Απ’ το ζενίθ στο… ναδίρ βρέθηκε μέσα σε λίγα χρόνια η αγορά εργασίας στην Κρήτη: Από εκεί που σημείωνε τις καλύτερες επιδόσεις εντός των συνόρων, έφτασε να καταγράφει τη μεγαλύτερη μεταβολή αύξησης της ανεργίας μέσα στο 2020 ανάμεσα σε άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες, εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού και της άμεσης (οικονομικής και εργασιακής) εξάρτησης του νησιού από τον τουρισμό.
Το έτος που μας πέρασε προέκυψαν κάποια σημάδια ανάκαμψης τόσο της απασχόλησης όσο και των εισοδημάτων. Όμως απέχουμε απ’ τα προ covid επίπεδα. Ορισμένα φαινόμενα που τείνουν να παγιωθούν και να αποτελέσουν σταθερές παθογένειες, προκαλούν προβληματισμό, λειτουργώντας ως τροχοπέδη στην προσπάθεια κοινωνικής και εργασιακής ανάκαμψης: η επαγγελματική επισφάλεια και η ευαλωτότητα μεγάλου μέρους των εργαζομένων παραμένουν. Η οικονομική κρίση, όπως αυτή εκφράζεται με πρόταγμα τις παγκόσμιες ενεργειακές αναταραχές, συρρικνώνει τα εισοδήματα, με αποτέλεσμα αρκετά νοικοκυριά να αδυνατούν να φέρουν εις πέρας τις οικονομικές υποχρεώσεις του μήνα.
Όλα τα παραπάνω αναδείχθηκαν χθες στο πρώτο συνέδριο για τον «Περιφερειακό Μηχανισμό Παρακολούθησης της Αγοράς Εργασίας και την Αγορά Εργασίας στην Κρήτη και την Ελλάδα», που διοργάνωσε η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης και τη Μονάδα Ερευνών Αγοράς και Επιχειρηματικότητας του πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο συγκεκριμένος μηχανισμός, που έχει καθιερωθεί ως ένα καινοτόμο και πρωτοποριακό ερευνητικό σύστημα καταγραφής και διάγνωσης του εργασιακού περιβάλλοντος στην Κρήτη, αναδεικνύει τις ανάγκες του ανθρώπινου δυναμικού στο νησί. Επίσης αποτυπώνει την κατάσταση των επιχειρήσεων του νησιού, αποτελώντας έναν επιστημονικό οδηγό, για τις πολιτικές και τις πρωτοβουλίες που πρέπει να αναπτυχθούν σε περιφερειακό επίπεδο, για τη βελτίωση των σχετικών με την απασχόληση δεικτών, για τη Διά Βίου Μάθηση, για την εκπαίδευση και την κατάρτιση των εργαζομένων, καθώς επίσης και για τη στήριξη των τοπικών επιχειρήσεων.
Στο συνέδριο, που έλαβε χώρα στο Επιμελητήριο Ηρακλείου (αίθουσα Καστελλάκη) παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του Περιφερειακού Μηχανισμού Παρακολούθησης της Αγοράς Εργασίας της Κρήτης, οι τάσεις, οι μετασχηματισμοί και οι προκλήσεις στην Αγορά Εργασίας της Κρήτης αλλά και η κατάσταση των πραγμάτων στην ελληνική Αγορά Εργασίας.
Για τα ενδιαφέροντα ευρήματα και την σπουδαία δουλειά του Περιφερειακού Μηχανισμού Παρακολούθησης μιλάει σήμερα στα «Ρ.Ν.» ο κ. Νίκος Παπαδάκης, καθηγητής και διευθυντής ΚΕΠΕΤ τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης, διευθυντής του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) του πανεπιστημίου Κρήτης, μέλος της ΟΔΕ του Περιφερειακού Μηχανισμού.
Ο κ. Παπαδάκης αναλύει και σχολιάζει τα ευρήματα της έρευνας, παραθέτοντας τις σκέψεις και τις απόψεις του.
«Τεκτονικοί μετασχηματισμοί»
Όπως προκύπτει απ’ τα στοιχεία του Περιφερειακού Μηχανισμού Παρακολούθησης, από το 2017 και μετά η αγορά εργασίας στην Κρήτη σταθεροποιείται και επιτυγχάνει καλύτερες επιδόσεις από άλλες διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Ωστόσο, όλη αυτή η τάση ανακόπτεται το 2020 λόγω της πανδημίας.
«Η υγειονομική κρίση εκβάλλει σε μείζονα οικονομική κρίση. Η Κρήτη είναι η περιφέρεια εκείνη της Ευρώπης με τη μεγαλύτερη μεταβολή αύξησης της ανεργίας μέσα στο 2020. Οπότε μπορούμε να μιλήσουμε για μία συνολική καταστροφή σε ωράρια εργασίας, σε τζίρο επιχειρήσεων κ.λπ.» παρατηρεί ο κ. Παπαδάκης.
Πλήττονται άμεσα, επομένως, η οικονομία και η αγορά εργασίας στο νησί, με την επιβάρυνση να είναι ιδιαίτερα μεγάλη για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες: τους νέους, τις γυναίκες και τους εργαζόμενους στον τουρισμό.
«Το 2021 βλέπουμε ανάκαμψη, ειδικά μετά το δεύτερο τρίμηνο και την επανεκκίνηση της οικονομίας και την καλή τουριστική περίοδο. Αρχίζει να ανακάμπτει η αγορά εργασίας, αρχίζουν να ανακάμπτουν και τα εισοδήματα. Ωστόσο, διακρίνονται κάποια φαινόμενα που αποτελούν πάγιες τάσεις και πρέπει να μας προβληματίσουν» αντιτείνει ο καθηγητής του πανεπιστημίου Κρήτης, κάνοντας λόγο για «έντονη έμφυλη διάσταση στην αγορά εργασίας, στην επισφαλή απασχόληση, στην εποχικότητα, στην ανεργία, εις βάρος των γυναικών».
Παράλληλα, διακρίνει «Μία τάση, συστηματικά χρόνο με το χρόνο, συρρίκνωσης των μικρών – μικρομεσαίων και ειδικά των οικογενειακών επιχειρήσεων και μετατροπή αυτού του είδους των επιχειρηματιών είτε σε μισθωτούς, είτε σε ανέργους. Άρα, έχουμε μία σειρά διαχρονικών φαινομένων για την αγορά εργασίας μέσα στο 2021».
Πράγματι, διαπιστώνεται σταδιακή απομείωση των συνεπειών της πανδημίας, «Η επισφάλεια και η ευαλωτότητα όμως παραμένουν. Κι αυτό φαίνεται στα εισοδήματα, όπως και σ’ εκείνους που δηλώνουν ότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν: και σε επίπεδο μικρών επιχειρήσεων και σε επίπεδο εργαζομένων» προσθέτει ο καθηγητής του πανεπιστημίου Κρήτης.
Αυτά είναι μόνο ορισμένα απ’ τα βασικά ευρήματα που αφορούν είτε επικαιρικές, είτε διαχρονικές τάσεις στην αγορά εργασίας, «Αναφορικά με τους μείζονες μετασχηματισμούς, τεκτονικούς μπορώ να πω, στην αγορά εργασίας ειδικά τα τελευταία χρόνια» σχολιάζει ο κ. Παπαδάκης.
Αρνητική πρωτιά στην Ευρώπη
Η ατζέντα του συνεδρίου επικεντρώθηκε στα επίκαιρα θέματα που ταλανίζουν τον συνεχώς μεταβαλλόμενο τομέα της απασχόλησης και της εργασίας με έμφαση, στη δομή, τα χαρακτηριστικά, τα βασικά ευρήματα του Περιφερειακού Μηχανισμού, για την περίοδο 2016-2021, καθώς επίσης και τις τάσεις, τους μετασχηματισμούς και τις προκλήσεις στην Αγορά Εργασίας της Κρήτης. Η διάγνωση αναγκών και το ερευνητικά εδραιωμένο Πρόγραμμα – Πλαίσιο Κατάρτισης ως περιφερειακή ενεργητική πολιτική απασχόλησης, στη Στρατηγική της Περιφέρειας Κρήτης στον Τομέα της Διά Βίου Μάθησης και της Απασχόλησης αλλά και η συνεισφορά του Περιφερειακού Μηχανισμού στον σχεδιασμό των δράσεων απασχόλησης του περιφερειακού σκέλους του ΕΣΠΑ, στο Παρατηρητήριο Καινοτόμου Επιχειρηματικότητας, τη νέα δομή στήριξης της επιχειρηματικότητας στην Περιφέρεια Κρήτης, στις τροχιές επισφάλειας και στην προσέγγιση και αντιμετώπιση τους, βρέθηκαν στο επίκεντρο του συνεδρίου.
Το βασικό συγκεντρωτικό του συμπέρασμα του κ. Παπαδάκη είναι το εξής: «Η αγορά εργασίας στην Κρήτη την περίοδο 2016 έως 2019 ανακάμπτει από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, τη δεκαετή κρίση και ύφεση. Μάλιστα, σημειώνει επιδόσεις μεσοσταθμικά καλύτερες από τις περισσότερες διοικητικές περιφέρειες της χώρας. Όμως, το 2020 έχουμε ένα καθολικό πλήγμα στην αγορά εργασίας της Κρήτης που επηρεάζει επίσης και τα εισοδήματα του εργατικού δυναμικού αλλά και τις δυνατότητες των επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας, δεδομένης μάλιστα της μεγάλης εξάρτησης της οικονομίας της Κρήτης από τον τουριστικό τομέα. Εκεί η Κρήτη το 2020 παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μεταβολή – αύξηση της ανεργίας από κάθε άλλη ευρωπαϊκή περιφέρεια. Το 2021 η κατάσταση βελτιώνεται, ειδικά μετά το τρίτο τρίμηνο του 2021 πέφτει η ανεργία. Απομειώνονται οι συνέπειες του 2020, δεν φτάνουμε όμως στα επίπεδα προ πανδημίας. Παρατηρούνται επίσης κάποιες ισχυρές – σταθερές παγιωμένες τάσεις – στην αγορά εργασίας. Και σε αυτές κυρίως θα συμπεριελάμβανα την έμφυλη διάσταση, δηλαδή σε όλα τα μεγέθη της αγοράς εργασίας παρουσιάζεται μεγαλύτερη ευαλωτότητα στις γυναίκες (ανεργία, μακροχρόνια ανεργία, επισφαλείς μορφές απασχόλησης). Είναι ισχυρή η μακροχρόνια ανεργία στην Κρήτη, η οποία αποκρυσταλλώνεται στο διαρθρωτικό πρόβλημα. Και είναι έντονη η τάση συρρίκνωσης των μικρών – μικρομεσαίων και οικογενειακών επιχειρήσεων, όπου έχουμε το φαινόμενο επιχειρηματίες αυτού του τύπου να μετατρέπονται σταδιακά είτε σε μισθωτούς είτε σε ανέργους».
«Οι συνθήκες απαιτούν την εγρήγορση όλων»
Η περιφερειακή σύμβουλος Έφη Κουτεντάκη, στην έναρξη του συνεδρίου, μεταφέροντας και τον χαιρετισμό του περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρου Αρναουτάκη, ανέφερε πως «Για την Περιφέρεια Κρήτης η λειτουργία του Μηχανισμού, λειτουργεί ενισχυτικά, δίπλα σε νέες δομές που αναπτύσσουμε, χτίζοντας ένα ολοκληρωμένο περιφερειακό οικοσύστημα για την απασχόληση και τη βελτίωση των δεικτών που σχετίζονται με αυτόν τον κρίσιμο για την κοινωνία τομέα. Η συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης, τους καθηγητές και το Επιστημονικό προσωπικό, στο πλαίσιο της λειτουργίας του Περιφερειακού Μηχανισμού δημιουργεί τις συνθήκες για τον καλύτερο σχεδιασμό των παρεμβάσεων μας. Επιτρέπει την αξιοποίηση των ερευνητικών δεδομένων, προκειμένου, μέσα από το συντονισμό των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, αλλά και των τοπικών φορέων που σχετίζονται με την αγορά εργασίας, να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις ανάγκες των πολιτών».
Στην εισήγηση της η κ. Κουτεντάκη τόνισε πως «Σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις και με ισχυρές τις συνέπειες της πανδημίας και της παγκόσμιας οικονομικής και ενεργειακής κρίσης, η Περιφέρεια Κρήτης, πρωτοπορεί σε εθνικό επίπεδο μέσα από τη λειτουργία του Περιφερειακού Μηχανισμού Αγοράς Εργασίας, ενός καινοτόμου ερευνητικού έργου το οποίο υλοποιούμε σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης τα τελευταία έξι χρόνια. Στο σημερινό (σ.σ. χθεσινό) συνέδριο, επιβεβαιώνουμε το γεγονός ότι η καταγραφή των δεδομένων στην αγορά εργασίας, η αξιολόγηση των αναγκών και η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων μας στοχεύουν στη βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης. Στην ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και στην τόνωση της απασχόλησης. Η Περιφέρεια Κρήτης σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου Κρήτης και όλους τους φορείς της απασχόλησης θα συνεχίσει την προσπάθεια, διαθέτοντας όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορεί να αξιοποιήσει για να στηρίξει τους εργαζόμενους και τους επιχειρηματίες του νησιού μας · αναπτύσσοντας δύο σημαντικές πρωτοβουλίες, όπως είναι η δημιουργία μιας μόνιμης δομής του Περιφερειακού Μηχανισμού στην Περιφέρεια Κρήτης και η υλοποίηση στοχευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων ανά κλάδο και ανά κατηγορία επαγγέλματος. Οι ανάγκες είναι μεγάλες και οι συνθήκες απαιτούν την εγρήγορση όλων των εμπλεκόμενων με την απασχόληση φορέων. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους επιστήμονες και στα στελέχη της Περιφέρειας που διοργάνωσαν το σημερινό συνέδριο και υποστηρίζουν καθημερινά τη λειτουργία του μηχανισμού».
Ποιοι πλήττονται περισσότερο από τις πολυεπίπεδες κρίσεις
Το συνέδριο συνέπεσε με μια περίοδο κατά την οποία ο κόσμος της απασχόλησης και της εργασίας μεταβάλλεται διαρκώς υπό την πίεση συνεχών και πολυεπίπεδων κρίσεων.
Στα γενικά συμπεράσματα της έρευνας στάθηκε ο κ. Μιχάλης Ταρουδάκης, καθηγητής του τμήματος Μαθηματικών και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, πρώην πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης και επιστημονικός υπεύθυνος του Περιφερειακού Μηχανισμού.
«Εξήχθησαν πάρα πολλά συμπεράσματα, διότι οι παράμετροι τις οποίες μελετήσαμε είναι σημαντικές και αφορούν τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να βελτιώσουμε την απασχολησιμότητα, διότι αυτός είναι ο στόχος του προγράμματος. Υπάρχουν ηλικιακές ομάδες οι οποίες πλήττονται πολύ περισσότερο από την ανεργία και είναι αυτές για τις οποίες θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας, ούτως ώστε να βελτιώσουμε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα μπορέσει πραγματικά να αναπτυχθεί αυτό το αντικείμενο που λέγεται απασχολησιμότητα. Οι ηλικιακές αυτές ομάδες είναι οι νέοι επιστήμονες και οι νέοι εργαζόμενοι. Αυτοί ανεξάρτητα από τα προσόντα τα οποία έχουν δυσκολεύονται στο να μπουν στην αγορά εργασίας. Και βέβαια, αυτό το οποίο είναι σαφές είναι ότι οι μακροχρόνια άνεργοι επίσης είναι πολύ δύσκολο να ξαναμπούν στην αγορά εργασίας.
Επίσης, η ανεργία πλήττει περισσότερο τις γυναίκες κι αυτό φαίνεται να είναι ανεξάρτητο και από την έλευση του covid-19, ο οποίος έχει αλλάξει πάρα πολλά δεδομένα σε ό,τι αφορά τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι επιχειρήσεις αλλά και τις δυνατότητες εύρεσης εργασίας από πλευράς των νέων εργαζομένων.
Στα γενικά συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η έρευνα είναι ότι θα πρέπει να υπάρξουν εστιασμένες προσπάθειες δημιουργίας συνθηκών εκπαίδευσης σε νέες δεξιότητες των εργαζομένων, ούτως ώστε να ανταποκρίνονται στην διαφαινόμενη εξέλιξη των επιχειρήσεων που αυτό βέβαια είναι ένα άλλο ζήτημα που το οποίο χρήζει παρακολούθησης» κατέληξε ο κ. Ταρουδάκης.
Στο συνέδριο συμμετείχαν: ο βουλευτής Ηρακλείου ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Βαρδάκης, διαδικτυακά παρέμβαση έκανε ο βουλευτής Βοιωτίας του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Γιώργος Μουλκιώτης αρμόδιος τομεάρχης εργασίας, εκ μέρους της Γ.Γ. ενίσχυσης απασχόλησης κυρίας Γιώτη χαιρέτησε η κυρία Ε. Γιαννοπούλου, ο εκπρόσωπος του ΚΚΕ Ανδρέας Κοκοσάλης, ο πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Κοντάκης, οι αντιπεριφερειάρχες Νίκος Συριγωνάκης, Ζαχαρίας Δοξαστάκης, Αντώνης Παπαδεράκης, ο δήμαρχος Χερσονήσου Γιάννης Σέγκος, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Ηρακλείου Μανόλης Αλιφιεράκης, ο πρόεδρος του ΕΚΗ Στέλιος Βοργιάς, εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης, κοινωνικών φορέων-παραγωγικών τάξεων, στελέχη της Περιφέρεια Κρήτης.
