• Σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης, τουλάχιστον, σημειώνει ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και πρόεδρος του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO Χαράλαμπος Φασουλάς υπάρχει το σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, κάτι το οποίο δημιουργεί αισιοδοξία, όμως κι αυτό χρειάζεται τους πόρους ώστε να υλοποιήσει τις δράσεις του
Αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται ήδη η Κρήτη, με τις προβλέψεις για τις επόμενες δεκαετίες να είναι ανησυχητικές.
Η κτηνοτροφία και η γεωργική παραγωγή του νησιού πλήττονται από την ξηρασία και τις υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων ετών, ενώ ο κίνδυνος της ερημοποίησης σε περιοχές της Κρήτης απειλεί με υποβάθμιση του φυσικού τοπίου, ένα φαινόμενο μη αναστρέψιμο εάν δεν υπάρξει ένας μακροπρόθεσμος σχεδιασμός προσαρμογής.
Τον αυξανόμενο κίνδυνο της ερημοποίησης, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αλλά και την απουσία συστηματικού σχεδίου πρόληψης και προσαρμογής στη νέα πραγματικότητα περιέγραψε σε συνέντευξή του στην Τηλεόραση CRETA ο γεωλόγος του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης και πρόεδρος του Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO Χαράλαμπος Φασουλάς, στη Σώτια Πεντεδήμου.
«Το κλίμα διαρκώς είναι σε μια διαδικασία εξέλιξης και αυτό που δυστυχώς παρατηρούμε τις τελευταίες δεκαετίες είναι η δραματική αύξηση της θερμοκρασίας. Σίγουρα αυτό έχει πολλές επιπτώσεις και νομίζω ότι κάποιες από αυτές τις ζούμε τα τελευταία χρόνια και στην Κρήτη», σημείωσε ο κ. Φασουλάς.
Ενώ για τις ζημιές που έχουν προκληθεί λόγω της αλλαγής του κλίματος σε κτηνοτροφία και γεωργία ανέφερε: «Στην κτηνοτροφία και στη γεωργία τα προηγούμενα χρόνια είχαμε μεγάλες ζημίες που οφείλονται είτε στην εξάπλωση εντόμων, που έπληξαν το απόθεμα σε ζώα, είτε στην εξάπλωση του δάκου, που μας κατέστρεψε πριν από μερικά χρόνια εξαιτίας κάποιων ακραίων φαινομένων την παραγωγή σε λάδι. Είναι εμφανείς οι επιπτώσεις και θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αναμένονται να είναι πολύ πιο ακραίες και δραματικές στο μέλλον».
«Δεν υπάρχει κάποια αισιόδοξη προσπάθεια» – Κρίσιμη η συμμετοχή των πολιτών και των κρατών
Πενιχρά είναι τα αποτελέσματα της προσπάθειας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τόσο σε επίπεδο κρατών, όσο και στο επίπεδο απλού πολίτη σε παγκόσμια κλίμακα, όπως τόνισε ο κ. Φασουλάς.
«Εάν δούμε την κατάσταση σε παγκόσμια κλίμακα είμαστε πολύ πίσω. Ελάχιστοι από τους στόχους που τέθηκαν έχουν επιτευχθεί και ούτε φαίνεται ότι υπάρχει κάποια προσπάθεια η οποία είναι αισιόδοξη. Από το επίπεδο των κρατών, μέχρι το επίπεδο του απλού πολίτη είναι ελάχιστα τα οποία έχουν επιτευχθεί. Εάν περιορίσουμε την κατανάλωση, τη σπατάλη και τη χρήση πλαστικών, εμείς οι ίδιοι ουσιαστικά επιβάλλουμε και στη βιομηχανία να κάνει κάποιες αλλαγές και να προσαρμοστεί στις ανάγκες που έχουν οι εποχές μας. Άρα και ο καθένας από μόνος του μπορεί να συνεισφέρει λίγο στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Η προσαρμογή θα μας βοηθήσει να αυξήσουμε την ανθεκτικότητά μας απέναντι στις αλλαγές, αλλά το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται μόνο με αυτό».
Περισσότερες τροπικές νύχτες και λιγότερες βροχές
Αναφερόμενος σε επιστημονικά μοντέλα πρόβλεψης ο κ. Φασουλάς επεσήμανε ότι άρχισαν να παρουσιάζονται για πρώτη φορά στις αρχές του 2000 και κάποια από αυτά είναι αισιόδοξα, όμως υπάρχουν και δυσοίωνα μοντέλα.
«Τα μοντέλα πρόβλεψης διαρκώς προσαρμόζονται με βάση τα νέα δεδομένα και τις νέες μετρήσεις που καταγράφουμε και τα στοιχεία τα οποία προκύπτουν και δυστυχώς επιβεβαιώνονται είναι τα πιο αρνητικά. Δεν επιβεβαιώνονται τα αισιόδοξα μοντέλα», σημείωσε ο κ. Φασουλάς.
Με βάση αυτά τα μοντέλα ανέφερε ο ίδιος ότι το 2050 αναμένεται να αυξηθούν οι ημέρες του καύσωνα σχεδόν στο διπλάσιο.
«Θα είναι σίγουρα διπλάσιες οι μέρες του καύσωνα. Το πρόβλημα δημιουργείται με το φαινόμενο που ονομάζονται «τροπικές νύχτες», που σημαίνει ότι δεν θα πέφτει η θερμοκρασία κάτω από τους 26-28 βαθμούς κατά τη διάρκεια της νύχτας».
Συνακόλουθο του καύσωνα είναι οι περιορισμένες βροχοπτώσεις: «Το γεγονός αυτό συνδυάζεται με τον περιορισμό των βροχών. Κατά συνέπεια, αυτό δημιουργεί τελικά το εκρηκτικό κλίμα της ξηρασίας, που θα δημιουργήσει πάρα πολλά προβλήματα».
«Προ των πυλών» η ερημοποίηση
Υπαρκτός και αυξανόμενος είναι ο κίνδυνος ερημοποίησης για την Κρήτη, σημείωσε ο κ. Φασουλάς, ο οποίος καθορίζεται από την ανάπτυξη συγκεκριμένου τύπου βλάστησης ο οποίος είναι υποβαθμισμένος, περισσότερο και από τα φρύγανα.
«Τα φρύγανα είναι η εικόνα του οικοσυστήματος που βλέπουμε αν πάμε στις περισσότερες περιοχές της νότιας Κρήτης ή ακόμα και σε κάποιες ορεινές νότιες ζώνες του νησιού όπου επικρατούν οι χαμηλοί θάμνοι με τα αγκάθια. Όταν υποβαθμιστεί περισσότερο θα δούμε ότι χάνεται η ποικιλία ακόμα και σε αυτή τη βλάστηση θα επικρατούν συγκεκριμένα πολύ ξηρικά είδη και η βλάστηση πλέον θα τείνει να γίνεται πάρα πολύ αραιή, τότε πλέον μιλάμε για συνθήκες ερημοποίησης», περιέγραψε ο κ. Φασουλάς, ενώ όπως εξήγησε η απώλεια εδαφών επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, με τις πυρκαγιές, την ξηρασία και το φαινόμενο της υπερβόσκησης να δημιουργούν έναν φαύλο κύκλο.
«Αυτό συνδυάζεται ακόμα και με την απώλεια εδαφών το οποίο είναι πολύ σημαντικό πρόβλημα. Πρόκειται για περιοχές με πολύ υποβαθμισμένη βλάστηση η οποία είναι πάρα πολύ δύσκολο να ανακάμψει και να μεταβεί σε μια καλύτερη κατάσταση και με βάση τις προβλέψεις που υπάρχουν δυστυχώς η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο. Το να φτάσουμε σε αυτό το σημείο της ερημοποίησης μας οδηγούν διάφοροι παράγοντες. Οι κλιματικοί παράγοντες είναι σίγουρα οι σημαντικότεροι, όπως είναι η αύξηση της θερμοκρασίας και η έλλειψη βροχών ουσιαστικά, που δημιουργούν αυτές τις ξηρικές συνθήκες είναι ο πρώτος παράγοντας. Στη συνέχεια άλλος παράγοντας είναι οι φωτιές, ο οποίος σχετίζεται και με τις κλιματικές συνθήκες», σημείωσε ο κ. Φασουλάς, ενώ πρόσθεσε για τον παράγοντα της βόσκησης ή της υπερβόσκησης: «Εάν αυτά συνδυαστούν με φαινόμενα υπερβόσκησης ή βόσκησης σε καμένες περιοχές, τότε πλέον οδηγούμαστε σε πολύ μεγάλο βαθμό σε συνθήκες ερημοποίησης».
Οι περιοχές που απειλούνται περισσότερο στο νησί – Ανάγκη για μακροχρόνιες παρεμβάσεις
Στην Κρήτη υπάρχουν κάποιες «ευάλωτες» περιοχές όπως δείχνουν οι τάσεις των μελετών, τόνισε ο κ. Φασουλάς, οι οποίες απειλούνται από ερημοποίηση, όπως είναι τα Αστερούσια, η Ιεράπετρα και η Σητεία.
«Ακριβώς λόγω των κλιματικών χαρακτηριστικών, που είναι από τις πιο ξηρές περιοχές που έχουμε στο νησί, είναι και οι περιοχές που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη μέση ετήσια θερμοκρασία, έχουν ένα αυξημένο κίνδυνο ερημοποίησης. Νομίζω ότι είναι και οι περιοχές όπου, με βάση και τις αλλαγές που αναμένουμε στο κλίμα, θα δεχτούν και τη μεγαλύτερη πίεση», ανέφερε ο ίδιος χαρακτηριστικά.
Γενικότερα η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην οποία εντάσσεται και η Κρήτη, φαίνεται ότι θα πληγεί περισσότερο από τις αλλαγές του κλίματος τα επόμενα χρόνια, σημείωσε ο κ. Φασουλάς.
Την ανάγκη για μακροχρόνιες παρεμβάσεις σε πολλά επίπεδα επεσήμανε ο ίδιος, οι οποίες θα πρέπει να είναι επίμονες προκειμένου να περιοριστική η έκταση του φαινομένου και του κινδύνου.
«Ο περιορισμός του κινδύνου της πυρκαγιάς είναι η πρώτη προτεραιότητα που θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας. Θα πρέπει με κάθε τρόπο να εμποδίσουμε τις δασικές πυρκαγιές που συνήθως συμβαίνουν το καλοκαίρι, ειδικά σε αυτές τις περιοχές. Γιατί σίγουρα οδηγούν σε μεγαλύτερη υποβάθμιση των εδαφών. Ο περιορισμός της διάβρωσης, κι αυτός είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, ειδικά όταν έχουν προηγηθεί πυρκαγιές».
Όσον αφορά στις πυρκαγιές ανέφερε ο κ. Φασουλάς ότι δεδομένου ότι χάνεται η βλάστηση προκαλούν μεγαλύτερη διάβρωση των εδαφών, όπως επίσης προτεραιότητα θα πρέπει να αποτελεί η μείωση της βόσκησης σε αυτές τις περιοχές.
Άλλο ένα μέτρο αντιμετώπισης της ξηρασίας και της ερημοποίησης αποτελεί η δημιουργία μικρών ορεινών φραγμάτων.
«Τα μικρά ορεινά φράγματα ή τα δασικά φράγματα που είναι φράγματα ανάσχεσης πλημμυρικών φαινομένων, κατά συνέπεια εμποδισμού της διάβρωσης, είναι επίσης σημαντικά. όπως και τα φράγματα τα οποία δρουν εμπλουτίζοντας τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα».
Σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης, τουλάχιστον, σημειώνει ο κ. Φασουλάς υπάρχει το σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, κάτι το οποίο δημιουργεί αισιοδοξία, όμως κι αυτό χρειάζεται τους πόρους ώστε να υλοποιήσει τις δράσεις του.
«Είμαστε ευτυχείς γιατί τουλάχιστον σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης υπάρχει το Περιφερειακό Σχέδιο Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή (ΠΕΣΚΑ) αλλά και αυτό προφανώς χρειάζεται χρηματοδότηση έτσι για να μπορέσει να υλοποιηθεί, να εξειδικευτούν οι δράσεις που προβλέπει να πάνε σε επίπεδο δήμου έτσι ώστε να μπορέσουν και οι δήμοι ο καθένας από αυτούς να αναπτύξει τα δικά του έργα υποδομής που χρειάζονται και θα βοηθήσουν ουσιαστικά στον περιορισμό όλων αυτών των επιπέδων».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΚΟΥΝΤΟΥΝΙΩΤΗ
