Οι δασμοί που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την διάρκεια της πρώτης προεδρίας του ήταν το αποτέλεσμα του σλόγκαν της εποχής «Πρώτα η Αμερική». Οι πλέον φρόνιμοι θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι η επανεκλογή του ίδιου προέδρου θα σήμαινε εκ νέου εφαρμογή του ίδιου σλόγκαν. Δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ό,τι έπραξαν ότι έπρεπε! Και τούτο αποβαίνει σε βάρος κυρίως των λιγότερο αρματωμένων χωρών, δεδομένου ότι η μόνη διαπίστωση της εισόδου εκ νέου στις περιόδους προ της παγκοσμιοποίησης σημαίνει ότι οι θιασώτες του ελεύθερου εμπορίου που κυριάρχησαν οδήγησαν σε συσσώρευση πλούτου στις μεγάλες και πολύ μεγάλες μονάδες που είχαν τα εχέγγυα (κότσια) να επεκταθούν σε παγκοσμιοποιημένη αγορά.
Η επιβολή δασμών από την αμερικάνικη διοίκηση της πρώτης περιόδου Τραμπ που συνεχίζει και σήμερα ήταν και είναι μέρος μιας ευρύτερης εμπορικής στρατηγικής που αποσκοπούσε στην ενίσχυση της αμερικανικής οικονομίας και την προστασία των αμερικανικών θέσεων από τον ανταγωνισμό από άλλες χώρες, κυρίως την Κίνα.
Το 2018 ο Τραμπ επέβαλε δασμούς ύψους 25% σε προϊόντα αξίας 50 δισ. δολαρίων από την Κίνα, με στόχο την καταπολέμηση των πρακτικών καταναγκαστικής τεχνολογικής μεταφοράς και πνευματικής ιδιοκτησίας που καταγγέλλονταν από τις ΗΠΑ. Αργότερα, οι δασμοί επεκτάθηκαν σε προϊόντα αξίας περίπου 250 δισεκατομμυρίων δολαρίων, προκαλώντας εμπορικό πόλεμο μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Είχαν ακολουθήσει πολλά παρατράγουδα εκείνη την εποχή
Σήμερα, στην Ευρώπη επιβλήθηκαν δασμοί 20% και η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλεσε για συνομιλίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες με ταυτόχρονη προετοιμασία με μέτρα αντιποίνων σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν να επιλύσουν τη διαφορά.
Για τους δασμούς αυτούς ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορίου του ΕΚ τους έκρινε «Αδικαιολόγητους, παράνομους και δυσανάλογους», σε αντίδρασή του στον δασμό 20% αν συνυπολογίσει κανείς και τα στοιχεία που έρχονται στο φως, που είναι εξαιρετικής διαφοράς από κράτος μέλος σε άλλο κράτος μέλος.
Η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν δηλώνει έτοιμη να επιβάλει αντίποινα, ενώ άλλοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων -όπως ο Σουηδός πρωθυπουργός- συνιστούν ψυχραιμία. Το επιχείρημα που αναπτύσσουν αυτοί είναι «Δεν θέλουμε έναν εμπορικό πόλεμο. Θέλουμε να βρούμε το δρόμο μας πίσω στο εμπόριο και τη συνεργασία με τις ΗΠΑ, ώστε οι άνθρωποι στις χώρες μας να απολαμβάνουν μια καλύτερη ζωή».
Επανήλθε λοιπόν η πρόεδρος της Κομισιόν και πρότεινε στις Ηνωμένες Πολιτείες πλήρη και αμοιβαία απαλλαγή από τελωνειακούς δασμούς για βιομηχανικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί ένας εμπορικός πόλεμος. «Η Ευρώπη είναι πάντα έτοιμη να συνάψει μια καλή συμφωνία» με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι «είμαστε επίσης έτοιμοι να απαντήσουμε με αντίμετρα», σε αντίθεση με χώρες όπως η Ινδονησία, η Ελβετία ή το Ηνωμένο Βασίλειο που ανακοίνωσαν ότι δεν θα αντιδράσουν, ή θα αντιδράσουν μόνο ελαφρώς, με τελωνειακούς δασμούς.
Το σημείο αυτό κινδυνεύει να οδηγήσει σε λάθος δρόμους την ΕΕ, διότι όπως θα αναπτύξουμε στη συνέχεια, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις όπως τα αγροτικά προϊόντα και μάλιστα αυτά που δεν παράγονται στις ΗΠΑ, που κινδυνεύουν περισσότερο απ’ ότι υποστηρίζει η Κομισιόν.
Ταυτόχρονα σημειώνουμε ότι ένας γενικός ελάχιστος δασμός 10 τοις εκατό θα ισχύει επίσης για όλες τις εισαγωγές παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Κίνα θα αντιμετωπίσει συνδυασμένο δασμό 54% και η κυβέρνηση της χώρας έχει ήδη καλέσει την κυβέρνηση Τραμπ να ακυρώσει τα μέτρα.
Θα πρέπει να τονιστεί ότι ένας διαφαινόμενος εμπορικός πόλεμος και απειλές για την ασφάλεια οδηγούν τους Ευρωπαίους ηγέτες στην προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσουν τις πραγματικές προθέσεις του Αμερικανού προέδρου, που κατατείνουν στη συνολική αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη. Όμως οι παγκόσμιοι αναλυτές λένε ότι η ΕΕ, μαζί με τις χώρες CPTPP, τη Νότια Κορέα και τη Νορβηγία, αντιπροσωπεύουν το 35% της παγκόσμιας ζήτησης εισαγωγών, ενώ η Αμερική αντιπροσωπεύει το 15%. Αυτές οι χώρες διαθέτουν επίσης τεράστια δημοσιονομική δύναμη πυρός και θεσμική ισχύ.
Τα πράγματα δεν είναι εύκολο να αποσαφηνιστούν. Σε κάθε περίπτωση είναι λογικό να αφορούν διαφορετικές καταστάσεις οι χώρες μέλη της ΕΕ και αυτό που πρέπει να μας δημιουργεί δεύτερες σκέψεις αφορά τη στάση που πρέπει να τηρήσει η ελληνική κυβέρνηση.
Έτσι σύμφωνα με το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Ελλάδος και ΗΠΑ σε ορισμένες πηγές φαίνεται κατά μέσο όρο θετικό υπέρ των ΗΠΑ, ενώ όλες οι πηγές της EUROSTAT εμφανίζουν θετικό υπέρ της Ελλάδος, αλλά με προϊόντα που δεν παράγονται στις ΗΠΑ, και μάλιστα με αυξητική τάση κατά την περίοδο 2022-2024.
Πάντως η Γαλλία έχει θετικό εμπορικό ισοζύγιο 16,38 δισ. $, και η Γερμανία (84,82 δισ. $ υπέρ της χώρας και όχι υπέρ των ΗΠΑ). Επίσης χώρες που έχουν θετικό εμπορικό ισοζύγιο υπέρ των ΗΠΑ είναι η Ισπανία με 2,63 δισ. $, το Βέλγιο με 6,33 δισ. $, και η Ολλανδία με 55,52 δισ. $. Η Σουηδία που συνιστά ψυχραιμία έχει τεράστιο όφελος από τις ΗΠΑ, 9,81 δισ. $ περισσότερες εξαγωγές προς τις ΗΠΑ απ’ ότι οι εισαγωγές.
Πάντως η Ελλάδα έχει ξεκάθαρα μη ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από τις εξαγωγές τη προς τις ΗΠΑ, και θα έπρεπε να το εκμεταλλευτεί η κυβέρνηση με τους κατάλληλους χειρισμούς.
