Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής ή κρίσης όπως χαρακτηρίζεται, εντείνονται χρόνο με το χρόνο και αφήνουν τα αποτυπώματά τους σε όλους τους τομείς της οικονομίας. Ο τουρισμός, η βαριά βιομηχανία της χώρας αλλά και του νησιού, δεν μπορεί να μείνει ανεπηρέαστος από τις αλλαγές που στρέφουν τον κλάδο σε ανασχεδιασμό του τουριστικού χάρτη με νέες προτεραιότητες και στρατηγικές, που θα οδηγήσουν το νησί σε ένα διαφορετικό βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης. Οι συνέργειες και οι συνεργασίες πολιτείας, αυτοδιοίκησης και επιχειρηματιών είναι μονόδρομος, όπως μονόδρομος είναι και η άμεση έναρξη του διαλόγου και των πράξεων, ώστε να γίνουν γρήγορα τα μικρά και ακολούθως τα μεγάλα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Τα «Ρ.Ν.» συνομίλησαν με τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη Κλιματικής Αλλαγής Κρήτης και Βιώσιμης Κινητικότητας, Γιάννη Αναστασάκη για όλα τα ζητήματα που αφορούν στην κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της στον τριτογενή τομέα της Κρήτης.
Ο κ. Αναστασάκης αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον τουρισμό, τονίζοντας ότι χρειάζεται ακόμη προετοιμασία και σχεδιασμός. Η κλιματική κρίση οδηγεί σε διάβρωση των ακτών, σε υψηλές θερμοκρασίες, παράγοντες που επηρεάζουν τον τουρισμό, την ίδια στιγμή που υπάρχει μεγάλο πρόβλημα σε σχέση με την διαχείριση των πόρων και δη των υδάτινων του νησιού, αλλά και με ζητήματα που αφορούν τη διαχείριση των λυμάτων και την καθαριότητα αλλά και γενικότερες υποδομές πολιτικής προστασίας.
Απαιτείται αλλαγή πλεύσης με φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές στις μονάδες
Σε κάθε περίπτωση, όπως ξεκαθάρισε ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης μπορεί αυτά που πρέπει να γίνουν να είναι πολλά και κοστοβόρα, όμως αυτό, όπως είπε, δεν αποτελεί καμιά δικαιολογία. Με μικρά και σταθερά βήματα και με την συνεργασία όλων ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί και να υπάρξει αλλαγή πλεύσης.
Φιλοπεριβαλλοντικές πρακτικές που έχουν να κάνουν με την ενέργεια, με τη διαχείριση νερού και τον τομέα της διατροφής αποτελούν προτεραιότητες για την στροφή σε ένα μοντέλο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Ειδικότερα, ο κ. Αναστασάκης μιλώντας στα «Ρ.Ν.», είπε:
«Η κλιματική κρίση διατρέχει όλους τους τομείς οριζοντίως και απαιτείται μια αλλαγή πλεύση, τολμώ να πω, σε κάθε έναν από τους τομείς που αφορούν στην καθημερινή ζωή και στην οικονομική δραστηριότητα των Κρητικών. Ένας βασικός τομέας είναι και αυτός του τουρισμού. Εκεί η πρώτη πρόκληση είναι να διαπιστώσουμε και να καταλάβουμε σε βάθος ποια είναι η επόμενη ημέρα του τουρισμού σε σχέση με το κλίμα που θα διαμορφωθεί, το οποίο αλλάζει. Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο αναμένεται λόγω της αύξησης των ημερών του καύσωνα και της δυσφορίας που θα υπάρχει για τους επισκέπτες και για τους πολίτες, να μην είναι οι πιο ελκυστικοί μήνες για τους επισκέπτες, Άρα, αντίστοιχα έχουμε μια επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου λόγω του ότι έχουν αυξηθεί οι θερμοκρασίες τον Νοέμβρη σε τέτοιο βαθμό που πράγματι είναι πολύ κατάλληλη περίοδος για να κάνει κάποιος διακοπές, που θα είναι ήλιος-θάλασσα. Έχει επιμηκυνθεί το καλοκαίρι, μπαίνοντας επί της ουσίας και μέσα στον Νοέμβριο. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που τα ξενοδοχεία μένουν ανοιχτά, καθώς υπάρχει ζήτηση για αυτήν την περίοδο. Αντίστοιχα προσαρμόστηκαν και οι αεροπορικές δίνοντας πτήσεις σε μια περίοδο που δεν το συζητούσαμε αυτό το ενδεχόμενο τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα, αυτό φαίνεται ότι παγιώνεται. Πρόκειται για τις πρώτες προφανείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Το άλλο που πρέπει να συζητήσουμε είναι σχετικό με την «πιεζόμενη» Κρήτη με περιορισμό στους διαθέσιμους πόρους. Πρώτα απ’ όλα έχουμε την πίεση στο υδατικό απόθεμα. Τι πρέπει να κάνει ο τουριστικός τομέας για να προσαρμοστεί; Μπορούμε να συνεχίσουμε το μοντέλο πισίνες με πόσιμο νερό; Μπορούμε να το υποστηρίξουμε όταν θα έχουμε διακοπές στο σύστημα υδροδότησης μέχρι να βρούμε εναλλακτικούς πόρους; Θα μπορεί να δικαιολογηθεί η υποστήριξη αυτού του μοντέλου σε κοινωνικό επίπεδο; Ένα άλλο κραυγαλέο παράδειγμα είναι ότι αυτήν τη στιγμή ο τομέας της διατροφής ευθύνεται για ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, είτε συζητάμε για το CO2 το διοξείδιο του άνθρακα που εγείρεται από την παραγωγική διαδικασία της καλλιέργειας είτε της πρώτης ύλης είτε της μεταφοράς είτε της έκκλησης βλαβερών αερίων από τη σήψη του φαγητού που δεν καταναλώνεται. Όλος αυτός ο κύκλος είναι πολύ απαιτητικός. Άρα λοιπόν πρέπει να υπολογίζουμε με πνεύμα που να είναι φιλοκλιματικό όλο τον κύκλο της διατροφής, για να τον κάνουμε να έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το πιο προφανές είναι να μην πετάμε φαγητό. Πρέπει να ανασχηματιστεί όλο το σύστημα, ώστε να μην πετάμε. Το δεύτερο πιο προφανές είναι να μειώσουμε την ενέργεια που απαιτείται για να έρθει το φαγητό, δηλαδή εισαγωγές και το να ζητάμε εξωτικά είδη, όταν μπορούμε να καλύψουμε τον αντίστοιχο κύκλο μια χαρά με ντόπια προϊόντα. Στο κομμάτι της ενέργειας δεν νοείται να μην υπάρχει καμία ξενοδοχειακή μονάδα που να μην έχει αναβαθμιστεί ενεργειακά και να μην έχει μπει σε σχήματα που παράγει την απαιτούμενη ενέργεια, είτε συζητάμε για μόνωση, είτε παραγωγή από φωτοβολταϊκά, είναι αυτονόητο ότι όλες οι μονάδες πρέπει να είναι ουδέτερες και αυτοεξυπηρετούμενες σε ό,τι αφορά στο ενεργειακό. Ένα παραπάνω όταν αξιολογήσουμε ότι θα διπλασιαστεί περίπου η απαιτούμενη ενέργεια για ψύξη λόγω της υπερθέρμανσης. Η αντίστοιχη λογική το ότι πρέπει να γίνουν εκτεταμένες φυτεύσεις και να προστεθούν υδάτινα στοιχεία, αυτό είναι πολύ πιο εύκολο στο κομμάτι των κλειστών μονάδων μέσα στα ξενοδοχεία, αλλά θα πρέπει να υπάρχει η αντίστοιχη πρόνοια και στον δημόσιο χώρο, διότι δεν είναι οι επισκέπτες μόνο για να μείνουν εντός του ξενοδοχείου. Πρέπει να βρίσκουν ικανοποιητικές συνθήκες και όταν κινούνται στον δημόσιο χώρο, στους δήμους και στα σημεία ενδιαφέροντος. Άρα εκεί θα πρέπει να γίνει μια σύμπραξη με τον δημόσιο τομέα και την αυτοδιοίκηση, ώστε να ανασχεδιαστεί ο χώρος με τέτοιον τρόπο που να είναι πιο βιώσιμος. Να μειωθεί το φαινόμενο της θερμικής νησίδας και να υπάρχουν καλύτερες συνθήκες μέσα στους οικισμούς και μέσα στις πόλεις. Αυτά όλα είναι ένα χαρακτηριστικό μότο που λέει ότι μια πόλη που αξίζει να τη ζει κάποιος, αξίζει και να την επισκεφτεί κάποιος άλλος».
Σημείωσε, επίσης, ότι όλα τα παραπάνω αφορούν κατά κύριο λόγο την βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της Κρήτης και στη συνέχεια των επισκεπτών: «Επομένως ό,τι συζητάμε είναι βελτιώσεις που αφορούν πρωτίστως τους κατοίκους της Κρήτης και εφόσον βελτιωθεί για τους ίδιους τους κατοίκους, σίγουρα ο χώρος είναι πλέον κατάλληλος και για τους επισκέπτες», πρόσθεσε.
«Οι τουριστικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν το θέμα με σοβαρότητα»
Σύμφωνα με τον αντιπεριφερειάρχη Κλιματικής Αλλαγής, Γιάννη Αναστασάκη, οι επιχειρηματίες του τουρισμού της Κρήτης αντιμετωπίζουν με σοβαρότητα το θέμα της κλιματικής αλλαγής, ενώ, όπως είπε, και σε κεντρικό επίπεδο δρομολογούνται πολιτικές που θα βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να κάνουν βήματα προς την κλιματική κρίση. Η αντιπεριφέρεια Κλιματικής Αλλαγής με την αντιπεριφέρεια Τουρισμού και Πρωτογενή Τομέα θα συνεργαστούν, όπως πρόσθεσε, για να υπάρξει μια στροφή σε ένα βιώσιμο μοντέλο τουρισμού:
«Θα ξεκινήσει μια συνεργασία σε όλες τις πτυχές της περιφέρειας που εμπλέκονται με τον κλάδο και προφανώς είναι η αντιπεριφέρεια Κλιματικής Αλλαγής, αντιπεριφέρεια Τουρισμού, όπως και του Πρωτογενή Τομέα, που σε πρώτο βαθμό συνδέονται ώστε να δούμε τι πρέπει να κάνει ο καθένας από τη δική του πλευρά και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον, ώστε να πάμε σε ένα μοντέλο τουριστικού προορισμού. Διότι ο ανταγωνισμός πολλές φορές κινείται ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση. Σε λίγα χρόνια από σήμερα δεν θα υπάρχει καθόλου από τους επισκέπτες που προέρχονται από ανεπτυγμένες χώρες στο τραπέζι η επιλογή προορισμού που δεν θα έχει να δείξει ένα βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης όλου του τουριστικού κύκλου. Εάν το ακολουθήσουμε πολύ αργά θα έχουμε μείνει πίσω. Εάν ξεκινήσουμε από τώρα, που είναι σχετικά νωρίς και έγκαιρα, μπορούμε να το προλάβουμε το τρένο, κι αυτό θα είναι όφελος σε ό,τι αφορά στον τουριστικό ανταγωνισμό, αλλά κυρίως μας ενδιαφέρει στην ουσία του πράγματος, ότι ο τουρισμός από πρόβλημα -όπως βλέπουμε σε κορεσμένες περιοχές και πολύ ανεπτυγμένες- όπου έχουν στραφεί οι κάτοικοι εναντίον των επισκεπτών, είναι για εμάς μια ευκαιρία, που δεν είμαστε ακόμα κορεσμένοι, δεν έχουμε υπερτουρισμό στην Κρήτη -πλην εξαιρέσεων σε συγκεκριμένες περιοχές και συγκεκριμένα σημεία.
Έρχονται και πράγματα που θα έχουν προφανείς θετικές επιπτώσεις στο τουριστικό ρεύμα, από το καινούργιο αεροδρόμιο στο Καστέλι μέχρι τις νέες ξενοδοχειακές μονάδες που χτίζονται σε όλο το νησί, όπως και η καλύτερη οδική σύνδεση όλης της Κρήτης με τον Β.Ο.Α.Κ. Δηλαδή από πράγματα που είναι ήδη συμφωνημένα και δρομολογημένα, πάνω στο τραπέζι, και είναι καθ’ οδόν, θα έχουμε μια ώθηση στον τουρισμό. Εάν το χάσουμε και γίνει μια χιονοστιβάδα, που καταρχήν θα είναι θετική και θα μετράμε νούμερα και εκατομμύρια, αλλά σε βάθος κάποιων ετών θα κάψουμε τους διαθέσιμους πόρους, θα είναι λάθος» είπε.
Αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για υποδομές θωράκισης του νησιού από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
«Το να κρυφτεί κάποιος πίσω από το μεγάλο χρόνο που απαιτείται για να δημιουργηθούν οι υποδομές που απαιτούνται για την κλιματική κρίση, θα ήταν μάλλον υποκριτικό» τονίζει οι αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης επισημαίνοντας ότι με ένα καλό σχεδιασμό, μικρά και σταθερά βήματα και με τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία η Κρήτη μπορεί να θωρακιστεί από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να εξελιχτεί σε ένα βιώσιμο τουριστικό προορισμό. «Ο καθένας πρέπει να ξεκινήσει από αυτά που γίνονται, αυτά που μπορούν να γίνουν είναι πάρα πολλά. Κάνοντας τα απλά που είναι σε ρεαλιστικό στόχο μπορούμε να φτάσουμε σε έναν πολύ ικανοποιητικό βαθμό στον γενικό στόχο που αποτελεί η προσαρμογή στην κλιματική κρίση. Στο μεταξύ, εξ ορισμού η πλειοψηφία των κονδυλίων από εδώ και πέρα θα δίνονται σε πράγματα τα οποία θα είναι ωφέλιμα για τις υποδομές που έχουν να κάνουν με πιο μακροπρόθεσμα πράγματα. Αλλά να κάνουμε πρώτα αυτά που μπορούμε σε βραχυπρόθεσμο – μεσοπρόθεσμο επίπεδο, διαβάζουμε, ενημερωνόμαστε, συνεργαζόμαστε και όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότερες μελέτες θα ωριμάζουν και για τις υποδομές που είναι δύσκολα ζητήματα και δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Δεν μπορούμε να βάλουμε μπροστά τις υποδομές που καθυστερούν, δεν μπορούμε να βάλουμε μπροστά τα φράγματα ή άλλα ζητήματα που έχουν να κάνουν με την πολιτική προστασία. Πάμε και κάνουμε αυτά που μπορούμε σε κλίμακα ξενοδοχειακών μονάδων, οικισμών, δήμων και επεκτεινόμαστε στα μεγάλης σημασίας και πολύ δαπανηρά έργα», τονίζει και προσθέτει ότι: «Έχουμε μια στρατηγική που είναι ολιστική και οριζόντια σε όλους τους τομείς. Από όλους αυτούς τους τομείς, ώστε να αρχίσει να φαίνεται πιο νωρίς ένα αποτέλεσμα, βάζουμε μπροστά τους τομείς που είναι συνυφασμένοι με την Κρήτη και είναι τρεις. Ο πρώτος είναι ο πρωτογενής τομέας, Ο δεύτερος είναι ο τομέας της διαχείρισης των υδατικών πόρων που προφανώς αφορούν και στον πρωτογενή τομέα αλλά είναι οριζοντίως κρίσιμη σε όλα τα σημεία. Έχει να κάνει με την πολιτική προστασία και πως διαχειριζόμαστε τις νεροποντές, με τη διαχείριση της ύδρευσης και με το νερό που χρειάζεται για το αστικό και υπεραστικό πράσινο, όπως επίσης και με το κομμάτι της διαχείρισης της τουριστικής ζήτησης, γιατί εντείνονται οι πιέσεις στην τουριστική περίοδο. Ο τρίτος τομέας είναι ο τουρισμός, που είναι διακριτός αλλά έχει να κάνει και με τους άλλους δύο. Αυτούς τους τρεις τομείς βάζουμε μπροστά, ώστε να καθιερώσουμε μόνιμες συνεργασίες με όλους τους φορείς που έχουν να κάνουν με τα συγκεκριμένα ζητήματα. Εμείς θα βάζουμε πάντα την πολιτική βούληση και την πολιτική στήριξη σε όλα τα ζητήματα και θα μπορέσουμε με αυτούς τους στόχους να συντονίσουμε το τρίγωνο που λέγεται κοινωνία – ιδιωτικός τομέας – κεντρική κυβέρνηση και κρατικές πρωτοβουλίες, ώστε να συνεργαζόμαστε σε μόνιμη βάση και να προοδεύουμε πάνω σε αυτά τα θέματα. Θα είναι πολύ πιο δόκιμο και ωφέλιμο να ενταχθούμε από τώρα στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες και στα δίκτυα που στοχεύουν στη βιωσιμότητα των προορισμών, ώστε να φανεί και προς τα έξω ότι με σοβαρό τρόπο προσεγγίζουμε το ζήτημα και όχι ευκαιριακά, όπως επίσης να εισάγουμε καλές πρακτικές και από το εξωτερικό. Είναι πράγματα τα οποία μπορεί να είναι διαφορετικά στην Κρήτη, αλλά οι γενικές πολιτικές έχουν ανοίξει ήδη δρόμους αλλού. Μπορούμε να μεταφέρουμε τεχνογνωσία και στο τέλος της μέρας ο αλγόριθμος, δηλαδή ο τρόπος σκέψης και επίλυσης προβλημάτων που πρέπει να εισάγουμε, είναι παρόμοιος. Όταν κάποιος κάνει αυτό το κλικ στο μυαλό του και στις πολιτικές και βάλει προτεραιότητα την προσαρμογή στην κλιματική κρίση, τότε όλα με έναν παρόμοιο τρόπο διευθετούνται».
«Πράσινος και Βιώσιμος Τουρισμός»
Πρόσφατα μάλιστα διοργανώθηκε από την περιφέρεια και σχετικό θεματικό εργαστήριο με τίτλο «Πράσινος και Βιώσιμος Τουρισμός». Στο πλαίσιο του εργαστηρίου, όπως αναφέρθηκε, περισσότερα από τα τρία τέταρτα των επιχειρήσεων (77%) εφαρμόζουν σήμερα πρακτικές για τη μείωση του αντίκτυπου που έχουν στο περιβάλλον. Νέες έννοιες, όπως ο «Κυκλικός Τουρισμός», ο «Υπεύθυνος Τουρισμός», έρχονται στο προσκήνιο και δημιουργούν νέα επιχειρηματικά μοντέλα πάνω στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, που με τη σειρά τους αλλάζουν τις επιλογές των τουριστών από την προετοιμασία για το ταξίδι μέχρι την τοπική εμπειρία. Η δυναμική αλλαγή αυτών των τάσεων απλώνεται ταυτόχρονα σε όλο το φάσμα της τουριστικής εμπειρίας. Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή νομοθεσία φτιάχνει με ταχύτατους ρυθμούς το νέο τοπίο στον τουρισμό επιβάλλοντας αλλαγές δεσμευτικού χαρακτήρα. Στο εργαστήριο παρουσιάστηκαν οι τελευταίες εξελίξεις στις τάσεις του Ευρωπαϊκού Τουρισμού, να αναδείξει τις ευκαιρίες αξιοποίησης των νέων μοντέλων τουρισμού σε σχέση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε τόπου, να δώσει σύγχρονα Ευρωπαϊκά παραδείγματα και να ενημερώσει για τις στοχεύσεις της Ε.Ε. και τις εξελίξεις στον τομέα της Φιλοξενίας (Κριτήρια Απονομής Οικολογικού Σήματος και Χρηματοδοτήσεις). Workshop πραγματοποιήθηκε από την πρέσβειρα του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα και Πολιτικό Επιστήμονα Δρ. Αλεξάνδρα Πολιτάκη και τον κ. Χρήστο Γούλα, Green Hospitality Expert.
Στο workshop συμμετείχαν και επαγγελματίες του Ρεθύμνου μεταξύ των οποίων και ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ξενοδόχων Ρεθύμνου, Μπάμπης Μπιρλιράκης, ο οποίος εξέφρασε την ικανοποίησή τους για τις πρωτοβουλίες αυτές που αφορούν στην ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλιών και δράσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης: «Αρχίζει και γίνεται ένα σοβαρό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, δηλαδή να λαμβάνονται σοβαρές αποφάσεις και σοβαρά μέτρα για να δούμε πόσο γρήγορα μπορούμε να μπούμε σε έναν σχεδιασμό, ο οποίος θα έχει ένα πιο σταθερό μέλλον για την Κρήτη που μας ενδιαφέρει άμεσα. Αυτό είναι σημαντικό και θέλουμε να γίνουν τα βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Ελπίζω η γραφειοκρατία και όλη αυτή η καθυστέρηση να μην τους κουράσει και να τους αφήσει να δράσουν και να σχεδιάσουν αποτελεσματικά».
