Εγκαίνια για δύο σημαντικές εκθέσεις βυζαντινών χειρογράφων και σπανίων βιβλίων στο πλαίσιο της ΙΒ’ Συνάντησης Ελλήνων Βυζαντινολόγων που πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο
Μία δωρεά βαρύνουσας σημασίας, που αναβαθμίζει το τοπικό ακαδημαϊκό προϊόν και εμπλουτίζει την πολιτιστική κληρονομιά του ιδρύματος υποδέχθηκε το Πανεπιστήμιο Κρήτης την προηγούμενη Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου. Η βιβλιοθήκη της διακεκριμένης μεσαιωνολόγου Christiane Klapisch-Zuber, η οποία έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο Νοέμβριο, παραδόθηκε και επισήμως στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, της Φιλοσοφικής σχολής του Πανεπιστημίου, από την κόρη της, Marianne Klapisch, αρχιτέκτονα-σκηνογράφο. Η Christiane Klapisch-Zuber υπήρξε μια από τις κορυφαίες ιστορικούς της Ιταλικής Αναγέννησης και του Μεσαίωνα, μέλος της Σχολής των Annales και διακεκριμένη για την εισαγωγή μεθόδων ανθρωπολογίας και κοινωνιολογίας στην ιστορική έρευνα. Τα έργα της εστίαζαν στην κοινωνική ιστορία, στην ιστορία της οικογένειας, της νοοτροπίας και του φύλου, προσφέροντας νέες προσεγγίσεις στην κατανόηση της ιστορικής πραγματικότητας. Η δωρεά της βιβλιοθήκης της στο Πανεπιστήμιο Κρήτης δίνει στους φοιτητές και στους ερευνητές πρόσβαση σε ένα σύνολο βιβλίων και χειρογράφων υψηλής επιστημονικής αξίας, που καλύπτουν θέματα όπως η ιστορία των γυναικών, οι κοινωνικές δομές και οι νοοτροπίες στην Ιταλία του 15ου αιώνα. Παράλληλα, η τελετή της σημειολογικής παράδοσης των συγγραμμάτων της Christiane Klapisch-Zuber πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ΙΒ’ Συνάντησης Ελλήνων Βυζαντινολόγων, που έλαβε χώρα τις προηγούμενες ημέρες στο Ρέθυμνο, είχε διττό χαρακτήρα, καθώς συνδυάστηκε με τα εγκαίνια δύο εκθέσεων βυζαντινών χειρογράφων και σπανίων βιβλίων, η «Η μεν χειρ η γράψασα σέσηπε τάφω η δε Βίβλος ίσταται εις αιώνας», Έκθεση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Χειρογράφων και η έκθεση «Το Βυζάντιο του Γεωργίου Ι. Αρβανιτίδη (1876-1953): Επιλογές σπανίων βιβλίων και αρχειακού υλικού από τη Βιβλιοθήκη του συλλέκτη».
Η τελετή προσέλκυσε το ενδιαφέρον βυζαντινολόγων και λοιπών ακαδημαϊκών, αναδεικνύοντας τη διασύνδεση της πανεπιστημιακής κοινότητας με διεθνείς επιστήμονες και επισημαίνοντας τη σημασία της συνεργασίας για την ενίσχυση των υποδομών έρευνας και τη διάδοση της γνώσης. Στην εκδήλωση το παρών έδωσαν μεταξύ άλλων, η πρόεδρος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ελευθερία Ζέη, η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βιβλιοθήκης, Ελένη Κωβαίου, ο Κωνσταντίνος Σπανουδάκης, πρόεδρος στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου η Marianne Klapisch, κόρη της εκλιπούσας ιστορικού, και η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ελένη Σακελλαρίου, η οποία μίλησε για τη σημασία της δωρεάς στην ερευνητική κοινότητα.
Η δωρεά της Βιβλιοθήκης Christiane Klapisch-Zuber
Η δωρεά της βιβλιοθήκης της Christiane Klapisch-Zuber στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης και στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας αποτελεί μια σημαντική προσθήκη στο επιστημονικό υλικό του ιδρύματος, με την συλλογή να περιλαμβάνει σπάνια βιβλία και χειρόγραφα με έμφαση στην Ιταλία του 15ου αιώνα, την Αναγέννηση, αλλά και σε θέματα όπως η ιστορία του φύλου, η κοινωνική θέση των γυναικών στην οικογένεια και οι νοοτροπίες της εποχής. Τα έργα αυτά αντικατοπτρίζουν την προσωπικότητα και το επιστημονικό στίγμα της ιστορικού, όπως επισημάνθηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, καθώς η Christiane Klapisch-Zuber έδρασε στη Γαλλία σε όλο το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, σε μια περίοδο έντονων ιστοριογραφικών ζυμώσεων. Η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ελένη Σακελλαρίου υπογράμμισε μεταξύ άλλων στα «Ρ.Ν.», τη σημασία της δωρεάς: «H Christiane Klapisch-Zuber ήταν μία πολύ σημαντική ιστορικός του Ιταλικού Μεσαίωνα και της Αναγέννησης και για εμάς είναι πολύ σημαντικό που αυτή η κληρονομιά ήρθε εδώ, γιατί είναι ένα σύνολο βιβλίων που είναι χρήσιμα για την έρευνα και μελλοντικών γενεών, ιστορικών και ιστορικών της τέχνης». Όπως εξήγησε η κ. Σακελλαρίου, καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία που οδήγησε στη δωρεά έπαιξε ο Αντώνης Μόχλος, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης και φίλος της Klapisch-Zuber. «Όταν αυτή η μεγάλη ιστορικός πέθανε πριν από λιγότερο από ένα χρόνο, ήρθε σε επαφή με την κόρη της και συνεννοήθηκαν για αυτήν τη μεταφορά, γιατί είναι γνωστό ότι η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου επιδιώκει να αποδέχεται τέτοιου είδους δωρεές και κληρονομιές, έτσι ώστε να πλουτίζει τη συλλογή της».
Η Marianne Klapisch, κόρη της ιστορικού περιέγραψε στα «Ρ.Ν.», τη σημασία της δωρεάς για την ίδια και τη μητέρα της: «Η μητέρα μου ήταν μία ιστορικός της Τοσκάνης στο Μεσαίωνα, έφυγε από τη ζωή τον προηγούμενο Νοέμβριο και άφησε μία τεράστια επιστημονική βιβλιοθήκη. Η δωρεά έγινε μέσω ενός φίλου της, του Αντώνη Μοχλού, ο οποίος μου υπέδειξε τη σύνδεση της μητέρας μου με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και μου είπε ότι το Πανεπιστήμιο θα είναι πολύ χαρούμενο να δεχθεί όλα αυτά τα βιβλία. Η αλήθεια είναι ότι και για εμένα ήταν πολύ σημαντικό όλη αυτή η έρευνα και το σύνολο της βιβλιοθήκης της, που ήταν πραγματικά όλος της ο κόσμος, να έμενε μαζί και να υπήρχε διάσπαση, καθώς επίσης και να διατεθεί για έρευνα και μελέτη σε φοιτητές και ερευνητές».
Με τη σειρά της, η διευθύντρια της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, Ελένη Κωβαίου, τόνισε στα «Ρ.Ν.», τη σημασία της δωρεάς για τη Βιβλιοθήκη και την ακαδημαϊκή κοινότητα: «Αυτή η συλλογή ενισχύει τη Βιβλιοθήκη του ιδρύματος και οι εκθέσεις και οι εκδηλώσεις γίνονται για να γνωρίσει και το κοινό του Ρεθύμνου το πολύ σημαντικό υλικό που διαθέτει το ίδρυμα. Βεβαίως και αποτελούν ένα προθάλαμο μελλοντικού ερευνητικού έργου. Όλο αυτό το υλικό που εμείς διαθέτουμε δίνεται στην Πανεπιστημιακή κοινότητα να το ερευνήσει και πάνω σε αυτό να βασίσει τις επιστημονικές του εργασίες». Πρόσθεσε δε ότι η συλλογή δεν αποτελεί απλώς μια σειρά βιβλίων, αλλά ένα εργαλείο για την υποστήριξη φοιτητών και νέων ερευνητών, ενισχύοντας την ακαδημαϊκή δραστηριότητα και τη δυνατότητα παραγωγής νέας γνώσης.
«Μία πολύ καλή ευκαιρία να προβάλλουμε τα κρητικά χειρόγραφα στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη»
Παράλληλα με την παράδοση της βιβλιοθήκης, πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια δύο εκθέσεων στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Η πρώτη, με τίτλο «Η μεν χειρ η γράψασα σέσηπε τάφω η δε Βίβλος ίσταται εις αιώνας», παρουσίαζε βυζαντινά και μεταβυζαντινά χειρόγραφα, ενώ η δεύτερη επικεντρωνόταν στη συλλογή σπανίων βιβλίων και αρχειακού υλικού του Γεωργίου Ι. Αρβανιτίδη (1876-1953), ενός πλούσιου συλλέκτη εκ Βυζαντίου. Τα εκθέματα περιλάμβαναν επιστολές του Γεδεών, διάφορες μινιατούρες, φωτογραφικό αρχείο του Ευγένιου Αντωνιάδη και γκραβούρες των αδερφών Φοσάτι για την Κωνσταντινούπολη, προσφέροντας μια πολυδιάστατη εικόνα της ιστορικής έρευνας και της τέχνης. Η κ.Κωβαίου περιέγραψε την προετοιμασία και τον σκοπό των εκθέσεων: «Βρεθήκαμε στην Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, η οποία επίσης συμμετείχε στην ΙΒ’ συνάντηση Ελλήνων Βυζαντινολόγων στο Ρέθυμνο. Η Πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη δημιούργησε ένα δίπτυχο εκθέσεων, παρουσιάζοντας τις χειρόγραφες συλλογές της και άλλα χειρόγραφα από άλλες βιβλιοθήκες, όπως η Δημόσια Βιβλιοθήκη Πόλης, τα χειρόγραφα του δικηγορικού συλλόγου, που έχουν δοθεί με χρησιδάνειο στη Βιβλιοθήκη μας, τα χειρόγραφα ιδιωτών, όπως του Ιωάννη Φραγκάκη, που και αυτά έχουν δωριθεί σε εμάς». Σχετικά με τη σημασία της παρουσίασης για τους φοιτητές και το κοινό, η κ. Κωβαίου υπογράμμισε: «Νομίζω ότι είναι μία πολύ καλή ευκαιρία να προβάλλουμε τα κρητικά χειρόγραφα στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, να βοηθήσουμε τους φοιτητές μας να γνωρίσουν αυτό το άγνωστο υλικό και στη συνέχεια να το μελετήσουν». Τέλος, η κ. Κωβαίου συμπλήρωσε: «Εκτός από αυτήν την έκθεση, παρουσιάζουμε και μία ακόμα, με τα σπάνια βιβλία μιας πάρα πολύ σημαντικής συλλογής, που είχε έρθει στο Πανεπιστήμιο Κρήτης περί το 1980, χάρη στις προσπάθειες του καθηγητή Μανούσου Μανούσακα. Πρόκειται για τη συλλογή του Γεωργίου Αρβανιτίδη, ενός κοσμοπολίτη, εκ Βυζαντίου, ο οποίος ήταν πλούσιος και γι αυτό μπορούσε να αγοράζει πολύ ακριβά αντίτυπα, σπανίων εκδόσεων. Εκτός από αυτό δείχνουμε και αρχειακό υλικό, που ανήκει στη συλλογή του Αρβανιτίδη, όπως επιστολές του Γεδεών, διάφορες μινιατούρες και φωτογραφικό αρχείο του Ευγένιου Αντωνιάδη, του συγγραφέα του περίφημου έργου έκφρασης Κωνσταντινουπόλεως. Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να δει γκραβούρες των αδερφών Φοσάτι, για την Κωνσταντινούπολη», κατέληξε η κ. Κωβαίου.
