Στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, παρουσιάστηκαν διατριβές, διπλωματικές εργασίες και ερευνητικό έργο από νέους ιστορικούς επιστήμονες του Πανεπιστημίου Κρήτης και άλλων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων στην Ελλάδα και το εξωτερικό
Με στόχο την επικοινωνία του παραγόμενου ακαδημαϊκού έργου, την ανταλλαγή ερευνητικής εμπειρίας και τον ανοιχτό επιστημονικό διάλογο ανάμεσα σε νέους ερευνητές από διαφορετικά πανεπιστήμια και ιστοριογραφικές παραδόσεις το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης διοργάνωσε το τριήμερο 11-13 Ιουλίου την 28η θερινή συνάντηση μεταπτυχιακών φοιτητών και φοιτητριών και υποψηφίων διδακτόρων Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου. Η διαχρονική πλέον εκδήλωση που έχει ξεκινήσει από το 1996 αποτελώντας τότε ένα πρωτότυπο σημείο συνάντησης νέων αρχαιολόγων από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας διεξήχθη και φέτος στο πλαίσιο του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Σύγχρονη Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Το μεταπτυχιακό έχει ως σκοπό να βοηθήσει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους για την ευρωπαϊκή και νεοελληνική κοινωνία του 19ου και του 20ού αιώνα, να τους εξοικειώσει με τα προβλήματα και τις μεθόδους της ιστορικής έρευνας καθώς και με τις σύγχρονες κατευθύνσεις της ιστοριογραφίας. Στην συνάντηση, η οποία έγινε ουσιαστικά υπό τη μορφή συνεδρίου και ανοιχτής συζήτησης, υποψήφιοι διδάκτορες και μεταπτυχιακοί φοιτητές από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το ΕΚΠΑ και Πανεπιστήμια του εξωτερικού παρουσίασαν τις διατριβές τους, τις διπλωματικές εργασίες και την έρευνά τους, ανταλλάσσοντας απόψεις και σχόλια με τα υπόλοιπα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, σε μία προσπάθεια σύνδεσης των νέων ιστορικών της χώρας και ανάδειξης των ερευνητικών τους ενδιαφερόντων και προσεγγίσεων.
Μία ευκαιρία ανάδειξης του ερευνητικού έργου νέων ιστορικών
Η 28η θερινή συνάντηση μεταπτυχιακών φοιτητών και φοιτητριών και υποψηφίων διδακτόρων Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στην Πανεπιστημιούπολη του Γάλλου, ουσιαστικά αποτέλεσε μία νέα ευκαιρία για τους ιστορικούς της ακαδημαϊκής κοινότητας να βρεθούν σε ένα κοινό χώρο και να συζητήσουν για τις τελευταίες εξελίξεις στο ερευνητικό πεδίο της ιστορίας και της αρχαιολογίας. Σύμφωνα με όσα ανέφερε μεταξύ άλλων μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ο Παρασκευάς Ματάλας, επίκουρος καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπεύθυνος του μεταπτυχιακού προγράμματος και συντονιστής της συνάντησης: «Είναι περισσότερο μία συνάντηση νέων ιστορικών, από διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα και ειδικότητες, που μπορούν να εκθέσουν σε ένα πιο άνετο πλαίσιο τη δουλειά τους, τη διπλωματική τους, το διδακτορικό και το ερευνητικό τους έργο. Στην πράξη έγινε μία συζήτηση ανάμεσα σε υποψήφιους διδάκτορες, καθηγητές και φοιτητές», ανέφερε και στη συνέχεια συμπλήρωσε: «Πρόκειται για μία διοργάνωση που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια, εγώ συμμετείχα σε αυτήν και ως μεταπτυχιακός φοιτητής και προσπαθούμε να την κρατήσουμε όσο μπορούμε. Είναι ουσιαστικά μία συνάντηση στην οποία μετέχουν και από το δικό μας τμήμα και Πανεπιστήμιο, αλλά και από άλλα Πανεπιστήμια της χώρας». Σύμφωνα με τον κ. Ματάλα, μπορεί η συμμετοχή στη συνάντηση φέτος να μην ήταν η αναμενόμενη, ωστόσο δόθηκε η ευκαιρία και ο χρόνος για μεγαλύτερης διάρκειας παρουσιάσεις και συζητήσεις. «Θα έλεγα ότι το σημαντικό είναι ότι έρχονται άνθρωποι από άλλα μέρη της Ελλάδας και από το εξωτερικό και θυμούνται την εκδήλωση ως μία πολύ καλή εμπειρία, πολλές φορές ξαναέρχονται. Μάλιστα, αρκετές φορές έρχονται φοιτητές και διδάσκοντες από άλλα τμήματα. Όταν πρωτοέγινε αυτή η συνάντηση δεν υπήρχε κάτι ανάλογο στην Ελλάδα, που να αφορά τον κλάδο μας, αλλά και σε άλλες επιστήμες», ανέφερε ο κ. Ματάλας. Επιπλέον, όπως επεσήμανε, στο πλαίσιο της συνάντησης γίνεται και φιλοξενία φοιτητών από άλλα τμήματα και πανεπιστήμια της χώρας, στους οποίους καλύπτεται η διαμονή τους στις φοιτητικές εστίες στου Γάλλου.
«Δικαστικές διαμάχες και διεκδικήσεις αποζημίωσης για Εργατικά ατυχήματα στην Ελλάδα»
Το επίκαιρο και διαχρονικό θέμα των εργατικών ατυχημάτων προσέγγισε μέσα από την παρουσίασή του ο Νίκος Καστρινάκης, υποψήφιος διδάκτορας στο τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, εξετάζοντας τις δικαστικές διαμάχες και τις διεκδικήσεις αποζημιώσεων από τους εργάτες στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Όπως σημείωσε μεταξύ άλλων μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ο κ. Καστρινάκης, «διαβάζοντας το παρελθόν μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα το σήμερα και με έναν τρόπο να καταφέρουμε να το αλλάξουμε κιόλας». Σχετικά με το θέμα της διατριβής του ανέφερε: «Ο βασικός νόμος την περίοδο εκείνη είναι ο νόμος 551, που θεσπίζεται το 1915. Είναι κομμάτι μιας ευρύτερης εργατικής πολιτικής, συγκροτούνται μία σειρά από νόμοι, όπως το σώμα επιθεώρησης εργασίας, νόμοι για την απαγόρευση της γυναικείας ή της ανήλικης εργασίας, όροι με τους οποίους πρέπει να θεσπίζεται η λειτουργία βιομηχανικών εργοστασίων. Στην ουσία ο νόμος ορίζει ότι την ευθύνη για την αποζημίωση σε περίπτωση ατυχήματος την έχει ο εργοδότης», συμπληρώνοντας ότι η ιδιαιτερότητα έγκειται στο ότι ο εργάτης εκείνη την εποχή πρέπει να διεκδικήσει την αποζημίωσή του στο δικαστήριο: «Η εικόνα που έχουμε από τα δικαστικά αρχεία μας δίνει μία όψη της πραγματικότητας. Υπάρχουν πολλά ατυχήματα σε εργασίες στο Λιμάνι, σε φορτοεκφορτώσεις εμπορευμάτων, στον οικοδομικό τομέα και σε εργοστάσια. Από 300 περιπτώσεις που έχω μελετήσει, οι 110 αποζημιώνονταν». Επιπλέον, σύμφωνα με τον κ. Καστρινάκη, τα κοινά δείγματα γραφής του τότε με το σήμερα είναι το διαχρονικό ζήτημα της υποστελέχωσης της Επιθεώρησης Εργασίας και ο συσχετισμός των ατυχημάτων με την ώρα εργασίας. «Η Επιθεώρηση Εργασίας συστήνεται τότε ως υπηρεσία του Υπουργείου, στην ουσία η υπηρεσία που βλέπουμε σήμερα είναι μία μετεξέλιξη του σώματος αυτού. Όπως συμβαίνει και σήμερα, έτσι και τότε συζητείται ότι είναι υποστελεχωμένο σαν σώμα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα και να μην μπορούν να κάνουν σωστούς και πλήρεις ελέγχους και να διατηρεί επικίνδυνους χώρους εργασίας. Σήμερα μάλιστα εντείνεται η υποστελέχωση και με την πρόσφατη μετατροπή της υπηρεσίας σε ανεξάρτητη αρχή. Είναι επίσης σαφές πλέον επιστημονικά ότι η υπερωριακή εργασία αποτελεί αιτία πολλές φορές εργατικών ατυχημάτων. Οι εργάτες τραυματίζονται και σκοτώνονται κατά τις τελευταίες ώρες της βάρδιας τους, δηλαδή όταν είναι κουρασμένοι, αλλά και όταν παραβιάζεται το ωράριο του χρόνου εργασίας», κατέληξε.
«Ο υποπρόξενος της Ρωσίας στο Ρέθυμνο, οι πολιτικές του απόψεις και οι οικονομικές του δραστηριότητες»
Τη μεταδιδακτορική διατριβή του σχετικά με τον πρώην υποπρόξενο της Ρωσίας στο Ρέθυμνο, Γεώργιο Χατζηγρηγοράκη παρουσίασε στη συνάντηση ο Ζαχαρίας Αντωνάκης, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο οποίος εστίασε στην υποστήριξη που παρείχε ο υποπρόξενος στους Χριστιανούς της περιοχής. «Ο Γεώργιος Χατζηγρηγοράκης ήταν Έλληνας με καταγωγή από τα Σφακιά, ενώ αντίθετα ο Πρόξενος ήταν Ρώσος και βρισκόταν στα Χανιά. Ήταν ο υποπρόξενος της Ρωσίας από το 1891, μέχρι το 1919 και προσέφερε πάρα πολλά στους Χριστιανούς, υποστήριξε τον τόπο, ήταν υπέρ της αυτονομίας και αρκετά φιλελεύθερος στις απόψεις του. Ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλη κτηματική περιουσία, είχε μεγάλη επίσης ενασχόληση με το εμπόριο και ήταν και πράκτορας ναυτιλιακής εταιρείας. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν ευκατάστατο άντρα, που ανήκει στην αστική τάξη του Ρεθύμνου, ο οποίος βοήθησε τους Χριστιανούς στις διαμάχες τους με τους Οθωμανούς, στήριξε τα αιτήματα των Χριστιανών για αυτονομία και ανεξαρτησία», ανέφερε ο κ. Αντωνάκης, επισημαίνοντας ότι η υποστήριξή βασιζόταν στο κοινό του θρησκευτικό υπόβαθρο με τους Χριστιανούς. Αναφορικά τώρα με την πηγή της έμπνευσής του και το μέρος από το οποίο άντλησε τις πηγές του, ο κ. Αντωνάκης, ανέφερε: «Υπάρχει ένα αρχείο, το αρχείο του υποπρόξενου της Ρωσίας στο Ρέθυμνο, το οποίο βρίσκεται στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη του Ρεθύμνου και το οποίο διέσωσε ο Γιάννης Παπιομύτογλου, ο πρώην διευθυντής της Βιβλιοθήκης. Αυτό το αρχείο το ταξινόμησα και το αρχειοθέτησα και από εκεί προέκυψε η μεταδιδακτορική αυτή έρευνα». Κλείνοντας, σχολιάζοντας τη συνάντηση, τη χαρακτήρισε ως μία από αυτές που εξάγουν συνθετικές απόψεις για το που βαδίζει η επιστήμη της ιστορίας: «Αυτές οι συναντήσεις δίνουν την ευκαιρία και από άλλα πανεπιστήμια να σμίξουν φοιτητές μεταδιδακτορικοί, διδακτορικοί, υποψήφιοι διδάκτορες, μεταπτυχιακοί και να ανταλλάξουν απόψεις, να συνθέσουν ιδέες και να δούμε προς τα που βαδίζει η επιστήμη της ιστορίας».
«Όψεις της εγκατάστασης των Μικρασιατών προσφύγων στον δήμο Ηρακλείου κατά το Μεσοπόλεμο»
Στην ευρύτερη εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στο Ηράκλειο κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου αναφέρθηκε στην παρουσίαση της διατριβής του ο Μύρωνας Ξυδάκης, υποψήφιος διδάκτορας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο οποίος μιλώντας στα «Ρ.Ν.» επεσήμανε μεταξύ άλλων ότι η διαδικασία της εγκατάστασης στην περιοχή ήταν μία πολυσύνθετη υπόθεση με ποικιλόμορφα χαρακτηριστικά. «Αυτό που προσπάθησα να αναδείξω είναι ότι η εγκατάσταση των προσφύγων δεν είναι μία υπόθεση, η οποία κινήθηκε με έναν τρόπο ομαλό στη βάση κάποιου σχεδίου που είχε εκπονηθεί από το κράτος και την ΕΑΠ, αλλά ήταν μία διαδικασία πολύ πιο σύνθετη, δυναμική και πολύμορφη και θα μπορούσαμε να πούμε πολύ πιο χαοτική, με την έννοια ότι οι ίδιοι οι πρόσφυγες ήταν αυτοί που καθόρισαν τον χαρακτήρα της εγκατάστασης, με τις πράξεις τους, με τις ατομικές και συλλογικές στρατηγικές επιβίωσης, που ακολούθησαν, με τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα που χρησιμοποίησαν, προκειμένου να μπορέσουν να διεκδικήσουν, αυτό που αυτοί θεωρούσαν καλύτερο για τον εαυτό τους κάθε φορά», ανέφερε, συμπληρώνοντας επίσης ότι πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία έπαιξαν και οι ανταγωνισμοί που αναπτύχθηκαν, τόσο ανάμεσα τόσο ανάμεσα στο κράτος και τους πρόσφυγες, όσο και με τους ντόπιους. Τέλος, ως μία πολύ πλούσια και γόνιμη διαδικασία χαρακτήρισε ο κ. Ξυδάκης τη συνάντηση, σημειώνοντας: «Είναι αρκετές οι φορές που συμμετέχω και ο λόγος είναι γιατί ακριβώς καταλαβαίνω ότι είναι μία διαδικασία πολύ χρήσιμη και έχει να δώσει πάρα πολλά πράγματα σε όσους την παρακολουθούν, ειδικά σε όσους ασχολούνται ερευνητικά με ένα θέμα, γιατί η συζήτηση και η ανατροφοδότηση που γίνεται είναι πολύ χρήσιμη για να μπορέσει ο ερευνητής να προσανατολιστεί».
