Ένας πνεύμονας πρασίνου στην «καρδιά» της πόλης, σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και τους επισκέπτες, αποτελεί ο Δημοτικός Κήπος Ρεθύμνου, που υπήρξε από τους πρώτους αστικούς βοτανικούς κήπους στην Ελλάδα και πλησιάζει τα 100 χρόνια ίδρυσής του από το 1925.
Στην προσπάθεια ανάδειξης αυτού του φυτικού πλούτου στο κέντρο της πόλης, ο δήμος Ρεθύμνης σε συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου Κρήτης έχουν προβεί σε παρεμβάσεις, όπως τοποθέτηση πινακίδων σήμανσης στα φυτά και στα δέντρα, καθώς τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχτεί ως ένα Ανοιχτό Βοτανικό Εργαστήρι Εκπαίδευσης, προσφέροντας στους επισκέπτες του κήπου την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τη χλωρίδα και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.
Παρά τη σπουδαιότητα του κήπου και του φυτικού πλούτου που έχει, αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα, σύμφωνα με τους υπεύθυνους διαχειριστές του Δημοτικού Κήπου που μίλησαν στα «Ρ.Ν.». Μεταξύ των ζητημάτων οι ανεπαρκείς υποδομές, όπως η έλλειψη τουαλετών που υποβαθμίζει την εμπειρία για τους επισκέπτες και η υποστελέχωση της υπηρεσίας Πρασίνου όσον αφορά στη συντήρηση σε καθημερινή βάση.
Παράλληλα ο Δημοτικός Κήπος, μπαίνει στο στόχαστρο και δέχεται επαναλαμβανόμενα βανδαλισμούς, τόσο στα ίδια τα φυτά και δέντρα, όσο και στις πινακίδες σήμανσης των φυτών, κάτι για το οποίο βρίσκεται σε εγρήγορση ο δήμος και ο Βοτανικός Κήπος για την αποκτατάστασή τους, προσπαθώντας να κρατήσουν ζωντανή αυτήν την πολύτιμη κληρονομιά για τις μελλοντικές γενιές.
Βασική φιλοσοφία του δήμου η αναβάθμιση του Δημοτικού Κήπου
Πολύπλευρη είναι η προσπάθεια αναβάθμισης και προστασίας του Δημοτικού Κήπου από τον δήμο Ρεθύμνης και με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυσή του, όπως τόνισε ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Πρασίνου, Εθελοντισμού και Αδέσποτων Ζώων Γιώργος Παπαδόσηφος, προγραμματίζονται εκδηλώσεις και δράσεις αναβάθμισης.
Όπως ο ίδιος ανέφερε στα «Ρ.Ν.» ο φυτικός πλούτος ανανεώνεται συνεχώς με φυτεύσεις από την υπηρεσία Πρασίνου, αλλά και από εθελοντές, με μια πρόσφατη φύτευση 300 δέντρων. Επίσης γίνονται εργασίες συντήρησης των υποδομών, όπως στο ηλεκτρολογικό δίκτυο και τον φωτισμό, ενώ η παιδική χαρά βρίσκεται σε φάση αναβάθμισης.
Σημαντικό κομμάτι στον Δημοτικό Κήπο είναι οι εκπαιδευτικές επισκέψεις σχολείων, που δίνουν την ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν τα διάφορα είδη δέντρων και φυτών του κήπου.
«Σε στέρεα βάση πραγματοποιούνται επισκέψεις από σχολεία. Κάνουν εκπαιδευτικές εκδρομές και βλέπουν τα δέντρα που φύονται μέσα στον κήπο. Του χρόνου κλείνουμε 100 χρόνια από την ίδρυση του κήπου και με αφορμή αυτό θα κάνουμε κάποιες εκδηλώσεις, αλλά και ενέργειας αναβάθμισής τους. Ανανεώνουμε σχεδόν κάθε μέρα των φυτικό πλούτο, γίνονται φυτέψεις είτε από την υπηρεσία Πρασίνου είτε από εθελοντές. Πριν από περίπου έξι μήνες είχε γίνει μια πολύ μεγάλη φύτευση, γύρω στα 300 δέντρα από εθελοντές. Βρισκόμαστε στη διαδικασία να αναβαθμίσουμε και τις υποδομές. Ήδη γίνονται κάποιες εργασίες για τη συντήρηση του ηλεκτρολογικού δικτύου και του φωτισμού. Το ίδιο θα γίνει και στην παιδική χαρά. Είμαστε προσανατολισμένοι να αναπτύξουμε τη συνεργασία που υπάρχει του Βοτανικού Κήπου ΠΚ και όλων όσων ενεργειών χρειάζονται για να προστατεύσουν και να αναδείξουν τον δημοτικό κήπο που είναι 25 στρέμματα και είναι στην καρδιά της πόλης μας. Είναι η βασική μας φιλοσοφία ως δήμος η ανάδειξη του δημοτικού κήπου, της χλωρίδας και της πανίδας και των υποδομών», επεσήμανε ο κ. Παπαδόσηφος μιλώντας στα «Ρ.Ν.», ενώ για τη συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο του Πανεπιστημίου Κρήτης, αλλά και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) ανέφερε: «Είμαστε σε συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο να αποκαταστήσουμε τις πινακίδες σήμανσης των φυτών που έχουν υποστεί βανδαλισμούς. Επίσης προσπαθούμε να κάνουμε μια συνεργασία με το ΕΛΜΕΠΑ για να δούμε ποια δέντρα είναι επικίνδυνα και ποια χρειάζονται περισσότερη στήριξη. Από την υπηρεσία Πρασίνου γίνονται παρεμβάσεις αναβάθμισης, αναζωογόνησης του πρασίνου, προστασία της πανίδας και της χλωρίδας», τόνισε ο κ. Παπαδόσηφος
Ένα Ανοιχτό Βοτανικό Εργαστήρι Εκπαίδευσης
Ο Δημοτικός Κήπος δεν είναι απλώς ένας χώρος περιπάτου και αναψυχής, αλλά λειτουργεί και ως ένα Ανοιχτό Βοτανικό Εργαστήρι Εκπαίδευσης για του επισκέπτες, τους μαθητές, τους φοιτητές, αλλά και τους γονείς με παιδιά που μπορούν να γνωρίσουν τη χλωρίδα του κήπου μέσα από έναν βιωματικό τρόπο εκμάθησης.
Με τη βοήθεια ειδικών πινακίδων, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότατα να αναγνωρίσουν τα φυτά και τα χαρακτηριστικά τους, ενώ προσφέρει μια προσέγγιση που διαφέρει από την παραδοσιακή τάξη, καθώς οι μαθητές συνεχώς βρίσκονται σε επαφή με τη φύση εξερευνώντας τα διαφορετικά είδη δέντρων και φυτών που συναντούν.
Ο επιστημονικά υπεύθυνος του Βοτανικού Κήπου Πανεπιστημίου Κρήτης και καθηγητής Στέργιος Πυρίντσος μίλησε στα «Ρ.Ν.» για τη συνεργασία με τον δήμο Ρεθύμνης, καθώς και για τις ενέργειες και τους σκοπούς της διαμόρφωσης του κήπου ως ένα Ανοιχτό Εργαστήρι Βοτανικής: «Υπάρχουν οι πινακίδες που δείχνουν ποιο είναι το κάθε είδος και υπάρχει και το Ανοιχτό Βοτανικό Εργαστήρι, στο οποίο είναι όλες αυτές οι πινακίδες που είναι στο κέντρο του κήπου, στην πλατεία, στην οποία έχουμε βοτανική πληροφορία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ασκήσεις που μπορούν να κάνουν οι επισκέπτες, είτε γονείς, είτε σχολεία. Οι πινακίδες δείχνουν τα ταξινομικά χαρακτηριστικά των φυτών ούτως ώστε να μπορεί να τα διακρίνει ο καθένας και να ξέρει πως ονομάζεται το καθένα. Ο στόχος είναι να μπορούν να επισκέπτονται τον κήπο σχολεία και γονείς που θέλουν από μόνοι τους να δείξουν κάποια πράγματα στα παιδιά. Είναι ένας βιωματικός τρόπος εκπαίδευσης. Έχουμε εμείς κάποιες ασκήσεις, τις οποίες θα εμπλουτίσουμε, ούτως ώστε ο κάθε γονιός να μπορεί να παίρνει αυτήν την άσκηση και να την εφαρμόσει βιωματικά. Τα παιδιά αλληλεπιδρούν με τα διάφορα δέντρα και βλέπουν διαφορετικούς τύπους φύλλων. Δεν είμαστε ένας τυπικός βοτανικός κήπος που κάνει gardering, αλλά είμαστε ένα κήπος «καινοτομίας». Ασχολούμαστε με θέματα που σχετίζονται με τα φυτά και την κοινωνία. Προσπαθούμε να λύσουμε προβλήματα της κοινωνίας που σχετίζονται με τα φυτά ή να συνεισφέρουμε σε αυτό».
Ο κήπος φιλοξενεί και φοιτητές του τμήματος Βιολογίας, καθώς και του μεταπτυχιακού της Πράσινης Βιολογίας, οι οποίοι εκπαιδεύονται στην αναγνώριση φυτών, διευρύνοντας τις γνώσεις τους μέσα από πρακτική άσκηση στο φυσικό περιβάλλον.
«Επίσης έρχονται φοιτητές από το μεταπτυχιακό της Πράσινης Βιολογίας, όπως και προπτυχιακοί φοιτητές του τμήματος Βιολογίας, και εκπαιδεύονται στο να αναγνωρίζουν φυτά. Οπότε ο Δημοτικός Κήπος έχει και αυτόν τον ρόλο, δηλαδή εκπαίδευση φοιτητών. Είτε προπτυχιακών, είτε μεταπτυχιακών. Σταδιακά γίνεται μια προσπάθεια από τον δήμο και το πανεπιστήμιο να προσθέσουμε κι άλλα είδη, δηλαδή να ανανεωθεί αυτό το κλασικό σύνολο φυτών που υπάρχει και είναι συνηθισμένο παντού. Έχει όμως και πολύ σπάνια φυτά, όπως είναι το τζίνγκο μπιλόμπα, το οποίο δεν αυτοφύεται στην Ευρώπη και υπάρχει και διατηρείται μόνο σε βοτανικούς κήπους», επεσήμανε ο κ. Πυρίντσος.
Ο Βοτανικός Κήπος συνεργάζεται στενά με τον δήμο Ρεθύμνης για τη βελτίωση και την προστασία του χώρου: «Ο Βοτανικός Κήπος συνεργάζεται με τον δήμο Ρεθύμνης και πρόκειται σύντομα να υπάρξει μια συνάντηση εργασίας με τον κ. Παπαδόσηφο για αυτά τα θέματα. Ο πρώτος στόχος μας είναι να αποκαταστήσουμε σε ζημιές από τους βανδαλισμούς και ο δεύτερος στόχος είναι να βάλουμε το πλαίσιο από την επόμενη περίοδο, θέτοντας κάποιους στόχους για το τι θα μπορούμε να κάνουμε».
Βανδαλισμοί, ελλείψεις υποδομών και προσωπικού
Παρά τις δραστηριότητες και της προσπάθειες ανάδειξης του κήπου, καθώς και της υψηλή επισκεψιμότητά του, αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα που δυσχεραίνουν τη διατήρησή του. Η υποστελέχωση παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα, με ελάχιστους υπαλλήλους να αναλαμβάνουν την καθημερινή συντήρηση και τον καθαρισμό του χώρου. Αντί για τακτική φροντίδα των δέντρων και των φυτών, οι απαραίτητες εργασίες πρασίνου γίνονται μόνο περιστασιακά, συχνά με τη συνδρομή εθελοντών ή εργολάβων, όπως τόνισαν οι υπεύθυνοι του κήπου.
Επίσης, όπως οι ίδιοι τόνισαν, συχνά οι επισκέπτες δεν δείχνουν σεβασμό παρευρισκόμενοι στον χώρο του κήπου.
«Ο δημοτικός κήπος είναι η κληρονομιά μας, οπότε είναι σημαντικό να είμαστε ως πολίτες πιο ευαίσθητοι και να τον προσέχουμε με οποιοδήποτε κόστος. Και η πιο μικρή συμβολή παίζει ρόλο. Πρέπει να είμαστε όλοι μαζί σε αυτό. Θέλουμε να είναι πιο ευαισθητοποιημένοι οι άνθρωποι καθημερινά που επισκέπτονται τον κήπο. Ο κάθε χώρος έχει κανόνες και όρια», τόνισε η εργαζομένη της υπηρεσίας Πρασίνου και υπεύθυνη στον Δημοτικό Κήπο Γεωργία Αλαμάνου μιλώντας στα «Ρ.Ν.» για τους βανδαλισμούς.
Από τη μεριά του ο Μανόλης Γαλανομάτης, επίσης εργαζόμενος στην υπηρεσία Πρασίνου 30 χρόνια και υπεύθυνος στον κήπο, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε:«Αυτό που ζητάμε είναι σεβασμός σε αυτόν τον πνεύμονα που έχουμε μέσα στην πόλη μας. Σεβασμό σε όλο τον κήπο σε ό,τι αφορά στα δέντρα, στην παιδική χαρά και στα πάντα που υπάρχουν εδώ μέσα. Επίσης σημαντική θα ήταν μια καλή αναβάθμιση σε ό,τι αφορά στα τεχνικά έργα του κήπου. Σίγουρα χρειάζεται μια ομάδα που να συντηρεί τον κήπο, η οποία δεν υπάρχει τώρα. Είναι 25 στρέμματα και δεν υπάρχει κανένας για να τον συντηρεί. Είναι δύο άτομα που καθαρίζουν μόνο, δηλαδή αδειάζουν τα καλάθια και μαζεύουν τα σκουπίδια. Σε ό,τι αφορά εργασίες πρασίνου δεν υπάρχει κανένας να τις κάνει σε καθημερινή βάση, μόνο μια φορά τον χρόνο με ό,τι ομάδα υπάρχει στο τμήμα Πρασίνου ή εάν δοθεί κάποιο κομμάτι σε εργολάβο. Ολοκληρωτική εργασία που χρειάζεται για τη συντήρηση στον κήπο δεν γίνεται εδώ και χρόνια λόγω της έλλειψης προσωπικού. Οπότε σίγουρα χρειάζεται αναβάθμιση και στα τεχνικά έργα, που θα βοηθήσουν να μειωθεί η συντήρηση του κήπου».
