Με σχετική ευκολία εγκρίθηκε ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2025 και αναμένεται να ακολουθήσει η δημοσίευση του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, που τοποθετείται εντός του Φεβρουαρίου 2025. Είναι γνωστό ότι εκδίδουμε έναν Οδηγό Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων, με στόχο την ολόπλευρη και διευκολυντική ενημέρωση των αναγνωστών μας γύρω από την επιλεξιμότητα των δράσεων, το μέγιστο ύψος των επενδύσεων και όλα τα διαδικαστικά στάδια, τόσο για νέες επενδύσεις, όσο και για συμπληρωματικές επενδύσεις. Τη διαδικασία αυτή την εντάξαμε από πέρυσι στη σειρά άρθρων που συντάσσονται στα πλαίσια των προγραμμάτων εκτός και εντός ΕΣΠΑ. Η ολοκλήρωση ου νέου ΟΔΗΓΟΥ τοποθετείται στο τέλος Ιανουαρίου 2025. Η σειρά αυτή επενδύθηκε με το σλόγκαν «Μάθε και επένδυσε», που θα ακολουθήσουμε και για τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους 2025.
Η υιοθέτηση του νέου προϋπολογισμού συνέπεσε με την έγκριση της νέας Κομισιόν που αναλαμβάνει το έργο της την 1η Δεκεμβρίου 2024. Υπενθυμίζουμε ότι ήδη έχουμε αναφερθεί σε τροποποιήσεις του σχεδιασμού των χρηματοδοτήσεων που εγκρίνονται από τον προϋπολογισμό, ο οποίος αναφέρεται σε δεσμεύσεις (Αναλήψεις υποχρεώσεων) και σε Πληρωμές. Οι δεσμεύσεις προβλέπονται από τους κανονισμούς και γενικά από το δίκαιο των πολιτικών που έχουν τεθεί σε ισχύ. Αντίθετα, οι πληρωμές είναι το αποτέλεσμα των εγκρίσεων από την Κομισιόν για τα έργα για τα οποία έχουν εγκριθεί οι σχετικές πιστώσεις και πολλές φορές συνοδεύονται και από εκταμίευση ποσών με τη μορφή προκαταβολών.
Τονίζουμε τα ανωτέρω διότι έχει ήδη τονισθεί από την πλευρά μας σε προηγούμενα σημειώματά μας ότι παρατηρείται μια περίεργη δυσαρμονία των εγκρίσεων πληρωμών σε σχέση με τις δεσμεύσεις, πράγμα που πρέπει να απασχολήσει κυρίως τη διαχείριση των κονδυλίων και όλους του εμπλεκόμενους, όπως τις αρμόδιες αρχές, αλλά και τον τομέα των επενδύσεων και των τομεακών αναφορών, όπως γεωργία, αλιεία, αυτοδιοίκηση, τομείς με έντονη παρουσία στο ΑΕΠ της χώρας, όπως ο τουρισμός, το σύνολο των ΜΜΕ ανεξαρτήτως τομέα, αλλά ακόμη και φυσικά πρόσωπα που μπορούν να συμμετάσχουν στην άντληση πόρων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Η έγκριση του νέου προϋπολογισμού παρουσιάζει ορισμένα σημεία που πρέπει να θίξουμε για να γίνει κατανοητό προς τα πού κατευθύνεται αυτός ο ετήσιος προϋπολογισμός.
Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως συννομοθέτης με το Συμβούλιο διαδραματίζει ένα οριακό ρόλο και δεν εμπλέκεται στην ουσία των κονδυλίων. Η δεύτερη παρατήρηση αφορά την αυθαίρετη σύμπραξη όλων των εμπλεκομένων στη διαδικασία πρότασης και υιοθέτησης του προϋπολογισμού να παρουσιάζουν έντονες διαφορές τις δεσμεύσεις από τις πληρωμές. Στο παρελθόν έχουμε στηλιτεύσει τη διαδικασία αυτή, γιατί οι παρατηρήσεις μας μάς έχουν οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι επιχειρείται από ορισμένες βασικές χώρες που συμβάλλουν στον προϋπολογισμό να μειώνονται τα κονδύλια προς τις παραδοσιακές πολιτικές που συνέβαλαν μέχρι πριν – 3 χρόνια στη δημιουργία και τη βελτίωση ενός ανεκτού επιπέδου διαβίωσης για τους Ευρωπαίους πολίτες.
Φαίνεται ότι άλλες συνθήκες επικρατούν και οι αρχές από τις χώρες με αδύναμους προϋπολογισμούς δεν μπορούν να ορθώσουν ανάστημα που να χρησιμοποιηθεί ως ανάχωμα σε αυθαιρεσίες αυτού του τύπου.
| Πίνακας κατανομής δεσμεύσεων και πληρωμών βασικών τομέων της ΕΕ | |||||||
| δισ. € | |||||||
| Έρευνα και Καινοτομία | Ευρωπαϊκές Στρατηγικές Επενδύσεις | Περιφερειακή Ανάπτυξη Και Συνοχή | Κοινωνική Συνοχή | Γεωργία και Αλιεία | Σύνολο | ||
| 2025 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 13,5 | 4,6 | 49,2 | 22,5 | 54,9 | 194,5 |
| Πληρωμές | 12,1 | 5,2 | 22,7 | 12,6 | 52,0 | 147,5 | |
| 2024 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 13,6 | 4,6 | 47,9 | 21,9 | 54,9 | 190,3 |
| Πληρωμές | 12,7 | 4,8 | 17,3 | 11,7 | 53,5 | 141,8 | |
| 2023 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 13,5 | 4,9 | 46,2 | 21,8 | 54,9 | 181,9 |
| Πληρωμές | 12,9 | 4,8 | 37,9 | 17,5 | 56,9 | 164,0 | |
| 2022 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 13,2 | 5,5 | 45,0 | 21,1 | 54,4 | 177,7 |
| Πληρωμές | 13,6 | 4,9 | 42,7 | 18,3 | 55,2 | 165,6 | |
| 2021 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 12,5 | 5,2 | 35,4 | 3,8 | 56,0 | 160,0 |
| Πληρωμές | 9,8 | 3,7 | 45,8 | 19,7 | 55,5 | 161,7 | |
| 2020 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 14,0 | 5,2 | 44,1 | 18,5 | 59,2 | 169,6 |
| Πληρωμές | 12,7 | 4,1 | 40,7 | 18,3 | 58,2 | 159,8 | |
| 2019 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 12,7 | 4,9 | 41,3 | 14,8 | 58,4 | 161,5 |
| Πληρωμές | 11,4 | 3,6 | 34,8 | 11,9 | 56,6 | 144,1 | |
| 2018 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 6,9 | 39.9 | 14,5 | 58,2 | 156,7 | |
| Πληρωμές | 6,5 | 34,3 | 12,2 | 55,5 | 140,8 | ||
| 2017 | Αναλήψεις υποχρεώσεων | 7,0 | 44,7 | 16,0 | 59,7 | 167,1 | |
| Πληρωμές | 6,5 | 26,8 | 10,4 | 56,2 | 133,7 | ||
Μια προφανής αυθαιρεσία είναι ότι ενώ οι πιστώσεις για τη γεωργία ήταν περίπου 60 δισ. ευρώ το 2017, δηλαδή 9 έτη προηγουμένως, έναντι ενός συνολικού προϋπολογισμού περίπου 167 δισ. ευρώ, φέτος που οι συνολικές δαπάνες ανέρχονται σε 195 δισ. ευρώ η γεωργία αντί να έχει αυξηθεί μειώθηκε σε 55 περίπου δισ. ευρώ!
Οι παρατηρήσεις μας που αφορούν και τη συνοχή είναι περισσότερο χτυπητές διότι το πλήγμα εδώ είναι διπλής κατεύθυνσης: Όχι μόνο οι διαχρονικές πιστώσεις συνολικά παραμένουν οι ίδιες ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός έχει παρασύρει σε σοβαρές αυξήσεις, αλλά εκτός από τις δεσμεύσεις που έχουν θεσμικό χαρακτήρα και δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει σκόπιμα, οι πληρωμές τουλάχιστον τα δυο τελευταία έτη εμφανίζουν εμφανή σημάδια κατακρήμνισης, πράγμα που το βλέπουμε καθημερινά πλέον, στις εφημερίδες, όπου εκφράζονται έντονα παράπονα από την αυτοδιοίκηση και τις περιφέρειες που βρίσκονται σε εξαιρετική δυσχέρεια να υλοποιήσουν τα προγράμματά τους.
Αυτά είναι τα καινούρια δεδομένα των αποτελεσμάτων της ρωσοουκρανικής σύρραξης.
Έτσι, μάλλον θα πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι που δεν οδηγηθήκαμε ακόμη παρακάτω, από τις συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων που ορίσθηκαν σε 193 δισ. ευρώ και οι συνολικές πληρωμές σε 150 δισ. ευρώ.
