Η ολοκλήρωση της «Black» Friday, η οποία εν τέλει μετατρέπεται σε «Black» Week, σηματοδοτεί την προετοιμασία για τη μετάβαση της αγοράς στην περίοδο των Χριστουγέννων η οποία αποτελεί παραδοσιακά την περίοδο-γιορτή του εμπορίου. Μια βασική διαπίστωση που είμαστε σε θέση να κάνουμε είναι ότι η εξαιρετικά ισχυρή ενεργειακή κρίση προκαλεί μια μεικτή εικόνα στην αγορά.
Η μεικτή αυτή εικόνα αντανακλάται στα διαθέσιμα δεδομένα αναφορικά με την Black Friday. Σίγουρα, ο θεσμός της Black Friday έχει ωριμάσει καθώς έχει αρχίσει να υιοθετείται από τη μεγάλη πλειονότητα των επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα δεδομένα της έρευνας του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ, περίπου έξι στις δέκα μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις συμμετείχαν στην προωθητική ενέργεια, με τις περισσότερες μάλιστα να πραγματοποιούν εκπτώσεις σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας (21-27 Νοεμβρίου). Προφανώς, οι μικρές και μεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις εξωθήθηκαν τα τελευταία χρόνια να συμμετάσχουν στον θεσμό ακολουθώντας τον ανταγωνισμό των μεγαλύτερων επιχειρήσεων.
Οι περισσότερες από τις εμπορικές επιχειρήσεις έμειναν ικανοποιημένες από τα επίπεδα της επισκεψιμότητας και των πωλήσεων αλλά με ένα σημαντικό ποσοστό των επιχειρήσεων να καταγράφει επιδείνωση του κύκλου εργασιών στο σύνολο του φθινόπωρο του 2022 σε σύγκριση με αυτό 2021. Όμως, αν κοιτάξουμε τα δεδομένα της έρευνας του ΙΝΕΜΥ* σε μια πιο ποιοτική διάσταση αναδεικνύονται οι ευρύτερες τάσεις στο οικοσύστημα της αγοράς. Οι εμπορικές επιχειρήσεις, στο αμέσως επόμενο διάστημα, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τρείς προκλήσεις:
- Τη μείωση της κατανάλωσης.
- Την ένταση του ψηφιακού μετασχηματισμού και
- Το αυξημένο λειτουργικό κόστος.
Αναφορικά με το κόστος, παρότι οι επιχειρήσεις του εμπορίου δεν είναι οι πλέον δαπανηρές αναφορικά με την ενέργεια, καταγράφουν αυξήσεις του λειτουργικού τους κόστους υψηλότερες από 20%. Το στοιχείο το οποίο αναδεικνύει την πίεση της ενεργειακής κρίσης ακόμα και στις μη ενεργοβόρες επιχειρήσεις. Σε σχέση με την ψηφιοποίηση, αυτή παραμένει μάλλον περιορισμένη. Οι περισσότερες εμπορικές επιχειρήσεις δεν συμμετείχαν στη Cyber Monday, καθώς μονάχα μια στις πέντε διαθέτει ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop).
Τέλος μια σημαντική πρόκληση που αναμένεται να εκφραστεί και στην εορταστική περίοδο είναι αυτή της μείωσης της κατανάλωσης. Ο πληθωρισμός υποχωρεί (8.5% για τον Νοέμβριο) αλλά οι τιμές στα είδη διατροφής, στην στέγαση και στις μεταφορές είναι εξαιρετικά υψηλές συμπιέζοντας το διαθέσιμο εισόδημα. Η συρρίκνωση αυτή εκτιμάται να μεταφραστεί σε μείωση της κατανάλωσης στα είδη ένδυσης υπόδησης, στα είδη του οικιακού εξοπλισμού, ακόμα και… στα παιχνίδια!
Παραδοσιακά, ο κύκλος εργασιών που πραγματοποιείται την περίοδο των Χριστουγέννων είναι ο υψηλότερος των επιχειρήσεων σε ετήσια βάση. Λόγω των Χριστουγέννων, το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους είναι το καλύτερο από την άποψη των εσόδων. Αναμφίβολα, η πανδημία του covid-19 επηρέασε τον εορταστικό τζίρο των εμπορικών καταστημάτων. Η εικόνα του Δεκεμβρίου είναι χαρακτηριστική για της μεγαλύτερες εμπορικές επιχειρήσεις, αυτές που τηρούν διπλογραφικά βιβλία. Σύμφωνα με τα δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ο τζίρος των μεγάλων εμπορικών επιχειρήσεων (χωρίς τους κλάδους οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων) για τον Δεκέμβριο του 2021 ανήλθε στο 1.08 δισ. ευρώ όντας 64% υψηλότερος από τον αντίστοιχο τζίρο του μηνός Δεκεμβρίου του 2020. Αντίστοιχα, η μεταπανδημική μεγέθυνση καταγράφεται και στο σύνολο του κλάδου του λιανικού εμπορίου. Για παράδειγμα τα έσοδα των εμπορικών επιχειρήσεων το τελευταίο τρίμηνο του 2021 (χωρίς τους κλάδους οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων) ανήλθαν στα έξι δισ. ευρώ όντας 26% αυξημένα σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020 (4.8 δισ. ευρώ). Ουσιαστικά, η ευθραυστότητα της ενεργειακής κρίσης θέτει τον πήχη στο ψυχολογικό όριο των έξι δισ. ευρώ για το τελευταίο τρίμηνο του 2022. Η δυναμική της φετινής εορταστικής περιόδου θα είναι κρίσιμη προς την κατεύθυνση του στόχου αυτού.
Όμως η μεικτή εικόνα της αγοράς που περιγράφηκε παραπάνω φαίνεται πως θα είναι παρατεταμένη επηρεάζοντας έναν μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που αναμένουν τον αυξημένο εορταστικό τζίρο. Βέβαια η μείωση της κατανάλωσης ασφαλώς και δεν θα είναι οριζόντια αλλά θα επηρεάσει τα νοικοκυριά σταθερών εισοδημάτων. Έτσι αναμένεται από τη μια πλευρά να συζητάμε για το «καλάθι του νοικοκυριού» και το (πιθανό) «καλάθι παιχνιδιών» και από την άλλη να διαβάζουμε δημοσιεύματα για υψηλή πληρότητα στους χειμερινούς προορισμούς κατά την εορταστική περίοδο.
Προφανώς η ενίσχυση της κατανάλωσης αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο για την ουσιαστική υποστήριξη τόσο των νοικοκυριών όσο και των επιχειρήσεων και για να ενισχυθεί η δυναμική της εορταστικής περιόδου, Εμπορικοί σύλλογοι και αυτοδιοίκηση πρωτοστατούν σε όλες τις πόλεις, σε όλες τις αγορές της πατρίδας μας, για να δημιουργηθεί η εορταστική διάθεση – που θα αναθερμάνει με τη σειρά της την καταναλωτική διάθεση και θα συμβάλει σε ένα γιορτινό κλίμα για μεγάλους και μικρούς – κάτι που, ούτως ή άλλως το έχουμε ανάγκη.
Καλές γιορτές – καλές αγορές.
* H σχετική έρευνα του ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ βρίσκεται εδώ:
*Ο Μανώλης Γ. Ψαρουδάκης είναι αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Ρεθύμνης – Μέλος του Δ.Σ. ΕΣΕΕ
