Η βία έχει πολλά πρόσωπα, έχει διάφορες μορφές. Τις ζούμε καθημερινά, αφού πλέον αποτελεί σχεδόν σε ημερήσια βάση θέμα σε κεντρικά δελτία ειδήσεων, αλλά και σε φιλικές συζητήσεις. Θύματα οι γυναίκες. Οι γυναικοκτονίες καταγράφουν τρομακτική αύξηση την τελευταία διετία.
Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και δεν διαδραματίζεται σε χώρους μακριά από εμάς. Άνθρωποι κακοποιούνται λεκτικά, ψυχικά, σωματικά σεξουαλικά.
Η λεκτική βία μπορεί να μην αφήνει εμφανή σημάδια ή ουλές όπως η σωματική, όμως πληγώνει εξίσου βαθιά. Οι λέξεις διαπερνούν τα κόκαλα και ματώνουν την ψυχή. Ίσως αυτό να συμβαίνει ακόμα και μέσα στη σιωπή της διπλανής πόρτας του σπιτιού μας.
Η σιωπή, η συγκάλυψη, η ανοχή, ο φόβος διαιωνίζουν τον κύκλο της βίας και αυτό πρέπει να σταματήσει. «Η σιωπή πρέπει να γίνει φωνή» και για αυτό απαιτείται η ενεργοποίηση όλης της κοινωνίας, των φορέων, των υπηρεσιών των αρχών, του φιλικού και ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.
Τα παραπάνω ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν χθες σε ημερίδα που διοργάνωσε η διεύθυνση Δημόσιας Υγείας Ρεθύμνου με θέμα: «Κακοποίηση Γυναικών: Πότε η σιωπή θα γίνει φωνή;».
Η προϊσταμένη της διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας Μαρία Καββάλου ανέφερε: «Πραγματοποιούμε την ημερίδα για την κακοποίηση της γυναίκας και η βάση είναι να εκπαιδευτούν οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής. Οι Κοινωνικοί λειτουργοί και νοσηλευτές, εργαζόμενοι των «Βοήθεια στο Σπίτι», παιδοψυχίατροι, εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, στα δικαστήρια και σε όλες τις υπηρεσίες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και εξυπηρετούν τον κόσμο. Ο λόγος άλλωστε είναι ο τίτλος της ημερίδας μας που λέει «Πότε η Σιωπή θα γίνει φωνή» και δεν απευθύνεται μόνο στις γυναίκες και τα κακοποιημένα άτομα. Απευθύνεται στο κοινωνικό, συγγενικό και κοινοτικό περιβάλλον. Αυτό είναι το πιο σημαντικό η σιωπή να γίνει φωνή και της γυναίκας και του παιδιού και όλων των κακοποιημένων, αλλά παράλληλα να γίνει φωνή της κοινωνίας και το κράτος να αναλάβει πρωτοβουλίες για να διευκολύνει τις διαδικασίες».
Η βία έχει πολλές μορφές και πολλά πρόσωπα επισημαίνει η Αλεξία Βαονάκη, Ψυχολόγος M.Sc. Με ειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, Προϊσταμένη Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών δήμου Ρεθύμνης δίδοντάς ιδιαίτερη έμφαση στην ψυχολογική βία η οποία είναι κατά κάποιο τρόπο μια μορφή βίας ύπουλη, συγκεκαλυμμένη καθώς δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή από το θύμα ότι πρόκειται για βία, εν τούτοις οι συνέπειες της είναι πολύ σοβαρές τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική υγεία της γυναίκας: «Τα διαφορετικά πρόσωπα της βίας αναφέρονται στις διάφορες μορφές βίας. Εξαρτάται πως θα δούμε τη βία και από ποια πλευρά. Αν θα δούμε που ασκείται η βία, η ενδοοικογενειακή ή μπορεί να ασκείται στη δημόσια σφαίρα, αλλά και με ποιο τρόπο ασκείται. Μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, σεξουαλική, οικονομική. Είναι σημαντικό να μιλήσουμε ιδιαίτερα για την ψυχολογική βία, που είναι μια ύπουλη μορφή βίας με καταστροφικές συνέπειες για τον ψυχισμό της γυναίκας που πολλές φορές δεν γίνεται αντιληπτή ως βία. Δεν συνειδητοποιεί δηλαδή η ίδια η γυναίκα ότι αυτό που εισπράττει είναι βία, ότι η αιτία για την ψυχολογική της κατάσταση είναι η βία, με συνέπειες φοβερές τόσο στη σωματική της υγεία όσο και στην ψυχολογική της υγεία. Κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχή μετατραυματικού στρες» τονίζει χαρακτηριστικά.
Στο Ρέθυμνο από το 2013 λειτουργεί το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Θυμάτων Βίας δήμου Ρεθύμνης. Ένα κέντρο που έχει συμβάλλει καθοριστικά στην στήριξη των γυναικών, αφού φαίνεται πως ο ρόλος του είναι κρίσιμος για γυναίκες θύματα βίας τόσο του Ρεθύμνου όσο και των Χανίων.
«Υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη και το Κέντρο Συμβουλευτικής υποστήριξης γυναικών Ρεθύμνου έχει έρθει να την καλύψει. Παράλληλα στο κέντρο μας εξυπηρετούμε και τα περιστατικά του γειτονικού νομού Χανίων. Κάθε μήνα ένας σημαντικός αριθμός γυναικών περνάνε το κατώφλι του κέντρου μας και καταγγέλλουν την κάθε μορφής βία. Νομίζουμε ότι το κέντρο μας έχει γίνει γνωστό τα τελευταία χρόνια και είναι πολύ βοηθητικό για τις γυναίκες» ανέφερε η κ. Βαονάκη.
«Είναι δουλειά όλων μας να μπει ένα τέλος στην κακοποίηση γυναικών»
Η Κική Πετρουλάκη, Ψυχολόγος, Ph.D., πρόεδρος Δ.Σ., Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας έδωσε τη δική της απάντηση στο ερώτημα «Ενδοοικογενειακή Βία: Μα γιατί λοιπόν δεν μπορούμε να την εξαλείψουμε;» που ήταν και το θέμα της ομιλίας της. Δεν το σταματάμε όπως λέει χαρακτηριστικά γιατί δεν το προσπαθούμε όσο θα έπρεπε, τουλάχιστον για να αλλάξουμε τα στερεότυπα που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία και όλοι οι φορείς μαζί στην ίδια κατεύθυνση να στηρίξουν τις γυναίκες θύματα βίας. Παράλληλα σύμφωνα με την ίδια καθοριστικός είναι ο ρόλος του συγγενικού, φιλικού και ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος του θύματος, το οποίο έχει ευθύνη όταν αντιλαμβάνεται το παραμικρό να κατευθύνει τη γυναίκα που κακοποιείται, για να μπορέσει να στηριχτεί και να ξεφύγει από το επιθετικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται.
Ειδικότερα, η κ. Πετρουλάκη σε δηλώσεις της, ανέφερε: «Δεν προσπαθούμε όσο πρέπει. Δεν προσπαθούμε να αλλάξουμε τα στερεότυπα. Δεν προσπαθούμε να φέρουμε όλους τους φορείς για να στηρίξουν μια κακοποιημένη γυναίκα με παιδιά ή χωρίς παιδιά, όπως πρέπει, τη στιγμή του κινδύνου, τη στιγμή που προσπαθεί να ξεφύγει και μετά ρωτάμε γιατί δεν φεύγεις; Δηλαδή αυτή τη στιγμή η συντονίστρια του συστήματος είναι η γυναίκα που κινδυνεύει και κακοποιείται και προσπαθεί να φύγει. Αντί δηλαδή να αυτοσυντονιστεί το σύστημα, να την προστατέψει όταν κινδυνεύει και να πάμε και ακόμα πιο πριν: Να αρχίσουμε να μεγαλώνουμε παιδιά απαλλαγμένα από στερεότυπα που βάζουν τους άντρες πάνω από τις γυναίκες άρα δικαιούνται να κάνουν ό,τι επιλέξουν όποτε το επιλέξουν, στην πραγματικότητα παρατηρούμε γυναικοκτονίες και αναρωτιόμαστε, γιατί δεν καταφέραμε να τις σταματήσουμε. Δεν είναι καθόλου εύκολο για αυτό και όλες οι χώρες προσπαθούν, φτιάχνουμε ειδικές οδηγίες, περάσαμε τη σύμβαση της Κωνσταντινούπολης ως νόμο, η οποία τα προβλέπει όλα αυτά και θα έπρεπε να γίνονται ή να προσπαθούμε να τα κάνουμε αλλά προσπαθούμε με ένα ρυθμό πολύ αργό».
Αναφορικά με τη σημερινή κατάσταση η κ. Πετρουλάκη σχολίασε ότι η αύξηση των καταγγελιών κακοποίησης δεν συνεπάγει αύξηση του φαινομένου, αλλά ενδεχομένως να σημαίνει πως τα θύματα της βίας βρίσκουν το θάρρος, τη δύναμη και το κουράγιο να αναζητήσουν βοήθεια και να ξεφύγουν από τον εφιάλτη που βιώνουν.
«Επειδή αυτό που μετράμε είναι συνήθως οι καταγγελίες, βλέπουμε τα τελευταία δυο περίπου χρόνια να αυξάνονται ραγδαία και είναι λάθος να πούμε ότι αυτό συμβαίνει επειδή αυξήθηκε η ενδοοικογενειακή βία. Δηλαδή όσοι ασχολούμαστε με αυτό το θέμα, όταν βλέπουμε τις καταγγελίες να αυξάνονται, καταλαβαίνουμε ότι κάτι αλλάζει στο σύστημα. Ότι κάτι προσπαθεί να πάει καλά και επομένως προσφεύγουν περισσότεροι άνθρωποι για να καταγγείλουν και να ζητήσουν προστασία. Και επίσης αυτό που συμβαίνει είναι ότι αρχίζουμε και εμείς οι γύρω άνθρωποι που αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι συμβαίνει, να κάνουμε καταγγελίες. Είναι πολύ σημαντικό το να μην είμαστε αμέτοχοι ή να μη δίνουμε οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει ένα θύμα βίας. Δεν είναι δουλειά της κακοποιημένης γυναίκας να το σταματήσει. Είναι δουλειά όλων μας ουσιαστικά και να μην το χτίζουμε όταν τα παιδιά μας είναι μικρά και να το σταματάμε όταν το βλέπουμε».
«Όλοι μαζί να βοηθήσουμε να πάμε ένα βήμα παραπέρα».
Η Μαίρη Παχιαδάκη, πρόεδρος Δ.Σ. του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και νομού Ηρακλείου – Ξενώνας Κακοποιημένης Γυναίκας και Παιδιού – Ηράκλειο Κρήτης επεσήμανε την ανάγκη συνεργειών για τον περιορισμό και την εξάλειψη του φαινομένου κακοποίησης. Μεταξύ άλλων είπε: «Η εμπειρία μας έχει δείξει ότι τα πράγματα κάπως έχουν βελτιωθεί, η γυναίκα αρχίζει να μιλάει και αυτό είναι ένα κέρδος που το κατακτήσαμε γιατί το προσπαθούμε. Η κακοποίηση και η βία ξέρουμε ότι είναι εγκληματικές ενέργειες, οι οποίες πρέπει να εξαλειφθούν. Παλιά τις γυναικοκτονίες δεν τις ξέραμε, γιατί δεν είχαν αύτη την ονομασία. Σήμερα τις ξέρουμε, τις βλέπουμε, τις βιώνουμε και αυτό μας δίδει την αίσθηση ότι έχουμε πάλι πάρει τον στραβό δρόμο. Όλοι μαζί μέσα από συνέργειες φορείς και κοινωνία να βοηθήσουμε για να πάμε ένα βήμα παραπέρα».
Νομική προσέγγιση και αντιμετώπιση
Για τη νομική προσέγγιση και αντιμετώπιση του φαινομένου μίλησε η Δέσποινα Δασκαλάκη δικηγόρος Ρεθύμνης, γεν. γραμματέας Δικηγορικού συλλόγου Ρεθύμνης.
Όπως είπε: «Ήταν φυσικό ο δικηγορικός σύλλογος να ανταποκριθεί στο κάλεσμα της ημερίδα. Υπάρχει αθέατη βία, υπάρχει η βία στα σπίτια που δεν έρχεται ποτέ στο φως, υπάρχει η βία που φτάνει στα δικηγορικά γραφεία και αντιμετωπίζεται είτε σε αστικό είτε σε ποινικό επίπεδο.
Η κ. Δασκαλάκη, σημείωσε την επιτακτική ανάγκη ενεργοποίησης και κινητοποίησης όλων, φορέων και κοινωνίας, για την αντιμετώπιση του σοβαρού αυτού φαινομένου.
«Είναι επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό, τόσο σε ατομικό όσο και σε επίπεδο φορέων να ενεργοποιηθούμε, δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αναβολής. Υπάρχουν άνθρωποι που φοβούνται, γυναίκες που κακοποιούνται, ένας κύκλος βίας που συνεχίζεται με παιδιά που είναι θεατές της βίας. Η κατάσταση επιδεινώνεται και για αυτό πρέπει όλοι μαζί να επέμβουμε. Και ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας και τα στασιαστικά στην πόλη, οι γυναικοκτονίες αυξάνουν και δεν μπορεί να τα αγνοήσουμε. Αντιλαμβανόμαστε την ταλαιπωρία και τον φόβο του θύματος, τον κοινωνικό στιγματισμό που θα έχει, όμως ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος είναι τα θύματα να προσφύγουν στις αρχές, εισαγγελία, αστυνομία δικηγόρους για να λάβουν προστασία. Δεν θα πρέπει οι γυναίκες να φοβούνται. Θα πρέπει όλοι να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς της βίας, της κακοποίησης και της θυματοποίησης. Πως λειτουργεί μια θυματοποιημένη γυναίκα, αυτό πρέπει να γίνει αντιληπτό από τους φορείς.
