Το πρόγραμμα «Γέφυρες Συμπερίληψης» προάγει την κοινωνική ένταξη ατόμων με αυτισμό και αναπηρία, μέσω εκπαίδευσης και συνεργασιών για τα δικαιώματά τους. Στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής τους και η διάδοση των αξιών της συμπερίληψης
Η συμπερίληψη των ατόμων με αυτισμό, αλλά και των ευρύτερα ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, στην καθημερινότητα των «πολλών», σε μία σειρά από δράσεις και δραστηριότητες κοινωνικού και ψυχαγωγικού χαρακτήρα, στην εργασία, αλλά ακόμα και στην ίση αντιμετώπισή τους σε επίπεδο δικαιωμάτων είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει κληθεί να αναλάβει το έργο «Γέφυρες Συμπερίληψης», ένα πρόγραμμα για την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση, εκπαιδευτικών, εθελοντών και πολιτών για τα δικαιώματα ατόμων με αυτισμό. Ο Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου, σε συνεργασία με τον σύλλογο «Διαβάζω για τους άλλους», υλοποιούν τις «Γέφυρες Συμπερίληψης» στο πλαίσιο του προγράμματος «Building a robust and democratic civic space» (Βuild), το οποίο έχει ως στόχο την προστασία, την προώθηση και την ευρεία αναγνώριση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της Ε.Ε., μέσω της στήριξης οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ελλάδα και την Κύπρο και της ενίσχυσης των ικανοτήτων και της βιωσιμότητάς τους. Με συντονιστικό φορέα το Ίδρυμα Μποδοσάκη, το έργο επιχειρεί να αναδείξει πτυχές της καθημερινής ζωής των ΑΜΕΑ, που παρά τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο εξακολουθούν να περιορίζονται οι δυνατότητες και οι προσβάσεις τους. Η πρωτοβουλία «Γέφυρες Συμπερίληψης» παρουσιάστηκε το απόγευμα της Τετάρτης στο Σπίτι του Πολιτισμού, σε μία δράση ενημερωτικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα, κατά τη διάρκεια της οποίας οργανώθηκαν βιωματικά εργαστήρια, με τη συμμετοχή εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής, εθελοντών και φοιτητών.
Τα τελευταία 17 χρόνια, ο Σύλλογος Γονέων Κηδεμόνων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας του Ρεθύμνου για θέματα που έχουν να κάνουν με τον αυτισμό και τη διαχείρισή του. Η ακαταλληλότητα των υποδομών, η εκπαιδευτική ανεπάρκεια, η έλλειψη στοιχειωδών γνώσεων για την εξυπηρέτηση των ατόμων με αυτισμό και ο εργασιακός αποκλεισμός καθιστούν αδύνατο για τα άτομα με αναπηρία να αισθάνονται ως ενεργοί συμμετέχοντες σε εξελισσόμενες κοινωνικές διεργασίες. Οι προσπάθειες του συλλόγου έχουν αλλάξει άρδην το τοπίο αντιμετώπισής αυτών των ατόμων, έχουν οδηγήσει σε πρωτοβουλίες κοινωνικής επιχειρηματικότητας και ένταξης ΑΜΕΑ στην εργασία και έχουν συμβάλλει στην κατάρτιση εκπαιδευτικών ειδικής αγωγής, αλλά και οικογενειών.
«Η προσπάθειά μας άλλαξε την κοινωνία»
Το έργο και οι δράσεις του συλλόγου ανά τα χρόνια έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην έμπρακτη συμπερίληψη των ΑΜΕΑ στην οργάνωση, τη συμμετοχή και τη βοήθεια σε κοινωνικά δρώμενα, μέσα από τα οποία αξιοποιούνται οι δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία, όπως υπογράμμισε μιλώντας στα «Ρ.Ν.», η Ειρήνη Κλάδου, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου: «Αυτή η προσπάθεια έχει αλλάξει πολλά πράγματα, υπάρχει μεγάλη μεταμόρφωση σε αυτά τα σχεδόν 20 χρόνια, η οποία αποδίδεται αρχικά στο ότι υπάρχει πολύ μεγάλη εξωστρέφεια, δηλαδή στο πως μπορούσαμε να εντασσόμαστε μέσα σε εκδηλώσεις και δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα, όπως και να συμμετέχουμε μαζί με άτομα με αναπηρία. Στην αρχή ξεκινήσαμε εθελοντικά, αλλά από το 2014 και μετά με κάποια προγράμματα, αλλά και το 2016 που ιδρύσαμε το Κέντρο δημιουργικής απασχόλησης ΑΜΕΑ, αγκαλιάσαμε, ως ο μόνος γονεϊκός φορέας που μπορούσε να το παρέχει αυτό, όχι μόνο τις οικογένειες παιδιών με αυτισμό, αλλά και τις οικογένειες ατόμων με νοητικές αναπηρίες. Οπότε μέσα είτε στις δομές μας, είτε στις δράσεις μας, που έχουν πάντα εξωστρέφεια και είναι ανοικτές αξιοποιούμε δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία, λειτουργούμε μέσα στην κοινότητα, είμαστε παρόντες παντού».
Η κ. Κλάδου επίσης σημείωσε: «Η προσπάθεια μας άλλαξε την κοινωνία και τον τρόπο που βλέπει την αναπηρία, αλλά επίσης άλλαξε τη θέση του γονέα, που τον ενδυνάμωσε στο να μη φοβάται, να έχει ελπίδα, να προχωράει μπροστά, να βλέπει την κάθε μέρα με χαρά, να θαυμάζει τα έργα του παιδιού του που έχει δίπλα του, να αντιλαμβάνεται τις διαφορές από την παιδική ηλικία στην ωριμότητα και την ενηλικίωση και να προσπαθεί και αυτός ώστε να αλλάξουν τα δεδομένα για μία καλύτερη ποιότητα ζωής του ατόμου με αναπηρία, του οποίου είναι φροντιστής του».
«Ενώσαμε τις δυνάμεις μας για ένα κοινό σκοπό»
Μέσω του προγράμματος Build, οι δύο συνεργαζόμενοι φορείς μπορούν να ανταλλάσσουν γνώσεις, υποστηρίζοντας και αναδεικνύοντας παράλληλα τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όπως τόνισε η κ. Κλάδου: «Το πρόγραμμα Build ενώνει δύο φορείς που γνωριζόμασταν από παλιά και σκεφτόμασταν και οι δύο να κάνουμε αίτηση για να συμμετέχουμε ως εταίροι, για να σμίξουμε τη γνώση που έχουμε γύρω από τον αυτισμό και τη νοητική αναπηρία και τις δράσεις που έχουμε, όπως τη γνώση για άλλες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι και οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης. Ενώσαμε τις δυνάμεις μας για έναν κοινό σκοπό».
Η «Κυψέλη» είναι μία κοινωνική συνεταιριστική επιχείρηση του Ρεθύμνου, ένας κοινωνικός συνεταιρισμός που στόχο έχει να προάγει την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, την στήριξη αλλά και την προώθηση τοπικών προϊόντων, αλλά κυρίως, την απασχόληση ενηλίκων ΑμεΑ στους τομείς που δραστηριοποιείται. Όπως ανέφερε η κ. Κλάδου γίνεται μία προσπάθεια μέσω της «Κυψέλης» για ένα πρόγραμμα κοινωνικής επιχειρηματικότητας, που στόχο έχει την εργασιακή ένταξη: «Εδώ και πάρα πολλά χρόνια μεγαλώνουμε παρέα, ονειρευόμαστε παρέα, αλλάζουμε τον κόσμο και προσπαθούμε από την παιδική ηλικία τα άτομα με αναπηρία να αποκτήσουν δεξιότητες. Έχουμε το όραμα και προσπαθούμε πολύ ενεργά να δουλέψουμε πάνω στην εργασιακή ένταξη των ατόμων με νοητική αναπηρία και το έχουμε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχει ακόμα πολύ μεγάλο πεδίο δράσης, μας πάει λίγο πίσω η ελληνική πραγματικότητα, δηλαδή στο ότι δεν υποστηρίζεται η εργασιακή ένταξη. Προσπαθούμε μέσω της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και της Κυψέλης, επτά γονείς ατόμων με αναπηρία, που τα παιδιά μας μεγάλωσαν μέσα από τον φορέα, φτιάξαμε μία κοινωνική επιχείρηση, όπου προσπαθούμε να ασχοληθούμε με την επιχειρηματικότητα στη βάση που μπορεί να προσφέρει και να αγκαλιάσει την αναπηρία και να δώσει ένα νόημα, έναν τρόπο ζωής και μία ποιότητα μέσα από την εργασιακή ένταξη».
«Σε μία άλλη εποχή, εγώ που φοράω τώρα γυαλιά θα θεωρούμουν ανάπηρη»
Η Κάλλι Λάσκαρη, υποδιευθύντρια του συλλόγου «Διαβάζω για τους άλλους» μιλώντας στα «Ρ.Ν.», εξήγησε τον ρόλο, τη λειτουργία και τη συμμετοχή του συλλόγου στο πρόγραμμα Build: «Το Διαβάζω με τους άλλους είναι μία οργάνωση που ασχολείται με την τυφλότητα και τη συμπερίληψη, εδρεύουμε στην Αθήνα και ουσιαστικά ο ρόλος μας είναι να ηχογραφούμε βιβλία, προκειμένου να γίνουν προσβάσιμα για τυφλά άτομα, κρατάμε συντροφιά μέσα από τη μεγαλόφωνη ανάγνωση και το βιβλίο σε γέροντες, δομές και σε σπίτια, ενώ παράλληλα ευαισθητοποιούμε εταιρείες και σχολεία γύρω από την τυφλότητα, την αναπηρία και την προσβασιμότητα».
Η εκπαίδευση της κοινωνίας σε μία εποχή συνεχών εξελίξεων και υψηλών ταχυτήτων θεωρείται απαραίτητη για να γίνει αντιληπτή η σημασία της αξιοποίησης της τεχνολογίας για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας αυτών των ατόμων. Η κ. Λάσκαρη σημείωσε: «Τα πράγματα αλλάζουν πλέον με ραγδαία ταχύτητα, λόγω παγκοσμιοποίησης, τεχνολογίας, ίντερνετ, πολλά πράγματα αμφισβητούνται, μπαίνουν σε καινούργιες βάσεις, γίνονται νέες ανακαλύψεις, παραδοχές. Για παράδειγμα, παλαιότερα ένα άτομο το οποίο ήταν ανάπηρο δεν θα σκεφτόταν κανείς να το εντάξει μέσα στην κοινότητα. Αυτή τη στιγμή οι τυφλοί έχουν τεχνολογικά εργαλεία, όπως το κινητό τηλέφωνο, το οποίο μπορεί να τους καταστήσει να ζουν ως ανεξάρτητοι. Χρειάζεται, λοιπόν, η κοινωνία να εκπαιδεύεται συνεχώς και για να εκπαιδευτεί η κοινωνία, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να εκπαιδεύσει τα παιδιά. Από τα παιδιά ξεκινάμε και τα παιδιά τα εκπαιδεύουν οι εκπαιδευτικοί».
Μία ανθρώπινη λειτουργία ή υστέρηση που μπορεί να θεωρούνταν μορφή αναπηρίας σε μία άλλη εποχή και τώρα όχι, θα έπρεπε να αποτελεί το φωτεινό παράδειγμα για την προσαρμογή της στάσης και της συμπεριφοράς της κοινωνίας, σε ένα πλαίσιο συμπερίληψης ατόμων με αυτισμό, όπως καταθέτει η κ. Λάσκαρη: «Πρέπει πρώτα να αλλάξουν εκείνοι τον τρόπο που σκέφτονται είτε απέναντι στη διαφορετικότητα, είτε απέναντι στα άτομα που έρχονται από άλλες χώρες με το μεταναστευτικό, είτε στις νέες μορφές οικογένειας που υπάρχουν, είτε στο κομμάτι της αναπηρίας που γίνονται συνεχώς μεγαλύτερες ανακαλύψεις, ότι όλο και περισσότερα άτομα μπορούν να μην είναι ανάπηρα, γιατί η κοινότητα μπορεί να τους προσφέρει τη δυνατότητα να μην είναι εκτός. Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι ότι σε μία άλλη εποχή, εγώ που φοράω τώρα γυαλιά θα θεωρούμουν ανάπηρη, αφού δεν βλέπω χωρίς αυτά, σήμερα όμως που υπάρχουν τα γυαλιά και οι φακοί επαφής δεν είμαστε ανάπηροι. Επομένως, με τον ίδιο τρόπο, το ίδιο συνέβαινε και με τους ανθρώπους που δεν ακούνε, πλέον υπάρχουν οι κοχλιοί, που τους φοράνε και μπορούν να ακούσουν έναν συγκεκριμένο ήχο. Αν, λοιπόν, η κοινότητα γινόταν πιο συμπεριληπτική, πολλοί από τους ανθρώπους που αισθάνονται απομονωμένοι θα μπορούσαν να είναι μέλη της κοινότητας, να προσφέρουν, να εργαστούν και να σπουδάσουν».
