Εκείνες τις μέρες «κουρεύτηκε» από τα πεύκα και η πλατεία της Σοχώρας στο πλαίσιο εργασιών ανάπλασης
Κι όπως ξεφύλλιζα να πιάσω τον παλμό της πόλης μας, Χριστούγεννα παλαιών εποχών, φθάνω στον Δεκέμβρη του 1958, όπου επικρατεί μια περίεργη ατμόσφαιρα στο Ρέθυμνο.
Σύμφωνα με τον σχολιαστή της εποχής μικροί και μεγάλοι από αρχές του μήνα είναι στημένοι στη Σοχώρα και παρακολουθούν τις εργασίες ανάπλασης της πλατείας.
Ένα μετά το άλλο πέφτουν τα δέντρα που για 58 χρόνια ήταν το σήμα κατατεθέν της πλατείας. Για μέρες στη στήλη του «Ό,τι λέγεται και ό,τι γίνεται» ο σχολιαστής της εφημερίδας «Βήμα» μιλά για τα πεύκα αυτά. Κι έχει δίκιο να τα «κλαίει» με τον τρόπο του.
Ανάμεσά τους έπαιζαν τα Σοχωριανάκια …ποδόσφαιρο.
Μου είχε πει σχετικά ο μεγάλος μας συνθέτης Μπάμπης Πραματευτάκης που μεγάλωσε στην περιοχή όταν κάποτε μιλούσαμε για την πλατεία αυτή.
– Είχαμε βάλει δυο δέντρα το ένα απέναντι στο άλλο με σημάδι. Ήταν τα γκολποστ του «γηπέδου» μας. Κι όλος ο χώρος δικός μας. Καμιά φορά από κεκτημένη ταχύτητα «κουτουλούσαμε» πάνω στα δέντρα. Αλλά δεν δίναμε καμιά σημασία. Μας παρέσυρε η δίνη του παιχνιδιού.
Στα δέντρα αυτά «παρκάριζαν» τα μεταφορικά μέσα της εποχής τα υπομονετικά τους υποζύγια, οι έχοντες εργασία στη Νομαρχία Κοινοτάρχες και λοιποί.
Έκαναν τη δουλειά τους και μετά κάθονταν στο καφενείο παραπέρα να πιουν ένα καφέ να ξαποστάσουν και μετά να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής στο χωριό.
Μέχρι τις 20 του Δεκέμβρη λοιπόν, δούλευαν τα συνεργεία της εποχής υπό το βλέμμα των περιέργων που θαύμαζαν τα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Δεν ήταν και μικρό πράγμα να βλέπεις σε χρόνο ρεκόρ τα δέντρα καταγής. Κι όταν τέλειωναν οι εργασίες της μέρας, επικρατούσε μια μικρή αναταραχή καθώς προσπαθούσε καθένας από το …κοινό να εξασφαλίσει καμιά κουκουνάρα ή μερικά κλαδιά για διάφορους σκοπούς.
Έτσι με τα ακρωτηριασμένα μέλη του «δάσους» της Σοχώρας στόλισαν δέντρο Χριστουγεννιάτικο πολλοί Ρεθεμνιώτες εκείνο τον Δεκέμβρη του 1958.
Μοναδικές φωτογραφίες μας έχει διασώσει ο Στέλιος Δημητρακάκης, ο οποίος αναφέρει και σημαντικές λεπτομέρειες για την περιοχή, στο άρθρο του «Αστυνομικά ζητήματα».
Μας πληροφορεί μεταξύ άλλων ότι η πλατεία έχει αλλάξει διάφορες ονομασίες στο πέρασμα των χρόνων. Επί Τουρκοκρατίας η περιοχή λεγόταν Μικρά Χασίλια, στις αρχές του 20ού αιώνα η πλατεία ονομαζόταν Σκρύδλωφ, προς τιμή του Ρώσου ναυάρχου των Μεγάλων Δυνάμεων, αφού από το 1897 μέχρι το 1909 οι Ρώσοι έλεγχαν την πόλη, στη συνέχεια μετονομάστηκε σε πλατεία Αβέρωφ και μετέπειτα σε πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β’.
Αρχές της δεκαετίας του 1930, η πλατεία είχε μετονομαστεί σε πλατεία Αβέρωφ (Επί δημαρχίας Χουσνί Βακογλάκη (1911-1919), σε τμήμα της πλατείας δημιουργήθηκε ο πέμπτος κατά χρονολογική σειρά Κήπος του Ρεθύμνου. Απαρτιζόταν από µία εκατοντάδα πυκνοφυτεμένων πεύκων, µε τρεις σκυρόστρωτους διαδρόμους ανάμεσα τους. Αυτά τα δέντρα κόπηκαν τον Δεκέμβριο του 1958, με το πρόσχημα της ανοικοδόμησης και κίνησης των οχημάτων στην περιοχή.
Έτσι άλλαξε όψη η πλατεία Αβέρωφ μετέπειτα Β’ Γεωργίου και σήμερα Ηρώων Πολυτεχνείου. Κι αν τη συγκρίνουμε με την ανάπλαση που βλέπουμε σήμερα ήταν πολύ πιο λειτουργική και από αισθητικής πλευράς καλύτερη εκείνη που καλοδέχτηκαν οι Ρεθεμνιώτες τον Δεκέμβρη του 1958.
Κατεψυγμένα κοτόπουλα στην αγορά
Όσο για το γιορταστικό τραπέζι, εκείνη τη χρονιά, θα είχε περισσότερο κρέας αφού τα κρεοπωλεία είχαν φέρει προς διάθεση, κατεψυγμένα κοτόπουλα, άλλο «αξιοθέατο» για τους ταλαιπωρημένους από την απόλυτη ανέχεια πολίτες.
Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι πρώτα είχαν κάνει την εμφάνισή τους τα κατεψυγμένα ψάρια και τώρα αυτό τον Δεκέμβρη εμφανίστηκαν και τα κοτόπουλα, που ήταν και έτοιμα για μαγείρευμα αφού δεν είχαν ούτε τα εντόσθια ούτε κεφάλια. Το σπουδαιότερο όμως ήταν η τιμή τους που επέτρεπε και στα ταπεινά βαλάντια να τα πλησιάσουν.
Πράξη αγάπης του Νομάρχη
Εκείνον τον Δεκέμβρη όμως είχαν την τιμητική τους τα παιδιά.
Νομάρχης τότε στο Ρέθυμνο ήταν ο Γεώργιος Λυγεράκης, ένας κρατικός λειτουργός με ιδιαίτερες κοινωνικές ευαισθησίες. Έτσι βλέποντας τη δυστυχία που επικρατούσε με θύματα κυρίως τα παιδιά, κάλεσε με εγκύκλιό του, τους έχοντες και κατέχοντες να διαθέσουν χρήματα για να κάνουν και τα άπορα πλασματάκια γιορτές με χαμόγελο.
Και να δεις που υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση. Ο Λυγεράκης απόλυτα ικανοποιημένος κάλεσε τις Κυρίες του Λυκείου και του συλλόγου Κυριών και τους ανέθεσε να διαθέσουν τα χρήματα που ήταν αρκετά, για πακέτα αγάπης. Όπως το ήθελε έγιναν όλα. Οργανώθηκαν γιορτές και στη διάρκειά τους μοιράστηκαν στα παιδιά της πόλης γλυκά και παιχνίδια.
Η ευτυχία των μικρών κάθε ηλικίας δεν περιγράφεται.
Οφείλουμε βέβαια να διευκρινίσουμε ότι από τότε που ιδρύθηκε ο σύλλογος Κυριών και το Λύκειο των Ελληνίδων, τα παιδιά δεν ήταν αφημένα στην τύχη τους. Με συνέπεια οι κυρίες συγκέντρωναν χρήματα και φρόντιζαν να ανακουφίζουν τις άπορες οικογένειες που ήταν ουκ ολίγες. Ονομαστός ο Χορός του Δέντρου που οργάνωνε το Λύκειο των Ελληνίδων.
Για πρώτη φορά πάντως έδειξε, μέσω της Νομαρχίας, το ενδιαφέρον της η Πολιτεία χάρις σε κείνον τον ευαίσθητο νομάρχη. Κι έτσι τα Χριστούγεννα του 1958 ήταν ιδιαίτερα ευτυχισμένα για τα παιδιά.
Και μια ακόμα αισθητική παρέμβαση
Εκείνο τον Δεκέμβρη όμως παραμονές Χριστουγέννων έγινε ακόμα μια αισθητική παρέμβαση στην πόλη. Απομακρύνθηκαν τα κιγκλιδώματα γύρω από την Κυρία των Αγγέλων. «Ανέπνευσε» αμέσως η περιοχή. Και ο αρθρογράφος της εφημερίδας «Βήμα» του Ρεθύμνου αφού επαίνεσε από τη στήλη του το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του ναού, ευχήθηκε να ακολουθήσει και αυτό της Αγίας Βαρβάρας. Όπως ξέρουμε όμως και οι σύγχρονοι η ευχή αυτή δεν εκπληρώθηκε ποτέ. Για κάποιους λόγους σίγουρα που δεν αφορούν πια κανένα. Πάντως για καιρό το «Βήμα» επανερχόταν στο θέμα και μάλιστα πιεστικά προς κάθε αρμόδια αρχή.
Κι ενώ οι προετοιμασίες για τη μεγάλη γιορτή είχαν φθάσει στην κορύφωσή τους μεγάλη αναταραχή επικρατούσε στον φίλαθλο κόσμο. Η τότε ΕΙΡ θα μετέδιδε τον ποδοσφαιρικό αγώνα Ελλάδος Γαλλίας!!! Πώς να το παρακολουθήσουν όμως όλοι, αφού ελάχιστοι είχαν την πολυτέλεια του ραδιοφώνου. Να όμως που οι εύποροι στάθηκαν αλληλέγγυοι στους ασθενέστερους οικονομικά, και έφεραν ραδιόφωνα ακόμα και στον χώρο δουλειάς. Οπότε δεν ήθελαν καλύτερο Χριστουγεννιάτικο δώρο οι εργαζόμενοι φίλαθλοι αφού τους έδωσαν τα αφεντικά τους την ευκαιρία, να παρακολουθήσουν τη μετάδοση του αγώνα.
Είχαμε όμως ακόμα ένα κοσμοϊστορικό γεγονός εκείνο τον Δεκέμβρη του 1958.
Εμφανίστηκαν στην αγορά …αγκινάρες. Και ήταν τόσες ώστε να εξυπηρετηθούν και γειτονικές αγορές. Εκείνη μάλιστα η επιγραφή «αγκινάρες Ρεθύμνης» γέμιζε ιδιαίτερη περηφάνια τους αποδήμους που είχαν δοκιμάσει ιδιαίτερη έκπληξη στο θέαμα αυτό της ελίτ των ζαρζαβατικών.
Η καλλιτεχνική κίνηση
Ιδιαίτερος ο μήνας και για το φιλότεχνο κοινό. Η είδηση πως θα επισκεφθεί το Ρέθυμνο η Τζένη Καρέζη και θα απευθύνει χαιρετισμό από το Καρτάλειο είχε αναστατώσει τους πάντες. Τι γύρευε στην Κρήτη η σπουδαία ηθοποιός;
Ήταν τότε που γυριζόταν στα μέρη μας «Το νησί των γενναίων». Ο μεγάλος μας ηθοποιός Λευτέρης Κορωνάκης είχε ξεσηκώσει τα κινηματογραφικά συνεργεία να επισκεφθούν και την πόλη κι έτσι δημιουργήθηκε η επιθυμία και στην Καρέζη να μας γνωρίσει από κοντά. Δυστυχώς όμως οι θαυμαστές της έμειναν με τη χαρά καθότι η δημοφιλής ηθοποιός υποχρεώθηκε να επιστρέψει στην Αθήνα και με στρατιωτικό ελικόπτερο μάλιστα λόγω ειδικής περίπτωσης. Είχε όμως την ευγένεια να δώσει προηγουμένως συνέντευξη σε δημοσιογράφο της εφημερίδας «Βήμα» ζητώντας συγγνώμη από τους Ρεθεμνιώτες για την ασυνέπειά της αυτή και δίνοντας την υπόσχεση, ότι θα επισκεφθεί το Ρέθυμνο σε πρώτη ευκαιρία. Και κράτησε τον λόγο της όπως είδα σε δημοσιεύματα της επόμενης χρονιάς.
Φρόντισε όμως η καλή νεράιδα της Τέχνης, να αποζημιωθούν οι θεατρόφιλοι του Ρεθύμνου με τον καλύτερο τρόπο. Παραμονές Χριστουγέννων ήρθε στην πόλη μας ο θίασος του Λάμπρου Κωνσταντάρα και παρουσίασε στο Καρτάλειο το γνωστό έργο του Πρίσλευ « Ο ανακριτής έρχεται».
Επί μια βδομάδα έγραφε ο τοπικός τύπος για την παράσταση αυτή. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι το πιο γνωστό όνομα στον θίασο του Κωνσταντάρα ήταν αυτό της Χριστίνας Σύλβα.
Έχουμε κι ένα εκδοτικό γεγονός εκείνο τον Δεκέμβρη. Μέσα στις γιορτές κυκλοφόρησε το βιβλίο του Γιάννη Δαλέντζα «Τα χρονικά του Ρεθύμνου». Εκτός από το περιεχόμενο που επαίνεσε όλος ο πνευματικός κόσμος και εκτός Κρήτης το βιβλίο έχει μια ακόμα ιστορική σημασία. Το εξώφυλλό του φιλοτέχνησε ο ζωγράφος Μιχάλης Νικολινάκος που ήταν κι ένας έξοχος ηθοποιός. Είχε πρωταγωνιστήσει σε μεγάλες επιτυχίες του ασπρόμαυρου κινηματογράφου.
Ανάμεσα στα θέματά του ο αξέχαστος Δαλέντζας είχε συμπεριλάβει τον θρυλικό Μανούκ, τον ζητιάνο που δεν επαιτούσε , το στρατηγό ένα παλιό αγωνιστή που ζούσε σε μια τρώγλη στη Φορτέτζα, τον πρόσφυγα Τσάνο ένα τίμιο δουλευτή πρόσφυγα, φτωχό μεροκαματιάρη βιοπαλαιστή λιμενεργάτη που η ανθρώπινη αναλγησία τον κατάντησε τυφλό και άλλα που δίνουν το στίγμα μιας πόλης με μορφές που ήταν και ο μεγάλος της πλούτος ο μοναδικός.
Κατάρρευση σχολικής αίθουσας
Ήταν όμως κι άλλα γεγονότα που σημάδεψαν τις μέρες πριν από τα Χριστούγεννα τον Δεκέμβρη του 1958 στο Ρέθυμνο.
Στα καλά καθούμενα κατέρρευσε αίθουσα στο 5ο δημοτικό σχολείο.
«Ευτυχώς που ήταν λιακάδα» σχολίαζε το «Βήμα» Ρεθύμνου «κι έτσι δεν θρηνήσαμε θύματα».
Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, ήταν 11 το πρωί της Τετάρτης 17 Δεκεμβρίου όταν κατέρρευσε η στέγη της μιας από τις ερειπωμένες αίθουσες του Ε’ δημοτικού σχολείου που στεγαζόταν στα Γερμανικά Παραπήγματα στο βάθος του περιβόλου του Ορφανοτροφείου. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αίθουσα, μόλις πριν από λίγες μέρες λειτουργούσε, για τις ανάγκες διδασκαλίας και τώρα με την κατάρρευση της στέγης κινδύνευαν και οι άλλοι χώροι που χρησιμοποιούνταν ως διδακτήρια.
Αμέσως ο Νομάρχης διέταξε διεξαγωγή διοικητικής εξέτασης για την εξακρίβωση των υπαιτίων γιατί ο συγκεκριμένος χώρος είχε ήδη κριθεί ως ακατάλληλος από την επιτροπή ετοιμόρροπων που είχε αποφανθεί σχετικά.
Με την ίδια απόφαση απαγορεύτηκε η διδασκαλία στο κτήριο αυτό και οι μαθητές στο εξής θα έκαναν μάθημα προσωρινά σε αίθουσες του Ορφανοτροφείου.
Κοινωνικά γεγονότα
Αίσθηση είχε προκαλέσει στην τοπική κοινωνία, παραμονές των εορτών, ο θάνατος του Αριστόδημου Χατζηδάκη που ήταν από τους πιο αξιοσέβαστους Ρεθεμνιώτες. Και οι νεότεροι μπορούμε να κρίνουμε ξέροντας τα παιδιά του, τον αξέχαστο Λεωνίδα και την κόρη του από τις κορυφαίες της κοινωνικής και πολιτιστικής μας ζωής, της Μαρίας Τσιριμονάκη .
Ακόμα ένα γεγονός αμαύρωσε την εορταστική ατμόσφαιρα της πόλης. Είχε τρεις μέρες να φανεί στην αγορά η Χρυσή Φραγκιαδάκη, η γνωστή «Χοντρόχρυση», που ήταν από τις εμβληματικές μορφές. Ζούσε τελείως μόνη και εξασφάλιζε τον επιούσιο πουλώντας αυγά. Είχε και κάτι μικροεισοδηματάκια από κάποια καλυβάκια που νοίκιαζε και ζούσε με αξιοπρέπεια. Η εξαφάνισή καταγγέλθηκε στην αστυνομία, γεγονός που δείχνει ότι αν και μόνη η Χοντρόχρυση είχε την τοπική κοινωνία να τη νοιαστεί. Η Χωροφυλακή ξεκίνησε αμέσως έρευνες και δεν άργησε να τη βρει νεκρή στο κρεββάτι της. Φαίνεται πως κάποια κρίση από τα βρογχικά που τη βασάνιζαν στάθηκε μοιραία.
Η εξιχνίαση μιας υπόθεσης επίσης απασχόλησε την κοινή γνώμη λόγω της αγριότητας που τη διέκρινε. Επρόκειτο για την εξαφάνιση ενός βρέφους, από τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, αλλά παραμονές των Χριστουγέννων εντοπίστηκαν στοιχεία και έφεραν στη δημοσιότητα την περίπτωση αυτή.
Μια 19χρονη είχε φέρει στον κόσμο ένα μωρό καρπό αμαρτωλής σχέσης με στενό συγγενικό της πρόσωπο. Δεκέμβρη όμως πληροφορήθηκε τα καθέκαστα ο πατέρας της κοπέλας που πρώτα αποπειράθηκε να σκοτώσει τη γυναίκα του θεωρώντας ότι ήξερε το γεγονός αλλά το συγκάλυψε προστατεύοντας την κόρη της. Η άτυχη μάνα μεταφέρθηκε σε κλινική των Χανίων για νοσηλεία και έτσι εξαιτίας της απόπειρας, έγιναν γνωστά τα γεγονότα που προηγήθηκαν.
Και αν η κοινή γνώμη ανατρίχιασε με την εξαφάνιση και μόνο του βρέφους, σκεφτείτε πως θα ένοιωσε κάτι μήνες αργότερα που εξακριβώθηκε από τις ανακρίσεις ότι το δυστυχισμένο μωρό είχε δολοφονηθεί με φρικτό τρόπο. Ούτε μπορώ ούτε κι έχει καμιά σημασία να τις περιγράψω. Ξεπερνούν πάντως την ανθρώπινη φύση. Σε επόμενες χρονιές αναφέρεται η δίκη και η καταδίκη των ενόχων.
Η περιπέτεια ενός συνδικαλιστή
Ένα άλλο γεγονός που επίσης αναστάτωσε την κοινή γνώμη ήταν η απόλυση του γενικού γραμματέα του Εργατικού Κέντρου Ρεθύμνου Ιωάννη Σαριδάκη.
Να θυμίσουμε ότι εκείνες τις εποχές ακόμα δεν ίσχυε συνδικαλισμός με αιρετούς. Με διορισμό γινόταν η σύνθεση των συμβουλίων και με την παραμικρά αφορμή εκείνος που με δημοκρατικές διαδικασίες ήθελε να ασκήσει τα καθήκοντά του πήγαινε σπίτι του. Όπως ακριβώς συνέβη και με τον Σαριδάκη.
Η απόλυση προκάλεσε την έντονη διαμαρτυρία του γενικού γραμματέα της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος Φώτη Μακρή που την έστειλε γραπτώς στον νομάρχη.
Εκείνος στην απάντησή του, που δημοσιεύτηκε πρωτοσέλιδο στο «Βήμα», δικαιολογώντας τα αδικαιολόγητα, ισχυρίστηκε ότι κομμουνιστής ών ο απολυθείς γραμματέας, είχε καταφέρει να… παρασύρει εθνικόφρονες, με εκδηλώσεις δήθεν πατριωτικού περιεχομένου. Και με την απόλυσή του η νομαρχία, επιχειρούσε κάθαρση στον χώρο του συνδικαλισμού!!!
Ήταν έγκλημα βλέπετε εκείνη την εποχή να κοιτάζει κάποιος αριστερά.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η πολιτική αυτή να μην επηρέαζε και την αποστολή του Φιλοπτώχου που κατά τα ειωθότα ετοίμαζε το «Χριστουγεννιάτικο γεύμα των πτωχών» με τις δωρεές που έστελναν επιφανείς Ρεθεμνιώτες με πρώτο τον άρχοντα του Χρωμοναστηρίου Γεώργιο Βογιατζάκη. Αν παρατηρήσουμε ο μέγας αυτός Κρητικάρχης έστελνε πάντα τις πιο γενναιόδωρες χορηγίες, μέχρι που τον διαδεχτήκαν οι Βαρδινογιάννηδες, με συνεχή παρουσία της μητέρας τους Χρυσής, σε κάθε ανάγκη που απασχολούσε τον τόπο.
Και μια που αναφερθήκαμε στην οικογένεια Βαρδινογιάννη δεν θα πρέπει να παραλείψουμε το γλέντι που έγινε στην Επισκοπή, παραμονές Χριστουγέννων του 1958, που ο αείμνηστος Σήφης Βαρδινογιάννης βάφτιζε τα παιδιά του. «Κάηκε το πελεκούδι» όπως αναφέρει ο χρονογράφος της εποχής.
Χριστούγεννα στην Κορέα
Εκείνες τις μέρες επέλεξε ο Μάρκος Γιουμπάκης να περιγράψει τα Χριστούγεννα που είχε περάσει στην Κορέα.
Και γράφει μεταξύ άλλων σε συνέχειες στην εφημερίδα «Βήμα» με τίτλο, «Εντυπώσεις και Αναμνήσεις» «Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά στην Κορέα»:
«Χριστούγεννα του 1950 στη Κορέα. χιόνια, παντού χιόνια, το βαρόμετρο δείχνει 19 βαθμούς υπό το μηδέν. Τα πάντα κάτασπρα. Τα έλατα γέρνουν από το φορτίο της λευκής νύμφης ενώ εις τους λόχους τα καζάνια αχνίζουν από τη ζεστή και νοστιμότατη ελληνική σούπα.
Θα μας μείνει αξέχαστη αυτή η ημέρα. Σε κάθε γωνιά και γλέντι, παντού τραγούδι. Μα αν πήγαινε κανείς σε καμιά απόμερη μεριά, θα έβλεπε όλους αυτούς που με γέλια και χαρά τραγουδούσαν να κάθονται και με μάτια βουρκωμένα να γράφουν κάποιο γράμμα ή στη μανούλα τους ή σε κάποιο γνωστό τους.
Αλήθεια όσο καλά κι αν περνάς στη ξενιτιά πάντα με πόνο νοσταλγείς τη ζεστή γωνιά του σπιτιού σου, νοσταλγείς το δικό σου περιβάλλον τους δικούς σου ανθρώπους.
Όμως με γέλια, με διασκέδαση και γεμάτη νοσταλγία, με άφθονη μπύρα παρέα με Ολλανδούς, Γάλλους, Άγγλους, Αμερικάνους και Κορεάτας, γλεντούσαμε όλη την ημέρα, περιμένοντας όμως από στιγμή σε στιγμή το σήμα της αναχώρησής μας.
Το απόγευμα μας αναγγέλλει ο διοικητής μας ότι το Εθνικόν Θέατρον της Σεούλ θα λάβει μέρος τις Χριστουγεννιάτικες γιορτές μας οι οποίες και θα συνεχιστούν μέχρις ότου φύγουμε….».
Να σημειώσουμε για τους νεότερους ότι ο πόλεμος στην Κορέα είχε σημαδέψει πολλές οικογένειες και στη χώρα μας, καθώς αρκετοί ήταν οι εθελοντές από την Ελλάδα, που πήγαν εκεί να πολεμήσουν. Και το ενδιαφέρον του θέματος αποδεικνύεται ότι για αρκετά χρόνια, προς τα τέλη Δεκεμβρίου, ο Μάρκος Γιουμπάκης συνήθιζε να δημοσιεύει αποσπάσματα από το ημερολόγιο του (Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να το αναζητήσουν στο Πολιτιστικό Ρέθυμνο).
Έτσι κύλησε ο Δεκέμβρης του 1958 στο Ρέθυμνο που σύμφωνα με τους σχολιαστές της εφημερίδας Βήμα δεν ήταν από τις καλύτερες χρονιές.
Καλά Χριστούγεννα σε όλους.
