμματική. Αλλά ας μην τρομάξει ο αναγνώστης και φέρει στη θύμηση του τις σχολικές αίθουσες των μαθητικών χρόνων. Η γραμματική της κ. Marcolongo είναι ένα ελκυστικό διήγημα, ένα απολαυστικό αφήγημα με λόγο ευκολονόητο και περίτεχνο και ενίοτε σκωπτικό. Ένα ανάγνωσμα γλαφυρό με κομψότητα και ζωντάνια, πόρρω απέχον από το στεγνό, ανέκφραστο κείμενο το μαθησιακό, διδακτικό μοντέλο και τους επιτακτικούς κανόνες μιας σχολικής γραμματικής.
Εξάλλου η ίδια απευθυνόμενη στο αναγνώστη αναφέρει: «Αυτό που έχετε στα χέρια σας δεν είναι εγχειρίδιο ελληνικής γραμματικής, αλλά μια αντισυμβατική αφήγηση της ελληνικής γραμματικής».
Προς επίρρωσιν των ανωτέρω παραθέτω χαρακτηριστικά αποσπάσματα με το σκωπτικό ύφος της συγγραφέως όταν αφηγείται από τα μαθητικά της χρόνια. «Δε θα τα καταφέρω, έχω απελπιστεί. Δεν πρόκειται να τελειώσω (το διαγώνισμα). Μού ‘ρχεται να βάλω τα κλάματα, ν’ αφήσω τις λέξεις λειψές, χωρίς πνεύματα και τόνους. Αδύνατον θα ήταν σα να ήθελα να προβάρω δερμάτινα παπούτσια σ’ ένα πολυτελέστατο κατάστημα φορώντας τρύπιες κάλτσες. (sic) σελ. 76. Και αλλού «πολλοί καθηγητές χαρακτηρίζουν τα πνεύματα ως διακοσμητικά. Κάνουν ίσως πιο κομψές τις λέξεις, είναι όμως εντελώς άχρηστα, όπως κάτι γυναίκες υπερβολικά μακιγιαρισμένες σχεδόν αγνώριστες (sic) σελ. 78.
Μια αρχαία λέξη θα αποδίδαμε στην περινούστατη συγγραφέα ως συνταιριασμένη απόλυτα με αυτήν «Στωμύλο» πλέον των άλλων προσόντων θα τη χαρακτήριζαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, που σημαίνει «ο ομιλητικός», «ο εύγλωττος» «ο ευτράπελος» «ο πολύλαλος». Εν κατακλείδι η συγγραφέας αποφαίνεται με μιαν προσωπική, εύστοχη και επαινετική ρήση για την ελληνική γλώσσα: «Η γλώσσα είναι το εργαλείο ενός πολιτισμού και η έκφρασή της συνείδησης ενός λαού. Κι αν το νόημα μια γλώσσας έγκειται στον τρόπο με τον οποίο ένας λαός συλλαμβάνει τον κόσμο και τον εκφράζει με λόγια, ίσως καμιά γλώσσα δε θα μπορέσει ποτέ να φωτίσει αυτή την αλήθεια όσο η ελληνική».
