Το τετράτομο έργο της ιστορίας της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας (ΔΟΕ) με τίτλο «Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας 1922-2022. Ένας αιώνας αγώνων για την Εκπαίδευση, τους Εκπαιδευτικούς, την Κοινωνία», που αφορά στον αγώνα για τη στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης από το 1922 μέχρι το 2022, παρουσιάστηκε την Τρίτη στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο από καθηγητές της ακαδημαϊκής κοινότητας.
Πρόκειται για ένα συλλογικό έργο τεσσάρων καθηγητών πανεπιστημίου, το οποίο έχει μεγάλη συμβολή στην ιστορία της εκπαίδευσης, καθώς καταγράφονται τα γεγονότα των τελευταίων 100 χρόνων, το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στο οποίο υπήρξε το δημόσιο σχολείο και η συνεισφορά της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας στα χρόνια 1922-2022.
Σε δήλωσή του ο πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας Θανάσης Κικινής, αναφερόμενος και στις σημερινές συνθήκες της εκπαίδευσης, τόνισε για το τετράτομο έργο που εκπονήθηκε έπειτα από την έρευνα τεσσάρων πανεπιστημιακών καθηγητών:
«Είναι ένα έργο το οποίο καταγράφει όλους τους μεγάλους αγώνες που έχουν δώσει οι εκπαιδευτικοί για το δημόσιο σχολείο και φυσικά για τους μαθητές. Είναι η αγωνία για την ύπαρξη του δημόσιου σχολείου και μιας εκπαίδευσης αντάξιας των μαθητών μας και σίγουρα έχει έντονο συσχετισμό με το σήμερα. Σήμερα που οι αγώνες που δίνει πάλι ο κλάδος για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα του σχολείου είναι εξαιρετικά σημαντική. Νομίζω ότι οι ημέρες που διανύουμε τόσο με τις τάσεις ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης, όσο με τα φαινόμενα αυταρχισμού σε θέματα εφαρμογής πολιτικών μέσα στο δημόσιο σχολείο, κάνουν αυτήν την καταγραφή εξαιρετικά πολύτιμη ως διδαχή για εμάς που ζούμε αυτές τις ημέρες αλλά και για τις επόμενες γενιές. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι αφήνουμε μια παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές εκπαιδευτικών, αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία για το πως πρέπει να αγωνιστούμε για ένα πραγματικά πολύτιμο αγαθό, το δημόσιο σχολείο που είναι το σπίτι για τα παιδιά μας, το σπίτι για όλους μας».
Η συλλογική προσπάθεια των συγγραφέων ξεκίνησε πριν 15 χρόνια έπειτα από αίτηση της ΔΟΕ προς τους καθηγητές να προχωρήσουν σε μια έρευνα της ιστορίας της ομοσπονδίας, ένα εγχείρημα που διήρκησε τρία χρόνια.
Επιμελητής αυτής της προσπάθειας και συγγραφέας του τρίτου τόμου είναι ο ομότιμος καθηγητής τους Πανεπιστημίου Πατρών Σήφης Μπουζάκης, ο οποίος μιλώντας για το έργο και τη δράση της ΔΟΕ ανέφερε:
«Μια ομάδα από τέσσερις πανεπιστημιακούς σε συνεργασία με 15 ειδικούς ερευνητές μετά από μια τριετία δώσαμε στην επιστημονική κοινότητα ένα τετράτομο έργο 2.600 σελίδες που αφορά ιστορία 100 ετών. Είναι από το 1922 που ξεκινάει η Ομοσπονδία μέχρι το 2022, ακριβώς 100 χρόνια και περιλαμβάνει την καταγραφή γεγονότων, τους αγώνες, τις εποχές με τον εμφύλιο πόλεμο, με την αντίσταση, τη θέση της ΔΟΕ για διάφορα θέματα τεχνικά, επαγγελματικά, οικονομικά και πολιτικά και συγκρούσεις. Οπότε έχουμε μια πορεία με έντονες συγκρούσεις μεταξύ υπουργείων και Ομοσπονδίας Δασκάλων, με τελικό αποτέλεσμα η ΔΟΕ να καταγράφεται πλέον σαν μια θετική δύναμη και με τεράστια συμβολή σε αυτό που λέμε εθνική ταυτότητα και κοινωνικό ιστό. Καθώς είναι η ομάδα που διαπερνάει την κοινωνία από τη μια άκρη μέχρι την άλλη της χώρας».
1922-1949: «300.000 παιδιά δεν φοιτούσαν καθόλου στο σχολείο»
Ο πρώτος εκ των τεσσάρων τόμων αναφέρεται στην περίοδο της ίδρυσης της ΔΟΕ το 1922 και μέχρι το έτος 1949, μια εποχή που η φοίτηση στο σχολείο δεν ήταν στις προτεραιότητες της κοινωνίας, με τη τη βελτίωση της εκπαίδευσης να αποτελεί έναν διαρκή στόχο τόσο για τη ΔΟΕ, όσο και για άλλες οργανώσεις.
Ο συγγραφέας του πρώτου τόμου και καθηγητής στο Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Χρήστος Τζήκας, αναφερόμενος στην περίοδο 1922-1949, σημείωσε:
«Η Ομοσπονδία, η πιο παλιά οργάνωση δημοσίων υπαλλήλων στην Ελλάδα, μαζί με την οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση των μελών της, επιδίωκε επιπλέον και τη μορφωτική αναβάθμιση των μελών της που συνδέεται με έναν άλλον στόχο πολύ σημαντικό, τη βελτίωση της εκπαίδευσης του ελληνικού λαού. Σε όλες τις γενικές συνελεύσεις από την αρχή της ζωής της το 1922, αλλά και οι οργανώσεις πριν από την ΔΟΕ από το 1873, είχαν σε όλες τις γενικές συνελεύσεις θέμα τη βελτίωση της εκπαίδευσης. Αγωνιζόταν και για τη γενίκευση της εκπαίδευση σε περιόδους που 300.000 παιδιά δεν φοιτούσαν καθόλου στο σχολείο, να ιδρυθούν παντού σχολεία, να μειωθεί ο αριθμός μαθητών ανά δάσκαλο, να επεκταθούν τα χρόνια σπουδών από τέσσερα σε έξι, οκτώ, εννέα, να βελτιωθούν τα αναλυτικά προγράμματα. Επίσης να αλλάξει το περιεχόμενο της εκπαίδευσης από μια βερμπαλιστική, γλωσσολογική και διακοσμητική μόρφωση σε μια μόρφωση χρήσιμη, δηλαδή σχολείο εργασίας για τις ανάγκες του λαού. Ωστόσο συναντούσε πάντα την αντίδραση της πολιτείας. Καταρχήν οικονομικά επικαλούνταν πάντα τη στενότητα του κρατικού προϋπολογισμού, παρότι και τότε και τώρα ανάμεσα στις Ευρωπαϊκές χώρες έχουμε το μικρότερο ποσοστό του προϋπολογισμού για την εκπαίδευση. Η πολιτεία πρέπει να έχει ευήκοα ώτα απέναντι στα αιτήματα των εκπαιδευτικών, όχι μόνο τα οικονομικά, αλλά κυρίως τα εκπαιδευτικά ή τις αντιδράσεις τους όταν παίρνουν μέτρα. Οι δάσκαλοι που το ζουν το σχολείο κάθε μέρα το γνωρίζουν καλύτερα και δεν αγωνίζονται παρά για τη βελτίωση της μόρφωσης των παιδιών και άρα του λαού».
Τον πρώτο τόμο του έργου παρουσίασε στο Σπίτι του Πολιτισμού η αναπληρώτρια καθηγήτρια του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Κρήτης Σοφία Χατζηστεφανίδου, που μεταξύ άλλων τόνισε:
«Είναι ένας πάρα πολύ ενδιαφέρον τόμος, είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος, έχει πολλά ιστορικά γεγονότα και έχει πολύ έντονη δράση καθώς είναι οι αρχές της Ομοσπονδίας. Βεβαίως υπάρχουν συγκρούσεις στο εσωτερικό της, διαμορφώνεται ένα κλίμα καινούριο και παγιώνεται και από το γενικότερο πλαίσιο, το ιστορικό, το κοινωνικό, το πολιτικό. Είναι μια ενδιαφέρουσα δουλειά με πάρα πολύ υλικό που αξίζει τον κόπο κανείς να την προσεγγίσει».
«Μια προσπάθεια που δίνει νέα γνώση στην επιστημονική βιβλιογραφία»
Την περίοδο 1950-1974 πραγματεύεται ο δεύτερος τόμος που συνέγραψε ο Γιάννης Μπλέτσας, αναπληρωτής καθηγητής στο Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο.
Πρόκειται για μια προσπάθεια καταγραφής της ιστορίας της ΔΟΕ σε αυτές τις δύο δεκαετίες με σημαντικό αντίκτυπο στη βιβλιογραφία εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος και στην έρευνα. Όπως σημείωσε ο κ. Μπλέτσας:
«Προσπαθήσαμε μέσα από μια πολύ μεγάλη έρευνα που κάναμε να διερευνήσουμε τον ένα αιώνα αγώνων και αγωνιών της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδας για τον κλάδο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών. Είναι ένας αγώνας που έγινε για τη δημόσια εκπαίδευση, ένας αγώνας που συνέβαλε τα μέγιστα, έτσι ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να αναπτυχθεί κοινωνικά, πνευματικά και οικονομικά, και είναι ένας αγώνας που δυστυχώς και σήμερα έχει το νόημα του συνεχίζεται. Το δημόσιο σχολείο είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση και η Διδασκαλική Ομοσπονδία Ελλάδας παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο για την αναβάθμισή της».
Τον δεύτερο τόμο παρουσίασε ο διδάσκων και μεταδιδακτορικός ερευνητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών Πανεπιστημίου Κρήτης Στέλιος Τσαγκαράκης, που μεταξύ άλλων έκανε αναφορά στις σημαντικές πληροφορίες που μπορούν να αντληθούν μέσα από το έργο:
«Είναι μια καταπληκτική προσπάθεια που δίνει νέα γνώση στην επιστημονική βιβλιογραφία και ταυτόχρονα όλοι οι τόμοι είναι ευανάγνωστοι, μπορεί ο καθένας να το διαβάσει και παίρνει πάρα πολλές πληροφορίες. Είναι μια πάρα πολύ σημαντική συμβολή στη βιβλιογραφία. Η περίοδος στον δεύτερο τόμο είναι πολύ σημαντική, βλέπουμε τη δράση της ΔΟΕ που μπαίνει μέσα στο πολιτικό πλαίσιο της εποχής, το οποίο είναι αρκετά ταραγμένοι».
Ο τρίτος τόμος με συγγραφέα τον επιμελητή του έργου καθηγητή Σήφη Μπουζάκη αφορά στην περίοδο 1974- 2000 και τον τόμο παρουσίασε ο Νίκος Παπαδάκης, καθηγητής και διευθυντής του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας και Τεκμηρίωσης στο τμήμα Πολιτική Επιστήμης Πανεπιστημίου Κρήτης, ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε:
«Ο συγγραφέας κ. Μπουζάκης ενσκήπτοντας με ισχυρά θεωρητικά και μεθοδολογικά εργαλεία σε ένα πλήθος αρχειακού υλικού φέρνει στην επιφάνεια σειρά από άγνωστα ιστορικά επεισόδια αναφορικά με τους συνδικαλιστικούς αγώνες της ΔΟΕ, με τη διαμόρφωσή της, με την εξέλιξή της, αλλά εγείρει επίσης ζητήματα που σχετίζονται με ευρύτερες πτυχώσεις του ιστορικού συγκειμένου, διότι είναι χρόνια με ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις. Τότε διαμορφώνεται η τρίτη ελληνική δημοκρατία, οπότε τα συνδέει με ζητήματα που ξεκινάνε από τον κορπορατισμό και εκβάλλουν στην συνδικαλιστική πυκνότητα και τα ζητήματα αντιπροσώπευσης. Πρακτικά είναι ένα βιβλίο αφιερωμένο σε έναν μεγάλο συνδικαλιστικό χώρο στον πυρήνα της εκπαίδευσης και από αυτήν την άποψη είναι νομίζω μια δουλειά στην επιτομή της ιστορίας της εκπαίδευσης, η οποία έχει να συμβάλει πάρα πολλά και στη σύγχρονη εκπαίδευση στον εκπαιδευτικό σύστημα και την εκπαιδευτική πολιτική».
2000-2022: «Σκοτεινό το περιβάλλον για την εκπαίδευση»
Ο τέταρτος και τελευταίος τόμος αφορά στις δύο δεκαετίες από το 2000 μέχρι το 2022, κατά τις οποίες η ελληνική κοινωνία και κατά συνέπεια η εκπαίδευση δοκιμάστηκε με την οικονομική και υγειονομική κρίση.
Ο συγγραφέας του τόμου και καθηγητής του Παιδαγωγικού τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Δημήτρης Χαραλάμπους μίλησε για αυτήν την περίοδο δηλώνοντας:
«Είναι μια ζοφερή περίοδος και για τους εκπαιδευτικούς και για την ελληνική κοινωνία. Από το 2010 έχουμε την οικονομική κρίση και από το 2020 την πανδημία, οπότε είναι λίγο σκοτεινό το περιβάλλον αυτής της περιόδου. Συνολικά πιστεύω ότι κάναμε μια αρκετά επίπονη και απαιτητική εργασία, θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι τέσσερις τόμοι είναι αντάξιοι των 100 χρόνων ιστορίας της ΔΟΕ και θέλουμε να πιστεύουμε ότι είναι μια δουλειά που θα αναμετρηθεί με τον χρόνο και θα αντέξει στον χρόνο».
Την παρουσίαση του τόμου έκανε ο καθηγητής του Παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης Θεόδωρος Ελευθεράκης, επισημαίνοντας σε δήλωσή του:
«Στη δεύτερη δεκαετία από το 2010 και έπειτα υπήρχε η οικονομική κρίση και η πανδημία. Με αυτές τις περιόδους ασχολήθηκε ο τέταρτος τόμος, είναι οι τρέχουσες δεκαετίες της προσπάθειας της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας για την εκπαίδευση και τους εκπαιδευτικούς. Αυτές τις τελευταίες δεκαετίες τις έχω ζήσει και εγώ, καθότι είμαι δάσκαλος της πρωτοβάθμιας 39 συναπτά χρόνια, διευθυντής σχολείο, σχολικός σύμβουλος και έχω ζήσει αυτές τις δύο δεκαετίες που περιγράφω και βιωματικά. Ένα κοινωνικό κίνημα θα πρέπει να βρίσκει τα κοινά σημεία τα οποία πρέπει να διεκδικήσει με δημοκρατικές διαδικασίες, να βρουν οι παρατάξεις τα κοινά τους σημεία και να τα διεκδικήσουν με ομόνοια και δημοκρατική συναίνεση».
