Η σεξουαλική εκπαίδευση οδηγεί σε υγιείς, διαπροσωπικές σχέσεις και προστασία των παιδιών, επενδύοντας στη σωματική και ψυχική ευημερία, ενισχύοντας παράλληλα την αυτογνωσία, τον αμοιβαίο σεβασμό και τα όρια
Με στόχο την πρόληψη της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης και την προαγωγή της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας των παιδιών και των νέων, μέσω της εκπαίδευσης, η ομάδα «Ασφαλή Ξένοιαστα Παιδιά Τώρα» (Α.ΞΕ.Π.Τ.) σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας Π.Ε. Ρεθύμνου διοργάνωσε το απόγευμα της Πέμπτης διαδραστικό εργαστήριο δεξιοτήτων για εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο 16ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου. Το εργαστήριο αφορούσε τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση παιδιών και εφήβων ηλικίας 10-14 ετών και εντάσσεται στο πλαίσιο των 16ήμερων Δράσεων της Περιφέρειας Κρήτης – Αυτοτελούς Γραφείου Ισότητας και Περιφερειακής Επιτροπής Ισότητας των Φύλων (Π.ΕΠ.ΙΣ.) για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας κατά των Γυναικών και των Κοριτσιών με τίτλο «Υψώνω τη φωνή μου όχι για να φωνάξω αλλά για να ακουστούν όλοι όσοι δεν έχουν φωνή» Μαλάλα Γιουσαφζάι.
Με συμμετοχή σχεδόν 70 εκπαιδευτικών, σχολικών ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, το βιωματικό εργαστήριο υπέδειξε απαραίτητα γνωστικά εργαλεία, που μπορούν να αξιοποιηθούν από την εκπαιδευτική κοινότητα προκειμένου να ενισχυθεί η σεξουαλική εκπαίδευση των παιδιών, ενδυναμώνοντάς τα και προλαμβάνοντας φαινόμενα βίας, καθώς και κακοποιητικές, προβληματικές, διαπροσωπικές σχέσεις. Την ώρα που οι δείκτες σεξουαλικής υγείας στη χώρα βρίσκονται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα και η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση απουσιάζει σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα προγράμματα του εκπαιδευτικού συστήματος, γονείς και εκπαιδευτικοί καλούνται να εξασφαλίσουν τη δική τους κατάρτιση και τα εργαλεία, που θα τους οδηγήσουν στην προώθηση επιστημονικά τεκμηριωμένων μηνυμάτων, για τη σημασία της σεξουαλικής υγείας. Λέξεις όπως η συναίνεση, ο σεβασμός, η οριοθέτηση και η αποδοχή της διαφορετικότητας εντάσσονται στο πλαίσιο της σεξουαλικής παιδείας, η οποία σε γενικές γραμμές απουσιάζει από τη χώρα, ή εντοπίζεται σε απαρχαιωμένα και ελλειμματικά μοντέλα εφαρμογής.
Το βραβευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα Φρίξος: «Παίζω με τον Φρίξο και μαθαίνω για το σώμα μου και τις διαπροσωπικές σχέσεις», το οποίο αξιοποιείται και εφαρμόζεται από την Α.ΞΕ.Π.Τ. παρέχει σημαντικές κατευθύνσεις και οδηγίες για τη διαμόρφωση υγιών, διαπροσωπικών σχέσεων, κατανόησης και αποδοχής της διαφορετικότητας και του σώματος, καθώς και ανάδειξης του σεβασμού, της ελευθερίας και ισότητας που πρέπει να διακρίνει τη συντροφικότητα, τη φιλία και ευρύτερα τις ανθρώπινες σχέσεις.
Με την έναρξη του εργαστηρίου, η Γεωργία Μηλάκη αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού και Ισότητας Περιφέρεια Κρήτης απηύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους της Αντιπεριφέρειας Ρεθύμνης, στέλνοντας ένα μήνυμα κατά της έμφυλης βίας στο πλαίσιο των δράσεων για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και των Κοριτσιών, που υλοποιείται για 5η συνεχόμενη χρονιά και εκκίνησε στις 25 Νοέμβρη. Η κ. Μηλάκη ανέφερε μεταξύ άλλων: «Η βία κατά των γυναικών αποτελεί μια από τις πιο σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με διαχρονικές και παγκόσμιες διαστάσεις. Κάθε μορφή της – σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, οικονομική ή διαδικτυακή – δεν είναι μόνο προσωπική τραγωδία, αλλά και κοινωνική πληγή. Γι’ αυτό, η εξάλειψή της είναι ευθύνη όλων μας. Ως Περιφέρεια Κρήτης, δεσμευόμαστε να συνεχίσουμε να στηρίζουμε κάθε πρωτοβουλία που συμβάλλει στη δημιουργία μιας κοινωνίας όπου κάθε γυναίκα, κάθε κορίτσι και κάθε άνθρωπος ανεξαρτήτως φύλου ή άλλων χαρακτηριστικών θα μπορεί να ζει χωρίς φόβο, βία ή διακρίσεις».
«Η σεξουαλική εκπαίδευση προστατεύει και από τη σεξουαλική κακοποίηση»
Η Μαργαρίτα Γερούκη, εκπαιδευτικός, μέλος της επιστημονικής επιτροπής για τη σεξουαλική εκπαίδευση της Παγκόσμιας Ένωσης για τη σεξουαλική υγεία και πρόεδρος της Α.ΞΕ.Π.Τ., μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ανέφερε: «Πρώτα πρέπει να έχουν εκπαιδευτεί οι εκπαιδευτικοί, γιατί αποτελούν και το συνδετικό κρίκο μεταξύ παιδιών και γονέων. Οι εκπαιδευτικοί μιλούν με τους γονείς, τους εκπαιδεύουν και ακούν τους προβληματισμούς τους. Είναι αποδεδειγμένο και ερευνητικά τεκμηριωμένο ότι ένα από τα θετικά αποτελέσματα των μαθημάτων σεξουαλικής αγωγής στο σχολείο είναι η ενημέρωση των παιδιών για τους κανόνες επιτρεπτής συμπεριφοράς, για τα δικαιώματά τους και για την ενδυνάμωσή τους να απευθυνθούν σε κάποιο ενήλικο άτομο που εμπιστεύονται, αν συμβεί κάτι περίεργο και θέλουν να το μοιραστούν. Η σεξουαλική εκπαίδευση προστατεύει και από τη σεξουαλική κακοποίηση και φυσικά από άλλα πολλά πράγματα που έχουν να κάνουν με τη σεξουαλική και την αναπαραγωγική μας υγεία».
Η λέξη προστασία θα έπρεπε να θεωρείται «κλειδί», όσον αφορά τη σεξουαλική εκπαίδευση των παιδιών, με τους δείκτες σεξουαλικής υγείας στην Ελλάδα να βρίσκονται σε ανησυχητικά επίπεδα, όπως σημείωσε η κ. Γερούκη: «Όταν γίνονται προγράμματα σεξουαλικής εκπαίδευσης στο σχολείο παρατηρούμε μία βελτίωση της υγείας των παιδιών, είτε είναι προστασία από την κακοποίηση, δηλαδή ένα παιδί μαθαίνει και καταλαβαίνει ότι αυτό δεν επιτρέπεται, δεν έχει δικαίωμα να το κάνει και άρα θα προσπαθήσει να βρει βοήθεια απέναντι στον κίνδυνο που παρουσιάζεται. Είτε μαθαίνει για την αντισύλληψη, την προφύλαξη και την επιλογή για σεξουαλική δραστηριότητα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν στα σχολεία τους συστηματική σεξουαλική εκπαίδευση είναι περισσότερο προστατευμένα, παίρνουν πιο σοφές αποφάσεις και προστατεύουν την υγεία τους, τη σωματική, την ψυχική και την κοινωνική, όπως βέβαια και τις σχέσεις τους. Στη χώρα μας που η σεξουαλική εκπαίδευση πάσχει και προσπαθεί να σηκώσει κεφάλι όλα αυτά τα χρόνια, οι δείκτες σεξουαλικής υγείας των νέων παιδιών, είτε έχουν να κάνουν με την κακοποίηση, είτε με τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, δεν είναι καλοί».
Μόνη αποδεκτή λύση στο πρόβλημα θα έπρεπε να θεωρείται ένα συνολικό και συστηματικό μοντέλο σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, όπως κατέθεσε η κ. Γερούκη: «Ο στόχος της σεξουαλικής αγωγής είναι η υγεία και η υγεία είναι μετρήσιμο αγαθό. Μπορώ δηλαδή να μετρήσω την υγεία ενός πληθυσμού, αν πάσχει από κάτι. Οι δείκτες υγείας μετρώνται, ξέρουμε σε τι ποσοστά βρίσκεται η αντισύλληψη ή οι αμβλώσεις, είτε οι σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις και τα ποσοστά κακοποίησης των παιδιών και των νέων. Όταν λοιπόν μετρήσουμε τα στοιχεία, προκύπτει ότι στην Ελλάδα πρέπει να κάνουμε πολλά πράγματα, δηλαδή συστηματική, ολοκληρωμένη σεξουαλική εκπαίδευση».
«Η υποκρισία της ελληνικής κοινωνίας και του υπουργείου Παιδείας»
Νομικές, επιστημονικές και παιδαγωγικές γνώσεις για τη σεξουαλική εκπαίδευση συνιστούν ένα τρίπτυχο θωράκισης και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών, στην προσπάθεια να συμβάλλουν στη μετάδοση αναγκαίων πληροφοριών και ερεθισμάτων προς τα παιδιά. Η κ. Γερούκη ανέφερε στα «Ρ.Ν.»: «Από το 2021 στα ενταγμένα στα εργαστήρια δεξιοτήτων που κάνουμε και στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια, σχολεία, υπάρχει το μάθημα και το εργαστήριο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Τυπικά υπάρχει, αλλά στην πραγματικότητα οι εκπαιδευτικοί μας λένε ότι με μεγάλο δισταγμό αναλαμβάνουν αυτού του είδους το εργαστήριο, γιατί νιώθουν και οι ίδιοι ότι έχουν ελλιπή μόρφωση, όπως επίσης νιώθουν ότι θα μπορούσαν να βρεθούν αντιμέτωποι με συγκεκριμένους γονείς ή θα τους έκαναν δύσκολη τη ζωή, απλά επειδή κάνουν τη δουλειά τους. Πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί επιλέγουν να αγνοήσουν το εργαστήριο σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, γι’ αυτό επιδιώκουμε να τους ενδυναμώσουμε δίνοντάς τους εργαλεία, για να κάνουν τη δουλειά τους και να δοκιμάσουν με τους μαθητές και τις μαθήτριες. Παράλληλα, να ενημερωθούν και για το νομικό πλαίσιο και για το επιστημονικό υπόβαθρο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, για να μπορούν να διδάξουν με άνεση και στο σχολείο».
Μπορεί τα πρώτα εκπαιδευτικά σεξουαλικά βοηθήματα να έκαναν την εμφάνισή τους πριν από μία εικοσαετία, ωστόσο οι σχολικές μονάδες έχουν μείνει προσκολλημένες σε απαρχαιωμένες αντιλήψεις και ταμπού γύρω από το θέμα της σεξουαλικής αγωγής, παραμελώντας την ασφάλεια και την υγεία των παιδιών. «Η υποκρισία της ελληνικής κοινωνίας και του υπουργείου Παιδείας έγκειται στο ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μπήκε στο αναλυτικό μας πρόγραμμα για την πρωτοβάθμια το 2003, έχουν περάσει 21 χρόνια. Είναι επίσημη θεματική ενότητα της αγωγής υγείας για τους εκπαιδευτικούς που θέλουν να κάνουν προγράμματα. Τα πρώτα βιβλία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης και διεμφυλικών σχέσεων για το λύκειο γράφτηκαν το 2000 και για το δημοτικό το 2008. Στην πραγματικότητα δεν θέλουμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδια, τα στερεότυπα και τις αγκυλώσεις που έχουμε σαν πολιτεία και σαν κοινωνία, για να πούμε ότι η σεξουαλική εκπαίδευση έχει στόχο την υγεία των παιδιών και εμείς πρέπει να κάνουμε οτιδήποτε χρειάζεται, προκειμένου τα παιδιά μας να είναι υγιή και ασφαλή», όπως κατέθεσε η κ. Γερούκη.
Η Μαρία Καββάλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Μέριμνας της Π.Ε. Ρεθύμνης, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» πρόσθεσε: «Η γνώση ενδυναμώνει τα παιδιά αλλά και τους εκπαιδευτικούς. Στα σχολεία μαθαίνουμε γράμματα, αποκτούμε πτυχία και γνώσεις, αλλά δεν μαθαίνουμε για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Ήρθε η ώρα να μάθουμε, μέσω της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης».
