Σε τροχιά υλοποίησης μπαίνει ένα σημαντικό έργο πολιτισμού στον οικισμό των Αρμένων, καθώς χθες υπογράφτηκε η σύμβαση με τον ανάδοχο εργολάβο για την μετατροπή το παραδοσιακού ελαιοτριβείου της περιοχής σε εκθεσιακό χώρο.
Το έργο αφορά την ανακαίνιση παραδοσιακού διώροφου ελαιοτριβείου, επιφάνειας 245,73 μ2, ιδιοκτησίας δήμου Ρεθύμνης, το οποίο βρίσκεται σε οικόπεδο επιφάνειας 180,07μ2 στον Οικισμό των Αρμένων. Η μετατροπή του παλαιού ελαιοτριβείου σε εκθεσιακό χώρο στον οποίο, μεταξύ άλλων, θα αναβιώνει η παραγωγική διαδικασία του λαδιού με παραδοσιακό τρόπο, στοχεύει στην ενίσχυση της ανάπτυξης του οικισμού των Αρμένων και της ευρύτερης περιοχής.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου είναι 550.000€ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΣΠΑ) και εθνικούς πόρους, στο πλαίσιο του προγράμματος συνεργασίας INTERREG V-A Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020 καθώς και από πόρους του δήμου Ρεθύμνης.
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου σε δήλωσή του στα «Ρ.Ν.», αναφέρθηκε σε ένα σημαντικό έργο πολιτισμού που θα δώσει υπεραξία στον τόπο τονίζοντας χαρακτηριστικά:
«Καταφέραμε να το εντάξουμε στο πρόγραμμα του Interegg – Ελλάδα Κύπρος, που αφορά την προσβασιμότητα των ανθρώπων με ειδικές δεξιότητες (ΑμεΑ) και σώζουμε ένα μνημείο που είναι στην καρδιά του παραδοσιακού οικισμού των Αρμένων. Είναι ένα παλιό παραδοσιακό ελαιοτριβείο το οποίο θα μετατραπεί σε χώρο πολιτισμού, ένα ερείπιο αλλάζει μορφή, ένα κτίριο το οποίο χρειαζόταν τη στοργή και τη φροντίδα μας. Καταφέραμε να εξασφαλίσουμε μια πολύ καλή χρηματοδότηση για να το φέρουμε σε μια απόλυτη λειτουργική κατάσταση και συγχρόνως θα αποκτήσει μια χρησιμότητα για την περιοχή, αφού θα είναι άλλος ένας εκθεσιακός χώρος, που θα σκεφτούμε μαζί με την τοπική κοινότητα, τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε για να έχει την καλύτερη υπεραξία για τον τόπο. Ο χρόνος αποπεράτωσής του έργου είναι 12 μήνες, υπάρχει η τεχνογνωσία και εμπειρία στον ανάδοχο και τους συνεργάτες του, ώστε όλα να εξελιχθούν κατά άψογο τρόπο και πολύ γρήγορα αυτό το έργο να παραδοθεί στην κοινωνία των Αρμένων και της ευρύτερης περιοχής. Όποτε διασώζουμε ένα μνημείο, αισθάνομαι την ικανοποίηση ότι στην ουσία υπηρετούμε την ιστορία του τόπου μας και δημιουργούμε παρακαταθήκη μνήμης και για τους σύγχρονους πολίτες, αλλά και για τις επόμενες γενεές. Βλέπουμε τη σημασία που έχουν τα αναστηλωμένα μνημεία και μιλάμε για ένα παλιό ελαιοτριβείο, ένα θέμα που έχω και μια ευαισθησία μιας και είμαι πρόεδρος του ΣΕΔΗΚ, όπου γίνεται μια προσπάθεια για να αποκτήσει το ελαιόλαδο και οι αγρότες μας αξία και να αναδειχθεί η σημασία του ελαιόλαδου σε διατροφική μας αλυσίδα».
Η τεχνική έκθεση
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην τεχνική έκθεση για την υφιστάμενη κατάσταση το έργο αφορά ένα παραδοσιακό διώροφο ελαιοτριβείο, ένα εκ των πέντε συνολικά ελαιοτριβείων του οικισμού. Βρίσκεται μέσα στο συνεκτικό τμήμα του οικισμού και γνώρισε έντονη δράση κατά την ύστερη Ενετική και Οθωμανική περίοδο. Η θέση που βρίσκεται το ακίνητο αποτελεί τη σύνδεση του λόφου ανατολικά του οικισμού, όπου αναπτύχθηκε παλαιότερα ο οικισμός και τη μετάβαση προς το σύγχρονο τμήμα του στα δυτικά.
Το ακίνητο ιδιοκτησίας πλέον του δήμου Ρεθύμνης έχει επιφάνεια 245,73μ2 και βρίσκεται σε οικόπεδο επιφάνειας 180,07μ2. Το ισόγειο λειτουργούσε ως ελαιοτριβείο, ενώ στον όροφο υπήρχε η κατοικία του ιδιοκτήτη του χώρου.
Αποτελεί διώροφο κτίριο στη συμβολή δύο δρόμων. Η είσοδος γινόταν κατευθείαν από τον δρόμο σε μικρό προθάλαμο με μικρό wc της τελευταίας περιόδου χρήσης, ο οποίος οδηγούσε είτε στην αποθήκη με τα πιθάρια αποθήκευσης του λαδιού είτε μέσω καμάρας στον χώρο της σκάλας. Ο χώρος αυτός αποτελούσε το κομβικό σημείο από το οποίο ξεκινούσε ο χώρος παραγωγής και επεξεργασίας της πρώτης ύλης – ελιάς και οδηγούσε στην κατοικία του ιδιοκτήτη στον όροφο. Εκεί συλλέγονταν αρχικά ο καρπός της ελιάς. Κάτω από τη σκάλα βρίσκονταν μία τοξωτή κατασκευή με πηγάδι για την εξοικονόμηση του νερού, τόσο για το ελαιοτριβείο όσο και για την καθημερινότητα στην κατοικία. Στην ευρύτερη περιοχή υπήρχαν πηγές.
Ο κύριος χώρος παραγωγής του λαδιού περιλάμβανε τσιμεντένιες σκάφες συλλογής του καρπού, του πολτού της ελιάς και του λαδιού, τον βασικό μηχανισμό με τις μυλόπετρες ασβεστόλιθου και τα ξύλινα δοκάρια. Στο δάπεδο διασώζονται εγχάρακτες κατασκευές για την κυκλοφορία του λαδιού. Στον ίδιο χώρο συνυπήρχαν ο φούρνος και το πατητήρι, που εξυπηρετούσε την κατοικία. Η λίθινη κλίμακα από το ισόγειο οδηγούσε στην κουζίνα με το τζάκι και τον νεροχύτη στον όροφο και σε δύο δωμάτια κυρίας χρήσης της κατοικίας – οντάς – δωμάτια το ξύλινο δάπεδο των οποίων έχει πέσει με την πάροδο των χρόνων.
Κάποιες σωστικές εργασίες έγιναν στα πλαίσια της προγραμματικής σύμβασης του δήμου.
Η σχεδιαζόμενη παρέμβαση
Για την επίτευξη του στόχου, που είναι η ανάπτυξη της περιοχής μέσω της αναβίωσης της παραγωγικής διαδικασίας του ελαιοκάρπου σε λάδι, κρίθηκε απαραίτητο να μετατραπεί το κτίριο σε εκθεσιακό χώρο.
Η είσοδος διατηρείται στο ίδιο σημείο και οδηγεί με ράμπα στην υποδοχή για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Από αυτό τον χώρο γίνεται η πρόσβαση είτε στον προθάλαμο των wc και σε ανοικτό lift που εξυπηρετεί τα ΑΜΕΑ, είτε στον διώροφο χώρο με την σκάλα, είτε στον εκθεσιακό χώρο και στον χώρο διανομής πληροφοριακού υλικού.
Ο ενιαίος μονώροφος χώρος του ελαιοτριβείου αποτελεί χώρο κίνησης και χωρίζεται σε τμήμα παραγωγής λαδιού και τμήμα ενημέρωσης με χώρο σεμιναρίων, διαδραστική οθόνη και infokiosks. Στον τοίχο υπάρχουν εσοχές, όπου τοποθετούνται σκεύη που συνδέονται με ό,ι αφορά την ελιά και το λάδι στο πέρασμα των χρόνων, αναρτάται video wall και φωτογραφικό υλικό.
Η πρόσβαση στον όροφο γίνεται με τη λίθινη σκάλα που οδηγεί στον χώρο του mini bar ή με τον ανελκυστήρα στην αίθουσα προβολών (βοηθητικά). Εδώ χωροθετείται η βιβλιοθήκη και το υπαίθριο cafe με πέργκολα, όπου έχουν τοποθετηθεί μικρές ελιές σε γλάστρες. Τα παράθυρα στη βιβλιοθήκη επεκτείνονται κατακόρυφα μέχρι το δάπεδο με προστατευτικό κιγκλίδωμα για επαρκή προστασία και περισσότερο φως. Οι οροφές καλύπτονται με ξύλινο ταβάνι και στέγες από κεραμίδι. Στο σημείο της σκάλας η επικάλυψη γίνεται με διαφώτιστο πάνω σε μεταλλικό σκελετό.
ΑΜΕΑ
Για να εξυπηρετηθούν τα άτομα ΑΜΕΑ, δημιουργείται ράμπα εισόδου από τον δρόμο και διαμορφώνεται το δάπεδο του ισογείου ενιαίο στην στάθμη του +0.00. Ένα ανοικτό lift (πλατφόρμα) εξυπηρετεί την άνοδο τους στον όροφο, με ενιαίο δάπεδο στο +3.00 (επισυνάπτονται οι προδιαγραφές σε ένθετο). Τα παράθυρα του χώρου αυτού γίνονται πόρτες και το πρέκι στα ανοίγματα του ορόφου τροποποιείται ανάλογα.
Από τον χώρο του mini bar, ένα πλευρικό αναβατόριο εξυπηρετεί την άνοδο της σκάλας για το υπαίθριο cafe.