Toυ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΣΟΒΙΛΗ*
Εισαγωγή
Φαντάζεται κανείς ότι δεν χρειάζεται επιχειρηματολογία ή θεωρητική τεκμηρίωση η αναγκαιότητα για ασφάλεια στην κυκλοφορία των πεζών και των οχημάτων, καθώς οι αριθμοί και τα γεγονότα καταδεικνύουν τη ζοφερή πραγματικότητα ως προς το θέμα αυτό. Σύμφωνα και με τα στοιχεία που ανακοινώνει η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία στην επίσημη ιστοσελίδα της, υπάρχει μια συνεχής αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων στη χώρα μας από το έτος 2021 και μετά. Ειδικά για την Κρήτη, ένα σημαντικό στοιχείο είναι ότι παρά το γεγονός ότι τα ατυχήματα στο νησί μας είναι μόλις το 1,5% των ατυχημάτων πανελλαδικά, το ποσοστό των ανθρώπων που χάνονται είναι 8,5% σε πανελλαδικό επίπεδο, ενώ μόνο κατά το τρέχον έτος έχουν χαθεί ήδη περισσότερες από δέκα ζωές. Αυτά και μόνο τα στοιχεία αρκούν για να μας προβληματίσουν και ενεργοποιούν τα αντανακλαστικά μας.
Προβληματιζόμενοι μαζί με τους μαθητές μας επάνω στα δεδομένα αυτά, αλλά και ταυτόχρονα προβληματιζόμενοι επάνω σε δραματικά δυστυχήματα, όπως αυτό που συνέβη στα Τέμπη πριν από περίπου 13 μήνες, προσπαθήσαμε να αναζητήσουμε ιδέες και εφαρμογές, όπου η ρομποτική και ο αυτοματισμός θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην πρόληψη των ατυχημάτων και στην προστασία της ασφάλειας και της ίδιας της ζωής.
Όπως έχουμε περιγράψει και σε προηγούμενο άρθρο, η Εκπαιδευτική Ρομποτική είναι ένα καινοτόμο διδακτικό εργαλείο, το οποίο μετατρέπει την αίθουσα διδασκαλίας σε δυναμικό χώρο μάθησης. Θεωρείται μια διαθεματική εκπαιδευτική δραστηριότητα, η οποία βασίζεται κυρίως στις Επιστήμες, την Πληροφορική και την Τεχνολογία και προσφέρει σημαντικά οφέλη στους μαθητές. Οι δραστηριότητες εκπαιδευτικής ρομποτικής προωθούν την ανάπτυξη πολλών δεξιοτήτων και μπορούν να οδηγήσουν σε υψηλού επιπέδου μαθησιακά αποτελέσματα. Προκειμένου όμως να έχουμε αυτά τα θετικά αποτελέσματα, θα πρέπει να εμπλέξουμε τους μαθητές σε δραστηριότητες σχεδίασης και κατασκευής ρομποτικών κατασκευών που να έχουν νόημα για τους ίδιους και τους γύρω τους. Θα πρέπει να επινοήσουμε δραστηριότητες που να προτρέπουν τους μαθητές να σχεδιάσουν, να κατασκευάσουν και προγραμματίσουν και συγχρόνως να τους ενθαρρύνουμε να πειραματιστούν και να διερευνήσουν τις ιδέες τους, δίνοντας παράλληλα σε αυτούς την αίσθηση του στόχου και της αιτιότητας που θα διέπουν τις κατασκευές τους. Παραμερίζοντας αυτές τις βασικές αρχές, υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσουμε τους μαθητές μας στην απλή αναπαραγωγή κατασκευών και όχι στη δημιουργία, να εδραιώσουμε τον συμπεριφορισμό στις δραστηριότητες της εκπαιδευτικής ρομποτικής, και έτσι να ελαττώσουμε την ποιότητα των μαθησιακών αποτελεσμάτων που αυτή προσφέρει.
Οι Ρομποτικές Κατασκευές που προωθούν την Ασφάλεια
Στα πλαίσια του Ομίλου Δημιουργικότητας και Καινοτομίας Πληροφορικής, που υλοποιούν οι εκπαιδευτικοί Άννα Πατεράκη και Θεόδωρος Τσοβίλης στο Πειραματικό Γυμνάσιο Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο, θέσαμε τον προβληματισμό, «Τι είδους εφαρμογές ρομποτικής θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε ώστε να συμβάλλουμε στην οδική και την κυκλοφοριακή ασφάλεια;». Οι ιδέες των μαθητών ήταν αρκετές και συνοψίστηκαν σε αυτόματα ρομποτικά φανάρια με χρονοπρογραμματισμό, σε συνδυασμό τόσο με αυτόματες μπάρες που θα επιτρέπουν ή απαγορεύουν τη διέλευση όσο και με αισθητήρες απόστασης, οι οποίοι θα εντοπίζουν ένα όχημα ή άτομο που θα πλησιάζει και θα αντιδρούν κατάλληλα.
Με αφόρμηση, λοιπόν, τους προβληματισμούς, τα συμπεράσματα και τις ιδέες μας, ξεκινήσαμε μαζί με τους μαθητές μας να σχεδιάζουμε και να κατασκευάζουμε τα «έξυπνα» ρομποτικά μας φανάρια. Χρησιμοποιώντας σαν βάση το βιβλίο της STEM Education, «Nezha Inventor’s Kit for Microbit» και σαν εργαλεία τα ΚΙΤ Ρομποτικής Nezha STEM Education for Microbit, που διαθέτει το σχολείο μας, οι μαθητές που συμμετέχουν στον Όμιλο Πληροφορικής κλήθηκαν να σχεδιάσουν, να κατασκευάσουν και να προγραμματίσουν αυτόνομα έξυπνα ρομπότ – φανάρια με αυτόματες μπάρες, τα οποία θα ελέγχουν την διέλευση πεζών ή οχημάτων και θα συμβάλλουν έτσι στην αύξηση της ασφάλειάς τους. Σε συνδυασμό και με τον αισθητήρα απόστασης μπορούν να χρησιμοποιούν και την πληροφορία αν πλησιάζει κάποιο εμπόδιο και έτσι να αυξάνεται η ασφάλεια που θα προσφέρουν. Για να υλοποιήσουν τις κατασκευές αυτές, οι μαθητές χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους καθώς και τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα που διαθέτουν. Ο έλεγχος και η επανασχεδίαση χρειάστηκε να γίνει αρκετές φορές μέχρι οι μαθητές να είναι ικανοποιημένοι από τη μορφή και τη λειτουργικότητα των έργων τους. Οι αστοχίες ήταν αρκετές προσφέροντας μη αναμενόμενα αποτελέσματα. Όμως, οι μαθητές ήταν συνεχώς εκεί, παρατηρούσαν, χαίρονταν, απογοητεύονταν, επανασχεδίαζαν και προγραμμάτιζαν ξανά, δοκίμαζαν και εξήγαγαν συμπεράσματα. Το τελικό αποτέλεσμα τους άφησε όλους ικανοποιημένους, ενώ τα οφέλη μιας τέτοιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας είναι πολλαπλά.
Συμπεράσματα
Ο βασικός στόχος της δημιουργίας του Ομίλου Δημιουργικότητας και Καινοτομίας Πληροφορικής στο Πειραματικό Γυμνάσιο Π.Κ. Ρεθύμνου, ήταν να δημιουργηθεί μια μικρή κοινότητα μάθησης, που θα αποτελείται από μαθητές και εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα ασχοληθούν εθελοντικά, με κέφι και όρεξη, με μοντέρνα και καινοτόμα θέματα πληροφορικής, προγραμματισμού και ρομποτικής. Οι μαθητές ενεπλάκησαν ενεργά, χρησιμοποίησαν τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τα ταλέντα τους, και έτσι απέκτησαν νέες εμπειρίες, κατέκτησαν γνώσεις και ανέπτυξαν δεξιότητες και μεταγνώση επάνω στα πεδία με τα οποία ασχολήθηκαν. Μέσα σε σύντομο χρόνο και με μικρό κόστος δημιούργησαν χρήσιμες και λειτουργικές ρομποτικές κατασκευές, οι οποίες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν. Το γεγονός αυτό τους πρόσφερε μια σειρά από επιπλέον προβληματισμούς ως προς τα ζήτημα της μη εφαρμογής και χρήσης παρόμοιων συστημάτων στην καθημερινή ζωή και στην πραγματική προστασία της οδικής και κυκλοφοριακής ασφάλειας.
Ευχαριστίες
Ευχαριστούμε για άλλη μία φόρα όλους τους μαθητές που συμμετείχαν και εργάστηκαν στη συγκεκριμένη δραστηριότητα στα πλαίσια του Ομίλου Δημιουργικότητας και Καινοτομίας Πληροφορικής στο Πειραματικό Γυμνάσιο Π.Κ. Ρεθύμνου, τους γονείς των μαθητών που μας εμπιστεύθηκαν και τη διεύθυνση του Πειραματικού Γυμνασίου Ρεθύμνου για τα μέσα που μας παρείχε.
* Ο Θεόδωρος Τσοβίλης είναι εκπαιδευτικός Πληροφορικής MSc
