Το συνέδριο, εστιάζει στους φεμινιστικούς αγώνες του 20ού αιώνα, αναδεικνύοντας τη σύνδεση των γυναικείων οργανώσεων με την πολιτική και τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα δικαιώματα των γυναικών
Οι χρόνιες, επιτυχημένες προσπάθειες διεκδίκησης των γυναικείων δικαιωμάτων από τις διεθνείς, φεμινιστικές οργανώσεις έχουν μεταβάλλει σημαντικά τη θέση των γυναικών στον σύγχρονο κόσμο, με τις επίκαιρες και συνεχείς προκλήσεις που οι γυναίκες καλούνται να αντιμετωπίσουν, ακόμα και σήμερα, να παραμένουν στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. «Η ιστορία του κόσμου δεν είναι τίποτε άλλο πέρα από την πρόοδο της συνείδησης της ελευθερίας» έχει πει ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Χέγκελ, με τις ιστορικές πτυχές της πορείας του φεμινιστικού κινήματος να αναδεικνύουν το διδακτικό πλαίσιο που πρέπει κανείς να αντλήσει από γεγονότα του παρελθόντος, προκειμένου να αποτρέψει αντίστοιχους περιορισμούς και επιπτώσεις στο μέλλον και να προετοιμαστεί καλύτερα. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύει η επαναφορά των ακροδεξιών στοιχείων στο παγκόσμιο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι, προειδοποιεί και θέτει σε εγρήγορση το φεμινιστικό κίνημα, οι αγώνες του οποίου έχουν υπάρξει εκτενείς στο παρελθόν, προκειμένου να απεμπλακεί από τα καταπιεστικά, φασιστικά καθεστώτα, που ανέκαθεν υποτιμούσαν και «προσδιόριζαν» τον ρόλο και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.
Το τριήμερο διεθνές συνέδριο με τίτλο «Φεμινισμοί και πολιτικές στα Βαλκάνια του Μεσοπολέμου και στην Ανατολική-Κεντρική Ευρώπη» που διοργανώνει το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στα διδακτήρια της Φιλοσοφικής σχολής ξεκίνησε τις εργασίες του χθες, δίνοντας έμφαση στις διακρατικές επαφές και συνεργασίες των φεμινιστικών και γυναικείων οργανώσεων και στη σύνδεση της δραστηριότητάς τους με την πολιτική και τη διπλωματία σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Με παρουσία ακαδημαϊκών και επιστημόνων από όλο τον κόσμο, το συνέδριο επιδιώκει να διερευνήσει και να αναλύσει το έντονο και πυκνό γυναικείο φεμινιστικό κίνημα στην πάροδο των χρόνων.
«Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι γυναίκες δεν πάλευαν μόνο για τα πολιτικά τους δικαιώματα»
Η Κεντρική ομιλήτρια του συνεδρίου, η Δανή Francisca de Haan, επίτιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης στη Βιέννη (CEU) και μέλος του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνικής Ιστορίας στο Άμστερνταμ μιλώντας στα «Ρ.Ν.» προχώρησε σε μία απαραίτητη διευκρίνιση για τις διεκδικήσεις των δικαιωμάτων των γυναικών στο παρελθόν: «Όταν οι άνθρωποι σκέφτονται για το γυναικείο φεμινιστικό κίνημα ή την ιστορία του, το μυαλό τους πάει σε δύο πράγματα, τον αγώνα για τη διεκδίκηση της εκλογικής ψήφου στις αρχές του 20ου αιώνα και στην περίοδο μετά το 1960, όταν προέκυψε το δεύτερο φεμινιστικό κίνημα, με την ενεργή συμμετοχή των γυναικών σε περισσότερες διεκδικήσεις. Αυτή η εικόνα είναι ελλιπής και απέχει αρκετά από την πραγματικότητα. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, οι γυναίκες δεν πάλευαν μόνο για τα πολιτικά τους δικαιώματα, αλλά για όλο το φάσμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων, καθώς και πρόσβαση στην εκπαίδευση».
Όπως σημείωσε η κ. Hann, η συλλογική οργάνωση του φεμινιστικού κινήματος επεκτάθηκε πολύ γρήγορα σε διεθνές επίπεδο: «Οι γυναίκες σε διάφορες χώρες του κόσμου δημιούργησαν οργανώσεις, δεν δρούσαν ατομικά, παρότι έτσι ξεκίνησαν, στη συνέχεια οργανώθηκαν. Από τη δεκαετία του 1980 έχουμε πλέον διεθνείς γυναικείους οργανισμούς, όπως το Διεθνές Συνέδριο Γυναικών (International Council Women) και αργότερα η Διεθνής γυναικεία συμμαχία (International women’s alliance), ο Διεθνής σύνδεσμος γυναικών για την ειρήνη και την ελευθερία (women’s international league for peace and freedom) και η Διεθνής Δημοκρατική ομοσπονδία γυναικών (women’s international democratic federation). Όλες αυτές οι οργανώσεις έφεραν κοντά τις γυναίκες και τους τοπικούς γυναικείους φορείς και οργανισμούς, τους καθοδήγησαν σε συνέδρια και τους έδωσαν πρόσβαση στη γνώση. Όλες αυτές οι οργανώσεις είναι συνταγματικά κατοχυρωμένες, αυτόνομες και βρίσκονται σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών».
«Ελληνίδες φεμινίστριες ήταν ηγέτιδες διεθνών οργανώσεων»
Η διεκδίκηση των γυναικείων δικαιωμάτων ιστορικά έχει πολλές αποφάνσεις και ακούσια συγχέεται με τα πολιτικά τεκταινόμενα, από τη στιγμή που σε πολλές χώρες του κόσμου υπάρχει η ανάγκη για διεκδικήσεις όχι μόνο σε πολιτικά δικαιώματα, αλλά ακόμα και σε θεμελιώδη κοινωνικοοικονομικά, όπως σημείωσε η κ. Hann: «Μεγάλο κομμάτι ιστορίας που συνήθως δεν περιλαμβάνεται στα βιβλία της ιστορίας έχει να κάνει με γυναίκες που έχουν χαρακτηριστεί ως «αριστερές», από διαφορετικά πεδία, είτε πρόκειται για κεντροαριστερές ιδεολογίες, είτε για κομμουνισμό. Αυτές οι γυναίκες ανεξάρτητα από το πολιτικό τους υπόβαθρο και από τους χαρακτηρισμούς που τους αποδίδονταν άδικα, λόγω του ότι είχαν δημόσιο λόγο, πάντα πάλευαν για τα κοινωνικοοικονομικά δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα στη Λατινική Αμερική, τα πολιτικά δικαιώματα ήταν και είναι πολύ σημαντικά, αλλά δεν είναι αρκετά. Αν μπορώ να ψηφίσω, αλλά είμαι φτωχός και δεν μπορώ να ζήσω, ποιο το νόημα; Οι γυναίκες, αλλά και όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται και διεκδικούν κοινωνικοοικονομικά δικαιώματα και κυρίως δικαιοσύνη. Μέχρι τις δεκαετίες του 1940-1950-1960 ένα μεγάλο κομμάτι του κόσμου βρισκόταν υπό καθεστώς αποικιοκρατίας και οι γυναίκες σε αυτές τις χώρες συχνά αυτό-οργανώνονταν και διατηρούσαν μία διπλή ατζέντα διεκδικήσεων, να ελευθερώσουν τη χώρα τους, αλλά και να προωθήσουν τα δικαιώματα των γυναικών».
Παράλληλα, η κ. Hann αναφέρθηκε και στον ρόλο που διαδραμάτισαν Ελληνίδες φεμινίστριες, οι οποίες μάλιστα δεν δίστασαν να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, ακόμα και σε διεθνείς οργανώσεις: «Στην Ελλάδα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι οι Ελληνίδες γυναίκες φεμινίστριες εμπλέκονταν σε όλον αυτόν τον αγώνα, ήταν πολιτικά ενεργές και κάποιες από αυτές ήταν ηγέτιδες διεθνών οργανώσεων, άρα πάντα αποτελούσαν κομμάτι αυτού του διευρυμένου παγκόσμιου φεμινιστικού κινήματος, παρουσιάζοντας συχνά αριστερές πολιτικές ιδεολογίες, το οποίο συνδέεται φυσικά και το υπάρχον πολιτικό πεδίο στη χώρα».
«Ο φασισμός περιορίζει τα δικαιώματα των γυναικών»
Σε μία περίοδο εκτεταμένων καταπιέσεων, επικράτησης και επιβολής ακροδεξιών στοιχείων, τα δικαιώματα των γυναικών συρρικνώνονται και κυρίως καθορίζονται από τις αυταρχικές συνθήκες της εποχής, με τους κινδύνους του σύγχρονου κόσμου να προβληματίζουν τις φεμινιστικές οργανώσεις, όπως κατέθεσε η κ. Hann: «Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου, πραγματικά εντυπωσιάστηκα με τις ομοιότητες που εντόπιζα με τον σύγχρονο κόσμο, στον οποίο είναι πλέον ξεκάθαρο ότι οι μορφές φασισμού βρίσκονται σε άνοδο. Ο φασισμός περιόριζε τα πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα των γυναικών, οι οποίες μέσα από τις οργανωμένες ενώσεις τους και εντοπίζοντας αυτήν την κατάσταση, επεδίωκαν και επιχειρούσαν να αντισταθούν σε αυτό το καθεστώς και πολλές φορές επιτύγχαναν. Στην Ολλανδία για παράδειγμα υπήρχε μία επιτροπή διεκδίκησης των δικαιωμάτων των γυναικών στην εργασία, υπήρχαν πολλές κυβερνήσεις που προσπαθούσαν να περιορίσουν τη δράση τους, αλλά ποτέ δεν τα κατάφεραν. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι γυναίκες κατάφεραν να απωθήσουν νομοθετήσεις και να προωθήσουν την ατζέντα τους».
